Nie wierzę w nic... - Kazimierz Przerwa-Tetmajer Flashcards
Nie wierzę w nic… - Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie,
Wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów:
Posągi moich marzeń strącam z piedestałów
I zdruzgotane rzucam w niepamięci śmiecie…
A wprzód
je depcę z żalu tak dzikim szaleństwem,
Jak rzeźbiarz, co chciał zakląć w marmur Afrodytę
,
Widząc trud swój daremnym, marmury rozbite
Depce, plącząc
krzyk bólu z śmiechem i przekleństwem.
I jedna mi już tylko wiara pozostała:
Że konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym —
I jedno mi już tylko zostało pragnienie
Nirwany, w której istność
pogrąża się cała
W bezwładności, w omdleniu sennym, tajemniczym
I, nie czując, przechodzi z wolna w nieistnienie.
DĄŻENIE DO NIRWANY
Zdaniem twórców młodopolskich kultura europejska nie miała im już nic do zaoferowania, ponieważ czas jej świetności minął. Dlatego poszukiwali nowych inspiracji, zwracając się czę sto ku temu, co egzotyczne i orientalne. Nieco podobnie jak w romantyzmie inspirowal ich Wschód. Zachwyt wzbudzała odmienność kulturowa Indii, Chin i Japonii, zwłaszcza malarstwa japońskiego, którego wpływy były widoczne w twórczości najwybitniejszych artystów korica wieku. Szczególną rolę odegrała filozofia Wschodu związana z hinduizmem i buddyzmem. Mo-derniści poznali ją za pośrednictwem pism Arthura Schopenhauera, który właśnie z buddyzmu zaczerpnął pojęcie nirwany, oznaczające wyciszenie wszelkich pragnień, spokój i ulgę, stan pomiędzy życiem a śmiercią. Dekadenci wierzyli, że uwalniając się od przyziemnych potrzeb i wybierając nirwanę, wyzwolą swoją duszę od wszelkich trosk i cierpień
INSPIRACJA SCHOPENHAUEREM
Schopenhauer uważał, że trudna codzienność jest dla człowieka źródłem niekończących się cierpień. Rozwiązaniem pozwalającym uwol-nić się od bólu istnienia może być właśnie nirwana albo kontemplacja piękna i tworzenie sztuki. Te poglądy filozoficzne stały się dla Tet-majera źródłem inspiracji do napisania sone-tu Nie wierzę w nic…, który ma cechy utworu o charakterze programowym. W części opiso-wej poeta przedstawia swój stan wewnętrzny, stan ducha. Część refleksyjna przynosi wyjaś-nienie: artysta tłumaczy, w czym tkwi źródło opisanej postawy, a także wyznaje, co jest jego jedynym pragnieniem - o czym marzy, do czego dąży. Otwartym pozostaje pytanie, na ile odczucia zawarte w wierszu były autentycz-ne, a na ile biorąc pod uwagę kunsztowną formę wiersza, ekspresję, sposób budowania poetyckich obrazów - stanowiły jedynie wy-raz modnej i popularnej w owym czasie kreacji artystycznej.
treść
Utwór jest manifestem dekadentyzmu podmiot liryczny przyznaje się do nihili-stycznej niewiary w wartości, nie potrafi myśleć o przyszłości, neguje sens działania.
Sposobem na uwolnienie się od życiowego marazmu staje się nirwana, czyli wy-zbycie się wszelkich pragnień, wyzwolenie z cierpienia, oderwanie od życia.
treść
W tym sonecie podmiot liryczny wyraża swe przekonanie o zniszczeniu wszelkich ide-ałów, marzeń i programów. Tutaj także formułuje znane i często cytowane w kontekście rozważań o dekadentyzmie stwierdzenie konieczność jest wszystkim, woła ludzka niczym”. Podmiot liryczny nie ma żadnych perspektyw, jedynym zaś jego pragnieniem jest „pragnienie Nirwany”, czyli stanu, w którym następuje całkowite wyrzeczenie się woli życia, uobecnienia stanu nicości, pogrążenia się w niebycie, nieistnienia. Jest to jedna z możliwych dróg ucieczki od bólu istnienia. Dekadentyzm wyrasta z inspiracji filozofią Artura Schopenhauera, który uważał, że pocieszenie człowiek odnajduje w kontemplacji sztuki, w religii oraz wyzbyciu się pragnień, rezygnacji z pożądań (stan nirwany). Młodopolscy dekadenci ucieczki szukali jeszcze w sztucznych rajach” hedonistycznego życia oraz w erotyce i kontemplacji natury.
