17 IX – Zbigniew Herbert Flashcards
17 IX – Zbigniew Herbert
Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
a droga którą Jaś i Małgosia dreptali do szkoły
nie rozstąpi się w przepaść
Rzeki nazbyt leniwe nieskore do potopów
rycerze śpiący w górach będą spali dalej
więc łatwo wejdziesz nieproszony gościu
Ale synowie ziemi nocą się zgromadzą
śmieszni karbonariusze spiskowcy wolności
będą czyścili swoje muzealne bronie
przysięgali na ptaka i na dwa kolory
A potem tak jak zawsze – łuny i wybuchy
malowani chłopcy bezsenni dowódcy
plecaki pełne klęski rude pola chwały
krzepiąca wiedza że jesteśmy – sami
Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco
i da ci sążeń ziemi pod wierzbą – i spokój
by ci co po nas przyjdą uczyli się znowu
najtrudniejszego kunsztu – odpuszczania win
treść
Utwór traktuje o wkroczeniu Armii Czerwonej na wschodnie tereny Polski w czasie kampanii 1939 roku. Przez lata nie wolno było o tym fakcie wspominać, oficjalnie jedyną wrześniową agresją był najazd Niemiec hitlerowskich na nasz kraj. Podmiot liryczny wier sza koncentruje się na filozoficznym i etyczno-moralnym odczytaniu zdarzeń z 17 września. Pierwsze dwie zwrotki przejmują nastrojem rozpaczliwego poczucia bezradności i bez bronności: „Moja bezbronna ojczyzna przyjmie cię najeźdźco / a droga którą Jaś i Małgosia dreptali do szkoły / nie rozstąpi się w przepaść”. Nie nastąpi żaden cud, losy pierwszej fazy wojny zostały rozstrzygnięte. W strofach trzeciej i czwartej pojawia się zapowiedź zejścia pokonanych Polaków do podziemia, do konspiracji. W wierszu pojawia się też zapowiedź walki, nierównej, jak zresztą wszystkie walki narodowowyzwoleńcze Polaków, i naznaczonej przelaną krwią: „A potem jak zawsze łuny i wybuchy (…) / plecaki pełne klęski rude pola chwały/krzepiąca wiedza że jesteśmy sami”. W zakończeniu utworu pojawia się przekonanie, że w ostatecznym rozrachunku najeźdźcy zostaną pobici. Tylko w ten sposób będzie można mówić o przebaczeniu i odpuszczeniu win. Nie może być bowiem odpuszczenia grzechów bez pokuty, a przecież zaatakowanie bezbronnego kraju i wymordowanie setek tysięcy jego mieszkańców było zbrodnią szczególnie okrutną.
