Ulewa - Adam Asnyk

Question 1

Ulewa - Adam Asnyk

Answer 1

Na szczytach Tatr, na szczytach Tatr,

Na sinej ich krawędzi,

Króluje w mgłach świszczący wiatr

I ciemne chmury pędzi.

Rozpostarł z mgły utkany płaszcz

I rosę z chmur wyciska -

A strugi wód z wilgotnych paszcz

Spływają na urwiska.

Na piętra gór, na ciemny bór

Zasłony spadły sine,

W deszczowych łzach granitów gmach

Rozpłynął się w równinę.

Nie widać nic - błękitów tło

I całe widnokręgi

Zasnute w cień, zalane mgłą,

Porznięte w deszczu pręgi.

I dzień, i noc, i nowy wschód

Przechodzą bez odmiany -

Dokoła szum rosnących wód,

Strop niebios ołowiany.

I siecze deszcz, i świszczę wiatr,

Głośniej się potok gniewa,

Na szczytach Tatr, w dolinach Tatr

Mrok szary i ulewa.

Question 2

TATRY W POEZJI ASNYKΑ

Answer 2

Adam Asnyk w cyklu poetyckim W Tatrach, powstałym w roku 1879, rezygnuje z symboliki romantycznej, elementów fantastycznych czy metafizycznych, natomiast wybiera prezentację świata, z rzadka jedynie decydując się na uwagi natury filozoficznej. Poeta ukazuje w swoich tatrzańskich lirykach - w zależności od tematu danego wiersza - sielankową urodę görskiego krajobrazu (Ranek w górach), przytłaczający ogrom, monumentalizm Tatr (Morskie Oko, Gie-wont) lub przerażającą potęgę niebezpiecznych zjawisk przyrody (Burza, Ulewa). Asnyk do poszczególnych obrazów dobiera właściwą stylistykę i odpowiednie środki językowe. Nalezy ponadto zauważyć, że wyrażna rytmizacja i dynamika jego utworów są zawsze słunkcjona lizowane służą konkretnym celom poetyckim.

Question 3

GÓRSKI PEJZAŻ W LITERATURZE POLSKIEJ

Answer 3

Pierwszy ślad zainteresowania górami w polskim piśmiennictwie odnajdziemy u Stanisława Staszica w dziele zatytułowanym O ziemiarództwie Karpatów i innych gör i równin Polski. opublikowanym w roku 1815. Zawierało ono 12 tekstów na różnorodne tematy: od rozpraw naukowych dotyczących geologii po rozdziały mające charakter dziennika podróży. Tatry dia literatury polskiej jako pierwsi odkryli w pełni poeci romantyczni: Seweryn Goszczyński (Dzien-nik podróży do Tatrów, 1832) oraz Wincenty Pol (m.in. Pieśń o ziemi naszej, 1835). Twórczość obu autorów ukształtowała romantyczny wizerunek gór - taki, w którym istotną rolę odgrywa ją: ludowość, legendy i folklor Podhala, zachwyt nad pięknem górskiego krajobrazu, a także elementy grozy i tajemniczości. Subiektywny liryczny górski pejzaż był dla romantyków także formą eksponowania własnych duchowych przeżyć, przede wszystkim z uwagi na to, że sta-nowił element natury dzikiej, niezależnej, żywej. Poezja pierwszej połowy XIX w., przedsta wiająca często monumentalny i jednocześnie nieokiełznany obraz gór, posługiwała się usta-lonym repertuarem środków językowych, które pozwalały oddać charakter takiego właśnie pejzażu. Były to przeważnie hiperbole, animizacje, antropomorfizacje, słownictwo kojarzące się z budownictwem czy architekturą.

Question 4

GÓRY OCZYMA POZYTYWISTÓW

Answer 4

Pozytywiści zmienili sposób postrzegania górskiego krajobrazu. Odrzucili konwencję po-strzegania tatrzańskiego pejzażu przez pryzmat świata duchowego, nie widzieli juz w naturze nieokiełznanej boskiej siły. Skupili się na przedstawianiu konkretnych elementów krajobrazu, doceniali walory przyrodnicze i kulturowe. Na zmiany te wpłynęły różnorodne czynniki, z jednej strony przemiany światopo-glądowe i artystyczne epoki, z drugiej - rozwój etnografii i turystyki gorskiej będącej efektem zainteresowania go-rami większych grup społecznych. zwłaszcza inteligencji i artystów. Do wodem rosnącego zainteresowania regionem było powstałe w 1873 г. То warzystwo Tatrzańskie, które wyda wało rocznik Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego. Z pismem związanych było wielu badaczy Podhala, arty stów oraz pisarzy, m.in. Adam Asnyk