Liryki lozańskie - Adam Mickiewicz Flashcards
GENEZA UTWORÓW
To cykl czterech wierszy A. Mickiewicza powstałych w Lozannie w latach 1839-1840. Autor nie ujął ich w cykl, więc łączenie utworów ze sobą jest sprawą umowną. Wiersze można uznać za podsumowanie doświadczeń życiowych poety, zawierają one liczne refleksje auto- biograficzne i ocenę minionych lat życia.
Są to najdojrzalsze teksty Mickiewicza, zamykające jego twórczość liryczną. Mimo pro- stoty są doskonałym wyrazem poglądów poety. Badacze podkreślają nowoczesny, rzec by można awangardowy kształt ostatnich liryków Mickiewicza.
Liryki lozańskie to sześć wierszy Adama Mickiewicza powstałych w latach 1839 1840 w Szwajcarii, opublikowanych już po śmierci autora. Jesienią 1839 r. poeta wyjechał z Paryża do Lozanny, aby objąć stanowisko wykładowcy literatury łacińskiej na tamtejszym uniwersyte- cie. Zamieszkał, razem z żoną i dziećmi, w willi nad Jeziorem Genewskim. Mickiewicz napisał liryki lozańskie zainspirowany alpejską przyrodą, a także pod wpływem osobistych przeżyć - był przygnębiony pogarszającą się sytuacją w kraju i na emigracji oraz rozczarowany trud- nościami w życiu rodzinnym (kłopotami finansowymi, chorobą żony). Po roku wrócił do Paryża i ostatecznie zamilkł jako poeta. Poświęcił się niemal wyłącznie pracy naukowej, społecznej i politycznej.
Utwory Nad wody wielką czystą oraz Polały się łzy me czyste należą do cyklu zatytułowanego Linyls zańskie-zbioru sześciu wierszy lirycznych powsta tych w latach 1839-1840 w Szwajcarii. W 1839 r. po eta wyjechał do Lozanny, aby objąć na uniwersytecie
stanowisko wykładowcy literatury facińskiej Zo mieszkał z rodziną nad Jeziorem Genewskim. Tam właśnie, pod wpływem piękna przyrody bardzo trudnych osobistych przezyć, napisal tzw. firyk lozańskie.
GORZKA DOJRZAŁOŚĆ ROMANTYKA
Wielu historyków literatury uważa, że liryki lozańskie zapowiadają schyłek romantyzmu. Nie ma w nich elementów typowych dla literatury tej epoki - buntu i uczuciowej egzaltacji. Poe- ta oszczędnie stosuje środki wyrazu artystycznego, wycisza emocje, zachowuje dystans do świata. W cyklu dominuje ton zwierzenia oraz nastrój smutku i rozczarowania. Czy jednak Mickiewicz zrywa w tych utworach z romantyzmem? Z pewnością nie do końca. W wierszu Nad wodą wielką i czystą… poeta odnosi się do ważnego dla romantyzmu związku człowieka z naturą. W pierwszej części utworu osoba mówiąca opisuje pejzaż, w drugiej zaś przesta- je być jedynie obserwatorem natury - utożsamia się z nią całkowicie i staje się jej częścią. Uświadamia sobie jedność porządku przyrody i ludzkiego istnienia. Doświadczenie duchowe- go związku własnego „ja” z wodą wielką i czystą alpejskiego jeziora to jedna z prawd żywych. o których Mickiewicz mówił w młodzieńczym manifeście - balladzie Romantyczność. Utwór Polały się łzy me czyste… z jednej strony stanowi rozrachunek z własną przeszłością, a z dru giej - wyraża uniwersalną prawdę o ludzkim losie. Kolejne etapy życia człowieka są przedsta wione w wierszu skrótowo, ale z uderzającą trafnością ujmują to, co jest ich istotą.
motywy akwatyczne
(łac. aqua ‘woda’) tj. związane z wodą; motyw wody w sztuce i literaturze był obecny od starożytności (np. w mitach o stworzeniu świata), symbolizował wówczas m.in. zniszczenie, oczyszczenie, przemijanie, potęgę natury, życie; w sztuce romantyzmu wodę postrzegano jako nieprzewidywalny żywioł obrazujący małość człowieka wobec natury i kruchość jego życia
W jaki sposób wiek i doświadczenie wpływają na postrzeganie siebie i świata?
W 1839 r. Mickiewicz objął posadę na uniwersytecie w Lozannie, gdzie przez rok wykładał literaturę ła- cińską. Czas tam spędzony porównywał do pobytu w raju, na co zapewne miały wpływ zarówno stabilna sytuacja materialna, jak i urokliwa szwajcarska przyroda: Mickiewiczowie z okna swojego domu widzieli Jezioro Genewskie i Alpy. Czuli się jednak bardzo samotni. W liście Mickiewicza do przyjaciela Ignacego Domeyki czytamy: .[…] Mieszkańcy nam przychylni i byłoby tu nam dobrze, gdybyśmy przywyknąć mogli do cudzej ziemi! Ale próżno, jesteśmy […] wszędzie gośćmi”.
Po wydaniu Pana Tadeusza (1834) Adam Mickiewicz nie publikował już utworów poetyckich. Po jego śmierci okazało się, że w tym okresie jednak nie zaprzestał tworzenia. Wśród notatek poety odnaleziono kilka krótkich utworów, które nazwano lirykami lozańskimi. Nie stanowiły one cyklu poetyckiego w trady- cyjnym ujęciu, lecz były zbiorem dzieł połączonych miejscem powstania i problematyką.
O tekście
Adam Mickiewicz, liryki lozańskie
• Zbiór czterech wierszy napisanych przez poetę w latach 1839-1840 w Lozannie (Szwajcaria), nieopublikowanych za życia autora. Są to utwory: [Snuć miłość…]. [Nad wodą wielką i czystą…], [Gdy tu mój trup…], [Polały się łzy…].
• Wiersze charakteryzują się nastrojowością i refleksyjnością, podejmują tematykę przemijania, miłości, samotności i tęsknoty za krajem rodzinnym, który jawi się jako przestrzeń idealna, arkadyjska. Pojawia się w nich nowe w twórczości Mickiewicza ja liryczne, wynikające z dojrzałości poety.
Arkadia
mityczna kraina szczęśliwości; nazwa pochodzi od górzystej i nieurodzajnej krainy położonej w środkowej części Półwyspu Peloponeskiego; w literaturze Arkadia była utożsamiana z krainą mlekiem i miodem płynącą; artyści często porównywali otaczającą ich rzeczywistość do utraconej Arkadii, a jej poszukiwanie stało się popularnym motywem w sztuce
kompozycja klamrowa
scalenie tekstu za pomocą powtórzenia zdania lub fragmentu na początku i końcu utworu
Kompozycja i styl
W lirykach lozańskich można dostrzec zwiastuny zmian nadchodzących w poezji. Nie ma w tych wier szach obszernych opisów i rozbudowanych monolo gów ukazujących przezycia duchowe i emocjonalne
podmiotu lirycznego. Pojawiają się natomiast skró ty myślowe obrazy o charakterze symbolicz nym Kompozycję utworów wyróżniają paralelizmy składniowe - powtórzenia i refreny
Najważniejsze problemy
W wierszu Nad wodą wielką i czystą… poeta od nosi się do związku człowieka z naturą. W pierw szej części osoba mówiąca opisuje pejzaz, w dru giej utożsamia się z nim całkowicie i staje się jego częścią. Uświadamia sobie jedrność natury ludzkiego istnienia. Doświadczenie duchowego związku własnego ja z wodą wielką i czystą alpej skiego jeziora to jedna z prawd żywych, o których Mickiewicz pisał m.in. balladzie Romantyczność.
Utwór Polały się łzy me czyste… z jednej stro ny stanowi rozrachunek z własną przeszłością. a z drugiej - wyraża uniwersalną prawdę o ludz kim losie W wierszu w skondensowany symbo liczny sposób zostały przedstawione kolejne eta py życia człowieka. Autor z uderzającą trafnością ukazuje to, co jest ich istotą (dzieciństwo sielskie anielskie, młodość górna i durma, wiek męski wiek klęski)
