Melodia mgieł nocnych - Kazimierz Przerwa-Tetmajer Flashcards
Melodia mgieł nocnych - Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie,
Lekko z wiatrem pląsajmy po przestworów głębinie…
Okręcajmy się wstęgą naokoło księżyca,
Co nam ciała przezrocze
tęczą blasków nasyca,
I wchłaniajmy potoków szmer, co toną w jeziorze,
I limb
szumy powiewne i w smrekowym
szept borze,
Pijmy kwiatów woń rzeźwą
, co na zboczach gór kwitną,
Dźwięczne, barwne i wonne, w głąb wzlatujmy błękitną.
Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie,
Lekko z wiatrem pląsajmy po przestworów głębinie…
Oto gwiazdę, co spada, lećmy chwycić w ramiona,
Lećmy, lećmy ją żegnać, zanim spadnie i skona,
Puchem z mlecza się bawmy i ćmy błoną przezroczą,
I sów pierzem puszystym, co w powietrzu krąg toczą,
Nietoperza ścigajmy, co po cichu tak leci,
Jak my same, i w nikłe oplatajmy go sieci,
Z szczytu na szczyt przerzućmy się jak mosty wiszące,
Gwiazd promienie przybiją do skał mostów tych końce,
A wiatr na nich na chwilę uciszony odpocznie,
Nim je zerwie i w pląsy znów pogoni nas skocznie…
Impresjonizm
Kierunek artystyczny powstały w drugiej połowie XIX w. we Francji. W lite-raturze oznaczał przede wszystkim opisywanie ulotnych wrażeń, doznań, stanów psychicznych w sposób subiektyw-ny. Impresjonistyczne opisy krajobrazu mia-ły charakter poetycki, podkreślający szczególnie grę światła i kolorów.
MŁODOPOLSKA FASCYNACJA PODHALEM
Jednym z ośrodków kultury młodopolskiej było Podhale wraz ze stolicą regionu - Zakopa nem. Artyści przybywali w tamte strony nie tylko ze względu na walory krajobrazowe, lecz także w poszukiwaniu kontaktu z góralską tradycją i sztuką ludową. Góry i ich zmienność fascynowały ludzi sztuki, zachwycały potęgą i majestatem, były źródłem złożonych przeżyć estetycznych. Twórców pociągała pierwotna natura nieskażona obecnością człowieka, jej od rębność i samowystarczalność. Tatrzański krajobraz stał się tematem młodopolskiej liryki, któ ra swój artystyczny wyraz zawdzięczała wpływom nowatorskich nurtów poetyckich, takich jak
impresjonizm i symbolizm
UTRWALIĆ ULOTNOŚĆ
Nastrojowy wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera jest przykładem impresjonizmu w literatu-rze polskiej przełomu wieków. Poeta próbuje w nim utrwalić swoje ulotne wrażenia i emocje. Górski pejzaż został tu ukazany w ciągłym ruchu. Krajobraz zmienia się pod wpływem światła, wydobywającego wielość barw i kształtów. Utwór został wzbogacony o wrażenia sensualne. Do ich przedstawienia w wierszu poeta zastosował synestezję - zabieg polegający na łącze-niu różnych odczuć zmysłowych: dźwięków, kształtów, kolorów, zapachów. W Melodii mgieł nocnych zostały połączone w harmonijną całość literatura, muzyka i malarstwo. Tak właśnie realizowana synteza sztuk była jednym z głównych postulatów artystów przełomu wieków
Synteza sztuk
Idea wspólnoty różnych
dziedzin sztuki, poszuku-jąca uniwersalnego języka wypowiedzi artystycznej. Zgodnie z tą ideą dzieło miało być harmonijnym połączeniem dziedzin operujących róznymi środkami wyrazu: litera-tury, muzyki, malarstwa oraz w wypadku dramatu - ruchu scenicznego.
Psychizacja krajobrazu
Zabieg polegający na prze-niesieniu na przyrodę stanu psychicznego postaci; służy do pokazania odczuć wewnętrznych.
treść
Podmiotem lirycznym są mgły unoszące się nad górską kotliną.
Upersonifikowane mgły delikatnie się przemieszczają: okręcają się, lecą, ścigają, bawią, nasycają się wonią kwia-tów, barwami i dźwiękami nocy.
Tetmajer tworzy impresjonistyczny, migotliwy pejzaż ulotnych chwil, eksponuje piękno i tajemniczość gór-skiego, nocnego krajobrazu.
treść
W utworze poeta dąży do typowego dla impresjonizmu ukazania ulotnego piękna chwili, momentu, który go zachwycił. Jest to próba oddania za pomocą środków lirycznych nie-zwykle subtelnego obrazu mgieł tańczących przy świetle księżyca. Mgły bawią się „puchem mlecza”, „émy błoną przezroczą i „sów pierzem puszystym, co podkreśla ich zwiewność, delikatność i ulotność. Wiersz oczarowuje odbiorcę swą atmosferą, przenika go ciszą i spo-kojem. Wrażenie ciszy nocnej mają podkreślić powtórzone dwukrotnie słowa: „Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie” oraz liczne epitety, takie jak: „potoków szmer”, „limb szumy powiewne”, smrekowy szept boru”, „cichy lot nietoperza” i „uciszony wiatr”. Pojawia się tu również nuta melancholii, mgły bowiem są świadkami śmierci gwiazdy, co osnuwa cały wiersz nutą elegijnego smutku. Autor zastosował synestezję - zabieg artystyczny polega-jący na łączeniu wrażeń zmysłowych. Wynika ona z teorii analogii, według której cały świat, wszystkie jego elementy połączone są siecią tajemnych powiązań o charakterze ponadzmy-słowym, symbolicznym.
