Bez - Tadeusz Różewicz Flashcards
Bez - Tadeusz Różewicz
największym wydarzeniem
w życiu człowieka
są narodziny i śmierć
Boga
ojcze Ojcze nasz
czemu
jak zły ojciec
nocą
bez znaku bez śladu
bez słowa
czemuś mnie opuścił
czemu ja opuściłem Ciebie
życie bez boga jest możliwe
życie bez boga jest niemożliwe
przecież jako dziecko karmiłem się
Tobą
jadłem ciało
piłem krew
może opuściłeś mnie
kiedy próbowałem otworzyć
ramiona
objąć życie
lekkomyślny
rozwarłem ramiona
i wypuściłem Ciebie
a może uciekłeś
nie mogąc słuchać
mojego śmiechu
Ty się nie śmiejesz
a może pokarałeś mnie
małego ciemnego za upór
za pychę
za to
że próbowałem stworzyć
nowego człowieka
nowy język
opuściłeś mnie bez szumu
skrzydeł bez błyskawic
jak polna myszka
jak woda co wsiąkła w piach
zajęty roztargniony
nie zauważyłem twojej ucieczki
twojej nieobecności
w moim życiu
życie bez boga jest możliwe
życie bez boga jest niemożliwe źródło: https://poezja.org/wz/Tadeusz_Rozewicz/1190/Bez
POETA WOBEC BRAKU BOGA
Wiersz bez powstał pod koniec lat 80., a drukiem ukazał się w tomie Płaskorzeźba wydanym w 1991 r. Utwór nawiązuje do tezy Bóg umarł postawionej przez Friedricha Nietzschego [fridrisia niczego] - a kontynuowanej na przykład przez francuskich egzystencjalistów. Skoro Bóg nie żyje, to zgodnie z tym założeniem cała odpowiedzialność za świat i własny los spada na człowieka. Staje on samotny wobec ogromu i absurdu istnienia. Taką metafizyczną sa-motność odczuwa osoba mówiąca w wierszu, co zostaje wyrażone w oskarżycielskim tonie, w jakim zwraca się do Boga. Śmierć jest tu bowiem jednoznaczna z odejściem, opuszczeniem, ucieczką Boga od człowieka. Jednocześnie podmiot liryczny oskarża samego siebie - zasta-nawia się, czy śmierć Boga nie jest konsekwencją jego win lub zaniedbań
DIALOG Z KONWENCJĄ I TRADYCJĄ BIBLIJNĄ
Utwór Różewicza należy do liryki inwokacyjnej - podmiot liryczny zwraca się do Boga, sto-sując apostrofy, które jednocześnie stanowią parafrazę tekstów biblijnych. Utwór z jednej strony ma charakter modlitewny, z drugiej jednak strony przypomina monolog wewnętrzny, którego jedynym słuchaczem mógłby być Bóg, o którym nie wiemy, czy istnieje. Narodziny i śmierć Boga mają charakter indywidualny i symboliczny, ale też wpisują się w tradycję świąt
chrześcijańskich: Boże Narodzenie, gdy Bóg się rodzi, i przejście do Wielkiego Piątku, gdy Bóg umiera. Jednak w odróżnieniu od tradycji religijnej w wierszu Różewicza nie ma już mowy
o zmartwychwstaniu.
Liryka inwokacyjna (liryka zwrotu do adresata, liryka apelu)
Typ liryki, w której oso-ba mówiąca w wierszu zwraca się bezpośrednio do ty lirycznego. Ten typ liryki przybiera często formę zbliżoną do przemówie-nia, apelu, odezwy. Liryka inwokacyjna dzięki swemu retorycznemu charakte-rowi, apostroform, wy-krzyknieniom często bywa wykorzystywana w utwo-rach o tematyce politycznej lub społecznej. Jej tonacja zazwyczaj jest podniosła, uroczysta, patetyczna.
Parafraza
Swobodna przeróbka utworu literackiego lub czy-jejś wypowiedzi rozwijająca I modyfikująca treść pier-wowzoru przy zachowaniu podobieństwa do niego.
