Dziady cz. II - Adam Mickiewicz Flashcards
Plan wydarzeń
1.Rozpoczęcie obrzędu Dziadów.
a.Wieczorne spotkanie w przycmentarnej kaplicy.
b.Zasłonięcie okien – przygotowanie na przyjście duchów.
c.Wezwanie przez Guślarza pokutujących duchów na obrzęd Dziadów.
2.Duchy lekkie – Józio i Rózia.
a.Płonąca garść kądzieli.
b.Wezwanie duchów lekkich.
c.Pojawienie się duchów dzieci – Józia i Rózi.
d.Wina dzieci – życie bez najmniejszego cierpienia.
e.Prośba o dwa ziarenka gorczycy.
f.Przestroga przed nadmiarem słodyczy i beztroski w życiu.
g.Odwołanie duchów.
3.Widmo Złego Pana.
a.Zapalenie kotła wódki.
b.Przywołanie na obrzęd Dziadów najcięższych duchów.
c.Przerażające Widmo Złego Pana.
d.Wieczne męki głodu i pragnienia karą za brak miłosierdzia.
e.Skargi sług bogatego dziedzica.
f.Opowieść Kruka pobitego na śmierć za kradzież jabłek.
g.Opowieść Sowy zamarzniętej wraz z dzieckiem przed bramą dziedzica.
h.Przestroga Widma przed grzechem nieczułości na ludzką krzywdę.
i.Odwołanie ducha.
4.Duch pasterki Zosi.
a.Zapalenie święconego wianka.
b.Wezwanie duchów pośrednich.
c.Przybycie ducha Dziewczyny – pasterki Zosi.
d.Kara za lekceważenie uczuć innych.
e.Proroctwo Guślarza – dwuletnia pokuta Zosi.
f.Przestroga Zosi przed próżnością i obojętnością wobec ludzi.
g.Odwołanie ducha.
5.Milczące Widmo.
a.Kończenie rytuałów związanych z obrzędem Dziadów.
b.Pojawienie się niewywoływanego widma.
c.Milczenie zjawy i nieposłuszeństwo rozkazom Guślarza.
d.Pasterka w żałobie.
e.Widmo podążające krok w krok za Pasterką.
Relacje między światem realnym a fantastycznym. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów cz. II Adama Mickiewicza.
W swojej wypowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst
Wprowadzenie
Świat fantastyczny pojawia się w literaturze epok dionizyjskich, charakteryzujących się irracjona-lizmem, niczym nieskrępowaną wyobraźnią twórcy. Artyści szukają metody poznania świata w intu-icji, kreacjonizmie, przeczuciu. Nic więc dziwnego, że utwory tych formacji kulturowych prezentują istoty i zdarzenia fantastyczne, wszystko to, co nie da się racjonalnie i empirycznie udowodnić.
• Stawiam tezę: Świat realny i fantastyczny wzajemnie może się przenikać, funkcjo-nować obok siebie i wchodzić we wzajemne relacje
Część argumentacyjna: Dziady cz. II Adama Mickiewicza Folklor dla romantyków miał uniwersalne znaczenie i był źródłem ich inspiracji twórczych. Ludowe
wierzenia potwierdzały przekonanie, że świat jest bogatszy i bardziej złożony, że dla poznania jego tajemnic sam rozum nie wystarczy. Efektem połączenia intuicji i wiary prostego ludu oraz idei pro-gramowych romantyzmu są m.in. Dziady cz. II Adama Mickiewicza. W wigilię Wszystkich Świętych w przycmentarnej kaplicy zebrali się ludzie, by odprawić obrzęd dziadów. Świat realny reprezentują wieśniacy, którymi przewodzi Guślarz. Wzywa on duchy osób pokutujących za popełnione za życia grzechy. Fantastyczne istoty odpowiadają na wezwanie i ukazują się zebranym. Między światem rzeczywistym a fantastycznym istnieje ścisły związek, głos Guślarza przechodzi do świata duchów. Podczas obrzędu panuje nastrój skupienia i tajemnicy, wszystko odbywa się zgodnie z ustalonym porządkiem, żywi i zmarli posłuszni są Guślarzowi. Duchy wyjawiają swoje grzechy i mówią o otrzy manej karze. Józio i Rózia żyli beztrosko, nie znali goryczy, dlatego nie mogą trafić do nieba, upiór Złego Pana za okrucieństwo wobec poddanych będzie przez wieczność cierpiał głód i pragnienie, historia Zosi przestrzega przed igraniem z miłością. Ludzie ofiarowują modlitwę i jadło, pomagają pokutującym dzieciom, dając im ziarenka gorczycy, Zosia musi jeszcze dwa lata błąkać się po zaświa-tach, a Złemu Panu nikt pomóc nie może. Duchy udzielają zebranym nauk moralnych, których sens jest podobny: człowiek nie może sprzeniewierzyć się własnemu człowieczeństwu, musi doświadczyć wszystkiego co ludzkie i po ludzku traktować drugiego człowieka. Dialog między światem ziemskim i światem nadprzyrodzonym nawiązuje się bez przeszkód. Świat realny porozumiewa się ze światem fantastycznym. Oba światy wchodzą w interakcje i udzielają sobie pomocy.
• Kontekst literacki
W średniowiecznym utworze Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią na prośbę Polikarpa, która dotarła do świata metafizycznego, ukazuje się Śmierć w postaci rozkładającego się trupa, z charakterystycznym atrybutem kosą w rękach. Rozmawia z magistrem średniowiecznego uniwersytetu, opowiadając mu o sobie. Polikarp dowiaduje się, że ma ona egalitarny charakter, wszyscy wobec niej są równi - bogaci i biedni, królowie, cesarze i zwykli kmiecie. Wielki Kosiarz przyjdzie po każdego. Bać muszą się jej grzesznicy. A żyjący bogobojnie mogą spokojnie czekać na ostateczny moment. Śmierć przedstawia się jako narzędzie boskiej sprawiedliwości. Absurdalnie więc - Śmierć staje się nauczycielką życia.
Świat realny wchodzi w relacje ze światem fantastycznym, a człowiek zyskuje dzięki temu życiową mądrość, do której - jak widzimy - nie dochodzi się na uniwersytetach.
Inne konteksty literackie
• Makbet Williama Szekspira
• Wesele Stanisława Wyspiańskiego
Podsumowanie
Relacje między światem realnym i fantastycznym, typowe dla epok kreacjonistycznych, są dość po-wszechne. Świat fantastyczny przekazuje refleksje i przemyślenia, nauki dla świata realnego. Istoty z różnych światów mogą dzielić się mądrością, a nawet nieść sobie pomoc.
Sprawiedliwość i moralność w kulturze ludowej. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części II Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wy brany kontekst.
Wprowadzenie
• Romantycy niezwykle cenili kulturę ludową, dostrzegając w niej fundamentalne wartości moralne, którymi powinni kierować się ludzie. Dlatego też pisarze chętnie sięgali po gminne pieśni, będące skarbnicą mądrości.
Kontekst: Adam Mickiewicz w Romantyczności, balladzie programowej, podkreśla, że opo wiada się po stronie prostego ludu (gawiedzi), kierującego się sercem i uczuciami, a nie po stronie Starca, który interpretuje rzeczywistość w sposób racjonalny. Starzec akceptuje istnienie tylko tych zjawisk, których istnienie można udowodnić naukowo, dlatego odrzuca Świat duchowy.
Teza: Romantycy w swoich utworach często odwoływali się do kultury ludowej, dostrzegając znaczenie wartości, którymi kierował się lud.
Rozwinięcie
Dziady cz. Il Adama Mickiewicza to utwór, w którym poeta odwołuje się do ludowego obrzę du o rodowodzie wywodzącym się z uczty kozła - uroczystości ku czci zmarłych przodków. Jak wspomina autor, obrzędy dziadów, mimo zakazu ze strony duchowieństwa, były prakty-kowane również za jego czasów i łączyły tradycję pogańską z wierzeniami chrześcijańskimi.
Problematyka dramatu ściśle wiąże się z pojęciem ludowej sprawiedliwości oraz zasadami moralnymi, którymi kierowali się prości ludzie. Zgodnie z tym przekonaniem, za swoje niego-dziwe czyny, popełnione grzechy, człowiek będzie musiał ponieść karę po śmierci. Tę prawdę uosabia Widmo Złego Pana - dawnego właściciela wioski, który przyczynił się do cierpienia, krzywdy i śmierci ludzi, za co spotkała go okrutna, ale sprawiedliwa kara. Zgromadzeni w kaplicy nie byli w stanie mu pomóc, więc jego męka nie będzie miała końca. Co ważne, to właśnie Widmo wypowiada naukę moralną, ostrzegając żyjących przed podobną postawą.
• Kontekst: Znawczyni polskiego romantyzmu, Maria Janion, zauważyła, że konstrukcja tej postaci zgodna jest nie tylko z ludową moralnością, lecz także ze społecznymi oczekiwania-mili poczuciem sprawiedliwości. Mickiewicz odniósł się do ważnego problemu, jakim było niegodziwe traktowanie chłopów przez właścicieli ziemskich.
• Kolejne kategorie duchów - lekkich i pośrednich - wskazują na to, że zgodnie z ludową moralnością pokutować muszą nie tylko ci, którzy dopuścili się grzechów ciężkich, lecz takze ludzie, którzy za życia nie doznali cierpienia wpisanego w ludzką egzystencję, czy tez nie liczyli się z uczuciami innych.
O ile dzieciom, Rózi i Józiowi, zgromadzeni mogą pomóc, dając dwa ziarenka gorczycy, to duch pasterki Zosi będzie jeszcze przez dwa lata błąkał się po ziemskim padole, zanim trafi do nieba. Dziewczyna cierpi, ponieważ za życia nikogo nie kochała, nie szanowała uczuć zakochanych w niej chłopców.
Dziady to uroczystość ku czci zmarłych, podczas której uczestnicy obrzędów otrzymują ważne wskazówki i przestrogi moralne. Dzięki nim mogą uniknąć losu pojawiających się na
uczcie duchów.
Podsumowanie
•W Przedmowie do Dziadów cz. Il poeta podkreślił, że opowieści i pleśni ludowe, odnoszące się do ludowej moralności, silnie przemawiały do jego wyobraźni. Zasady i napomnienia pojawiające się w dramacie powinny również współczesnych odbiorców skłonić do refleksji na temat człowieczeństwa, zasad, jakimi należy kierować się podczas ziemskiej egzystencji
