Piosenka o porcelanie - Czesław Miłosz Flashcards
Piosenka o porcelanie - Czesław Miłosz
Różowe moje spodeczki,
Kwieciste filiżanki,
Leżące na brzegu rzeczki
Tam kędy przeszły tanki.
Wietrzyk nad wami polata,
Puchy z pierzyny roni,
Na czarny ślad opada
Złamanej cień jabłoni.
Ziemia, gdzie spojrzysz, zasłana
Bryzgami kruchej piany.
Niczego mi proszę pana
Tak nie żal jak porcelany.
Zaledwie wstanie jutrzenka
Ponad widnokrąg płaski
Słychać gdzie ziemia stęka
Maleńkich spodeczków trzaski.
Sny majstrów drogocenne,
Pióra zamarzłych łabędzi
Idą w ruczaje podziemne
I żadnej o nich pamięci.
Więc ledwo zerwę się z rana
Mijam to zadumany.
Niczego mi proszę pana
Tak nie żal jak porcelany.
Równina do brzegu słońca
Miazgą skorupek pokryta.
Ich warstwa rześko chrupiąca
Pod mymi butami zgrzyta.
O świecidełka wy płone
Co radowałyście barwą
Teraz ach zaplamione
Brzydką zakrzepłą farbą.
Leżą na świeżych kurhanach
Uszka i denka i dzbany.
Niczego mi proszę pana
Tak nie żal jak porcelany.
Washington D.C., 1947
treść
Piękna i delikatna porcelana jest pretekstem do rozważań o wojennej katastrofie. Obrazy zniszczeń to krew, tanki (czołgi), kurhany (groby), złamana jabłoń i zmiaż-dżona porcelana.
W powtarzającym się refrenie („niczego mi proszę pana tak nie żal, jak porcela-ny”) podmiot liryczny mocno podkreśla poczucie żalu po stracie takich wartości, jak: piękno, delikatność, wrażliwość, wzniosłość.
Znaczące są również epitety: „maleńkie spodeczki”, „kwieciste filiżanki”, „różowe spodeczki”. Delikatna materia staje się metaforą kultury i sztuki.
• Wojny, kataklizmy niszczą rzeczy piękne i delikatne, przedmioty wytworzone przez człowieka, ale unicestwiają też coś więcej ukształtowane od wieków war-tości, które nadają człowiekowi podmiotowość i wyjątkowość
treść II
Tytuł sugeruje, że wiersz będzie utworem lekkim, w którym poruszona zostanie kwestia 2 piękna i zachwytu nad sztuką. To przeświadczenie potęguje fakt, że poeta stosuje płynną frazę, częste zdrobnienia (spodeczki”, „uszka”, „rzeczka”, „wietrzyk”, „jutrzenka”), niczym malarz sięga po jasne kolory i światło, nawet o zaschniętej krwi pisze wymijająco, nazywając ją zakrzepłą farbą” (stosuje tym samym peryfrazę, czyli omówienie, oraz eufemizm, czyli złagodzenie tonu wypowiedzi poprzez użycie wyważonych, neutralnych słów). Jednak ta (estetyka wiersza jest pozorna, Piosenka o porcelanie to bowiem wiersz o wojnie, o zniszcze-niach niesionych przez wojenną pożogę, o kulturowej i cywilizacyjnej zagładzie ludzko-ści. Wojna jest tu ciągle obecna, choć podmiot liryczny wspomina o niej tylko raz, bardzo zresztą nieprecyzyjnie przeszły tanki” (czyli czołgi). Trzykrotnie powtarzana w wierszu troska o los rozbijanej w czasie wojny porcelany jest w rzeczywistości wyrazem niepokoju o niszczenie przez pożogę wojenną wartości etycznych, moralnych, duchowych. Piosenka o porcelanie przynosi obraz o wymiarze apokaliptycznym, zbudowany jednak środkami innymi niż tradycyjne. Porcelana dzieło ludzkich rąk zostaje strzaskana, zmiażdżona, rozbita, tak jak zniszczony zostaje wypracowany przez wieki w ogromnym trudzie efekt dążeń wielu pokoleń filozofów, myślicieli i poetów: „Sny majstrów drogocenne, / Pióra zamarzłych łabędzi”. Ludzkie ideały i normy etyczne są nietrwałe w konfrontacji z tępą. brutalną siłą.
