Nad Strumieniem - Czesław Miłosz Flashcards
Nad Strumieniem - Czesław Miłosz
Szmer przezroczystej wody na kamieniach
w jarze pośrodku wysokiego lasu.
Jaśnieją w słońcu paprocie na brzegu,
piętrzy się niogarniona forma liści
lancetowatych, mieczykowatych,
sercowych, łopatowatych,
językowatych, pierzastych,
karbowanych, ząbkowanych,
piłkowanych - i kto to wypowie.
I kwiaty! Białawe baldachy,
modre kielichy, jaskrawożółte gwiazdy,
różyczki, grona.
Siedzieć i patrzeć
na ujawnianie się trzmieli, loty ważek,
podrywanie się muchołówki,
w plątaninie łodyg pośpiech czarnego żuka.
Wydaje mi się, że słyszę głos demiurga:
,,Albo nieme skały jak w pierwszym dniu stworzenia,
albo życie, którego warunkiem śmierć,
i to upadające ciebie piękno”.
KONTEKST BIOGRAFICZNY
Utwór Nad strumieniem pochodzi z tomu To, który zawiera utwory napisane w latach 90. XX w. i publikowane wcześniej na łamach czasopism literackich i artystycznych. Należą do niego utwory pełniące funkcję podsumowania. Powraca temat śmierci, są też obecne przemyślenia człowieka, którego życie jak w soczewce skupia wszystkie dramaty XX stulecia. Zbiór jest rów-nież wynikiem refleksji dojrzałego człowieka, który zdaje sobie sprawę, że jego długie życie nieuchronnie dobiega kresu. Bliscy Miłosza wspominają, że pisarz był aktywny zawodowo niemal do końca. Krótko przed śmiercią uporządkował swoje sprawy, sfinalizował wszystkie zawodowe projekty i oficjalnie zakomunikował, że zakończył działalność zawodową i literacką. Ostatnie wiersze poety mają często charakter wspomnieniowy, stanowią też rodzaj syntezy. W poszukiwaniu prawd uniwersalnych odwołują się do znanych, ponadczasowych archetypow i symboli.
MOTYW NATURY
W dzieciństwie Milosz chciał zostać biologiem. Kontemplacja natury to wazny temat w jego twórczości. Stosunek poety do przyrody jest jednak ambiwalentny - człowiek jest jej czę ścią, a jednocześnie nie może się pogodzić z brutalnym biologizmem, znajduje się zarazem wewnątrz i na zewnątrz natury. Obcowanie z przyrodą wywołuje epifanię, zrozumienie, że to właśnie dzięki śmierci możliwa jest zarówno ewolucja, różnorodność świata, jak i sama ludzka egzystencja. Osoba mówiąca w wierszu, widząc różnorodność świata roślin i zwierząt, do-strzega piękno, a to przynosi ukojenie i zgodę na to, co wpisane w ludzką naturę. Innymi słowy: obserwacja przyrody pomaga w zaakceptowaniu nieuchronności śmierci.
ODWRÓCONY TOPOS RAJU
Ostatnie słowa wiersza mogą dziwić, bo stanowią odwrócony topos raju okazuje się, że biblijny raj należący do sfery mitu jest wyobrażeniem pozbawionym witalności natury, to je dynie nieme skały. Wygnanie z ogrodu Eden było dla człowieka karą, bo stracił on wówczas nieśmiertelność i możliwość egzystencji pozbawionej cierpienia. Jednak dzięki tej karze zyskał możliwość istnienia w zmysłowym, zachwycającym świecie, w którym ceni się piękno, bo wiadomo, że jest ono dane na krótko.
Wyliczenie (enumeracja)
Figura retoryczna polega-jąca na wymienianiu kolej-nych elementów należą-cych do tej samej kategorii.
