Rozłączenie - Juliusz Słowacki Flashcards
geneza
Utwór Rozłączenie powstał w 1835 r. podczas pobytu Słowackiego w Szwajcarii. Trudno jed- nak powiedzieć, jakie wydarzenia były bezpośrednią inspiracją do napisania tego wiersza. Wielu historyków literatury sądzi, że adresatką Rozłączenia mogła być mieszkająca w Polsce matka poety, z którą Słowackiego łączyła wyjątkowo silna więź. Dowodem na to jest bar- dzo obfita korespondencja, w której poeta zwierzał się matce z osobistych rozterek i prze- myśleń. Innym tropem podążają ci, którzy uznają Rozłączenie nie za list poetycki, lecz za erotyk. Przypuszczają, że adresatką była prawdopodobnie Maria Wodzińska, którą Słowa- cki poznał w Genewie. Poeta odwiedzał rodzinę Wodzińskich, wspólnie też odbyli wyprawę w Alpy. Słowacki był pod dużym urokiem młodziutkiej Marii. Z tego punktu widzenia wiersz, a przede wszystkim jego końcowa strofa, nabiera całkiem innych znaczeń. Niezależnie jednak od tego, kim była prawdziwa adresatka wiersza, ma on charakter wyznania, listu poetyckiego i mówi o relacji bliskich sobie ludzi, których dzieli nie tylko przestrzeń, lecz także odmienność doświadczeń.
Wiersz
1 Rozłączeni - lecz jedno o drugim pamięta;
Pomiędzy nami lata biały gołąb smutku
I nosi ciągłe wieści. - Wiem, kiedy w ogródku,
Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta.
5 Wiem, o jakiej godzinie wraca bolu fala,
Wiem, jaka ci rozmowa ludzi łzę wyciska.
Tyś mi widna jak gwiazda, co się tam zapala
I łzę różową leje, i skrą siną błyska.
A choć mi teraz ciebie oczyma nie dostać,
10 Znając twój dom - i drzewa ogrodu, i kwiaty,
Wiem, gdzie malować myślą twe oczy i postać,
Między jakiemi drzewy szukać białej szaty.
Ale ty próżno będziesz krajobrazy tworzyć,
Osrebrzać je księżycem - i promienić świtem.
15 Nie wiesz, że trzeba niebo zwalić i położyć
Pod oknami, i nazwać jeziora błękitem.
Potem jezioro z niebem dzielić na połowę
W dzień zasłoną gór jasnych, w nocy skał szafirem;
Nie wiesz, jak włosem deszczu skałom wieńczyć głowę,
20 Jak je widzieć w księżycu odkreślone kirem.
Nie wiesz, nad jaką górą wschodzi ta perełka,
Którąm wybrał dla ciebie za gwiazdeczkę stróża.
Nie wiesz, że gdzieś daleko, aż u gór podnóża,
Za jeziorem - dojrzałem dwa z okien światełka.
25 Przywykłem do nich - kocham te gwiazdy jeziora,
Ciemne mgłą oddalenia, od gwiazd nieba krwawsze.
Dziś je widzę, widziałem zapalone wczora,
Zawsze mi świecą - smutno i blado - lecz zawsze…
A ty - wiecznie zagasłaś nad biednym tułaczem;
30 Lecz choć się - nigdy - nigdzie połączyć nie mamy.
Zamilkniemy na chwilę i znów się wołamy
Jak dwa smutne słowiki, co się wabią płaczem.
Tytuł
Warto zauważyć, że tytuł utworu to rzeczownik abstrakcyjny, zwracający uwagę na stan, w ja- kim znajdują się ludzie oddaleni od siebie. W związku z tym pytanie o adresatkę wiersza można uznać za mniej istotne i skoncentrować się na poruszanym problemie egzystencjalnym. W ta- kim ujęciu utwór Słowackiego jest opisem samotności i mówi o tym, że poszczególni ludzie stanowią odrębne światy, niezrozumiałe dla innych. Taka interpretacja nie wyklucza jednak podążania tropem biograficznym.
KREACJA ALPEJSKIEGO PEJZAŻU
Osoba mówiąca w wierszu patrzy na świat natury oczyma romantyka. Wykorzystuje popularne motywy jeziora, skał czy gwiazd, aby wykreować obrazy silnie nacechowane emocjonalnie, nastrojowe, niemal fantastyczne. Świat przyrody jest tu odzwierciedleniem wewnętrznego świata podmiotu lirycznego. Poeta łączy się z naturą, współodczuwa z nią, wybiera takie jej elementy, które współbrzmią z jego wrażliwością. Osoba mówiąca w wierszu nie opisuje krajobrazu, który widzi, lecz go kreuje - wpisuje w swój nastrój i posługuje się nim, aby meta- forycznie wyrazić własne myśli.
Uczucia podmiotu lirycznego
sposób opisu dwóch światów: alpejskiego krajobrazu, który zna tylko podmiot liryczny, i rzeczywistości znanej jemu oraz adresatce
czemu służy wielokrotne zestawienie w wierszu czasowników: wiem - nie wiesz?
Jakie motywy typowe dla romantycznego postrzegania natury występują w wierszu?
Kompozycja i styl
Wiersz składa z dwóch skontrastowanych ze sobą części. Strofy 1.-3. opierają się na paralelnych zdaniach ze słowem wiem, w strofach 4.-6. odpo wiadają temu konstrukcje rozpoczynające się od nie wiesz. Podstawową zasadą kompozycyjną jest kontrast pomiędzy widokami oglądanymi przez bohaterów bezpośrednio i oczyma wyobraźni W dwóch ostatnich strofach opozycja zostaje prze zwyciężona za pośrednictwem metafor odwołują cych się do obrazów natury.
Tęsknota
Głównym motywem utworu jest rozłąka. Podmiot mówiący cierpi z powodu rozstania, a powracają- ce wspomnienia podsycają jego tęsknotę. Podsta wową zasadą kompozycyjną wiersza jest kontrast pomiędzy widokami oglądanymi przez podmiot I jego ukochaną. Skaliste szczyty, jeziora różnią się od zwykłych obrazów, które ją otaczają na co dzień (ogródek, domek, kwiaty). Są na tyle odmienne, że adresatka nie byłaby w stanie wyobrazić sobie al pejskiego pejzażu - w przeciwieństwie do podmio- tu. który widzi oczyma duszy każdy najdrobniejszy szczegół jej świata. W wierszu natura jest stanem duszy podmiotu.
Odmienność poetyckiej wizji świata
Dystans między bohaterami, tytułowe rozłączenie, nie wynika wyłącznie z dzielącej ich fizycznej odle głości. Podmiot mówiący nie jest zwykłym człowie kiem, lecz poetą. Swojskie miejsca, w których łatwo potrafi sobie wyobrazić bohaterkę, zostają przeciw stawione oglądanym tylko przez niego krajobra zom alpejskim, dodatkowo przetworzonym przez wyobraźnię artysty. To jego poetycka wrażliwość sprawia, ze jezioro staje się zwalonym na ziemię niebem. Jednocześnie dzięki niej dystans między bohaterami zostaje zniwelowany - wiersz zamyka obraz dwóch śpiewających słowików, których tęsk nota staje się źródłem piękna.
