Monolog dla Kasandry – Wisława Szymborska Flashcards
Monolog dla Kasandry – Wisława Szymborska
To ja, Kasandra.
A to jest moje miasto pod popiołem.
A to jest moja laska i wstążki prorockie.
A to jest moja głowa pełna wątpliwości.
To prawda, tryumfuję.
Moja racja aż łuną uderzyła w niebo.
Tylko prorocy, którym się nie wierzy,
mają takie widoki.
Tylko ci, którzy źle zabrali się do rzeczy,
i wszystko mogło spełnić się tak szybko,
jakby nie było ich wcale.
Wyraźnie teraz przypominam sobie,
jak ludzie, widząc mnie, milkli wpół słowa.
Rwał się śmiech.
Rozpalały się ręce.
Dzieci biegły do matki.
Nawet nie znałam ich nietrwałych imion.
A ta piosenka o zielonym listku -
nikt jej nie kończył przy mnie.
Kochałam ich.
Ale kochałam z wysoka.
Sponad życia.
Z przyszłości. Gdzie zawsze jest pusto
i skąd cóż łatwiejszego jak zobaczyć śmierć.
Żałuję, że mój głos był twardy.
Spójrzcie na siebie z gwiazd - wołałam -
spójrzcie na siebie z gwiazd.
Słyszeli i spuszczali oczy.
Żyli w życiu.
Podszyci wielkim wiatrem.
Przesądzeni.
Od urodzenia w pożegnalnych ciałach.
Ale była w nich jakaś wilgotna nadzieja,
własną migotliwością sycący się płomyk.
Oni wiedzieli, co to takiego jest chwila,
och bodaj jedna jakakolwiek
zanim -
Wyszło na moje.
tylko że z tego nie wynika nic.
A to jest moja szmatka ogniem osmalona.
A to są moje prorockie rupiecie.
A to jest moja wykrzywiona twarz.
Twarz, która nie wiedziała, że mogła być piękna. źródło: https://poezja.org/wz/Wislawa_Szymborska/21/Monolog_dla_Kasandry
CHARAKTERYSTYKA TOMU STO POCIECH
Monolog dla Kasandry pochodzi z tomu Sto pociech z 1967 r. W wierszach z tego zbioru można dostrzec skrystalizowane już cechy poetyki Szymborskiej. Są nimi przede wszystkim: intelektualizm, uniwersalność podejmowanych problemów, błyskotliwe i niespodziewane skojarzenia, a także filozoficzny namysł nad człowiekiem i niechęć do patosu. Utwory Szymborskiej wydają się przystępne, bo ich punktem wyjścia często jest konkretna sytuacja, historia, określony przedmiot. Ta prostota jest jednak pozorna, bo okazuje się, że poetka zachęca nas do tego, żebyśmy przyjrzeli się rozmaitym problemom z innej, niż przywykliśmy. perspektywy. Autorka unika prawd wyrażonych wprost, wymaga od odbiorców swych wierszy poszukiwania drugiego dna.
PRZYWOŁYWANIE CODZIENNOŚCI
Aluzyjny tytuł odsyła do postaci znanej z mitu o wojnie trojańskiej. Historia wieszozki sta je się pretekstem do zaprezentowania osobistego dramatu bohaterki, który jest zarazem doświadczeniem każdego człowieka. Szymborska przygląda się realiom zycia codziennego. wsłuchuje się w używane w zwykłych rozmowach kolokwializmy. Przywołuje szczegóły, żeby ukazać uniwersalne prawdy.
CZŁOWIEK WOBEC NIEUCHRONNOŚCI ŚMIERCI
Poetka stawia pytania. Czy ludzie lubią słuchać o nieuniknionej śmierci? Dlaczego tak jest? Co z tego wynika? Do udzielenia odpowiedzi nie wystarczy jednak sama znajomość mitu. Utwór Szymborskiej wymaga od odbiorcy przypomnienia sobie także rozmaitych kontekstów filozoficznych, które mówią o różnych sposobach radzenia sobie z nieuchronnością śmierci. Interpretację Monologu dla Kasandry na pewno wzbogacą odniesienia do filozofii egzysten-cjalnej oraz refleksji myślicieli starożytnych, np. Epikura z Samos, Heraklita z Efezu, mędrca nazywającego siebie Koheletem czy stolków.
Wybrane starożytne kierunki filozoficzne
Epikureizm
Źródłem szczęścia są przyjemność (rozumiana nie jako rozkosz, lecz już sam brak cierpienia) oraz spokój wewnętrzny wy nikający z umiarkowania I unikania skrajności.
• Strach przed śmiercią nie ma sensu, ponieważ gdy my istniejemy, śmierć jest nieobecna, a gdy tylko śmierć się pojawi, wtedy nas juz nie ma (Epikur).
Stoicyzm
Należy zaakceptować na-turalny porządek rzeczy I pogodzić się z losem poprzez wyzbycie się gwałtownych uczuć, kierowanie się rozumem I przyjmowanie wszystkie-go ze spokojem.
• Aby osiągnąć szczęście, należy kierować się cnotą
Heraklit z Efezu
• Najważniejszą cechą bytu i świata jest harmonijna zmiana, ciągłe stawanie się i przemijanie (cechę tę wyraża przypisywane filo-zofowi stwierdzenie panta rhei, gr. wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu”).
Księga Koheleta
Nic-anl bogactwo, ani władza, ani sława-nie ma trwałej wartości, należy dostrzegać dobre strony życia.
Marność nad marnościa miwszystko marnośc Źródła motywu vanitas przemijania, podkreślają cego ulotność ludzkiego życia oraz nietrwałośc dobr materialnych
ROLA PRZYIMKA
Ciekawym zabiegiem jest nietypowe wykorzystanie liryki roli, na co zwraca uwagę tytuł utwo-ru. Wiersz nie jest bowiem monologiem Kasandry, lecz monologiem pisanym dla Kasandry.
Poprzez ten zabieg Szymborska wprowadza grę z konwencjami literackimi - przywołuje skojarzenia z teatrem i tragedią, rolą do odegrania, maską. Sugeruje też dystans w stosunku do postaci i prowokuje pytania o to, kto wypowiada się w tym monologu, czyje to słowa, do kogo są skierowane.
