Księga ubogich III - Jan Kasprowicz Flashcards
Księga ubogich III - Jan Kasprowicz
III
Nie ma tu nic szczególnego,
Żadnych tu dziwów świata:
Fundament z skalnych odłamów,
Z płazów świerkowych chata.
Przed chatą mały ogródek,
A w nim - o ludzie zmęczeni! -
Czuwa nad naszym spoczynkiem
Rząd pewnych siebie jasieni.
Rozłożył swoje korony -
O ludzie, nękani strachem! -
Nad zrębem naszego domu,
Nad domu naszego dachem…
Nie ma tu nic szczególnego…
Droga się snuje pod płotem -
Skąd ona i dokąd wiedzie,
Prawie nie myślę o tem…
Bo na cóż taka świadomość,
O ludzie, zbytnio ciekawi!? -
Poranek zeszedł nad drogą,
Droga się w blaszkach pławi!
Ach! dokąd wy tak spieszycie,
O ludzie, tęsknotą gnani?
Tu las jest, tu potok szumi,
Wyzwolon z głaźnej otchłani…
Nie ma tu nic szczególnego…
Dzwon się odezwał z wieży,
W czerwcowych omżach południa
Łąka rozkwitła leży.
Pozbywa się moje serce -
O ludzie, żyjący nadzieją! -
Wszelakiej skazy, gdy widzę,
Jak trawy śmiać się umieją.
Gdy stojąc w progach tej chaty -
O ludzie, żądni bogactwa! -
Wyciągam ręce i zgarniam
Skarby bożego władztwa…
Nie ma tu nic szczególnego…
Bo jakiż cud tu być może,
Gdzie w wieczór na górskich szczytach
Żagwią się ognie boże?
Zagasły!… Że zgasły tak prędko -
O ludzie, żywota chciwi! -
l że zagasnąć musiały,
Nikt tu się temu nie dziwi.
Z głębin tych mroków błękitnych -
Walczący z chwiejnością ludzie! -
Przypływa ku mnie dziś pewność
O cudzie i o nie-cudzie…
Nie ma tu nic szczególnego,
Żadnych tu dziwów świata:
Fundament z skalnych odłamów,
Z płazów świerkowych chata.
GENEZA KSIĘGI UBOGICH
Cykl wierszy Księga ubogich został napisany i wydany drukiem w czasie I wojny światowej. Jest uważany za punkt dojścia poszukiwań filozoficznych i estetycznych Kasprowicza. Kieru-nek tych poszukiwań poeta wyznaczył już na początku wieku w hymnach z cyklu Salve Regina. Od tego czasu konsekwentnie podążał drogą franciszkanizmu, a doświadczenia wojenne tylko utwierdziły go w przekonaniu, że źródło zła leży w człowieku i należy powrócić do najprost-szych prawd i zasad, by odnaleźć dobro.
ZNACZENIE TYTUŁU
Utwory należące do Księgi ubogich charakteryzują się prostotą zarówno w warstwie formal-nej, jak i filozoficznej. Artur Hutnikiewicz, badacz literatury Młodej Polski, nazywa te utwory poetyckim notatnikiem spisywanym podczas samotnych wędrówek po polach i górach. Poeta wraca w nich do prawd bliskich ludziom prostym i ubogim. Tworzy swoistą Biblię pauperum, nie tylko jednak dla „biednych prostaczków” w dosłownym tego słowa znaczeniu, lecz także - a może przede wszystkim - dla tych, wokół których sam się pod koniec życia obracał, jako naukowiec, publicysta i poeta, czyli dla ludzi wykształconych i zamożnych
Biblia pauperum
Średniowieczna księga za wierająca zbiór rycin przed-stawiających sceny z Biblii: także o książce przedsta-wiającej jakiś temat w spo-sób bardzo uproszczony.
FRANCISZKANIZM KASPROWICZA - KONIEC POSZUKIWAŃ
Nurt, który zaczął się rozwijać pod koniec XIX w., przedstawiający koncepcję świata, Boga i człowieka zgodnie z filozofią św. Franciszka z Asyżu, stał się odpowiedzią na zagubienie człowieka w nowoczesności. Pochwała prostoty łączy się często w utworach tego nurtu ze świadomym uproszczeniem kompozycji i stylu oraz oszczędnością środków wyrazu artystycz-nego. W Hymnie św. Franciszka z Asyżu Kasprowicz nawiązał do filozofii i postawy Świętego, wykorzystując je do budowania własnej koncepcji filozoficznej, w Księdze ubogich założenia franciszkanizmu ukazał w codziennej praktyce życiowej. W ten sposób poeta podsumował swoją drogę twórczą, pogodził się ze światem, zakończył poszukiwania najważniejszych od-powiedzi egzystencjalnych i twórczych
treść
Podmiot liryczny, obserwując pejzaż górski (drewniany dom, jesiony, ogródek, potok, ląkę), chwali proste, zwyczajne i spokojne życie blisko natury, z dala od cywilizacji.
• Powtarzające się słowa „nie ma tu nic szczególnego” zwracają uwagę na zwykłość miejsca, które staje się przykładem cudu istnienia, uzdrawia duszę człowieka, czy-ni go szczęśliwym.
• Adresatami wiersza są ludzie, którzy nie potrafią się cieszyć tym, co najprostsze, żyją w pośpiechu i pogoni za nowością.
• Kasprowicz przedstawia w wierszu franciszkański ideal radości odnajdywanej
w prostym życiu, bliskim natury i Boga.
franciszkanizm
tendencja w literaturze odwołująca się do światopoglądu św. Franciszka główne cechy
afirmacja świata zmienne go losu ludzkiego wizja człowieka prostego. żyjącego blisko natury powrót do ewangelicznych cnőt pokory, ubóstwa miłosierdzia
miłość do wszelkiego stwo rzenia, dążenie do harmonii człowieka i natury
⚫prostota formy, język potoczny
Tom poetycki
pod tym tytułem został wydany w 1916 r. i zaznaczyła się w nim nowa postawa światopoglądowa i estetyka poetycka franciszkanizm, a więc nawiązanie do postawy życiowej św. Franciszka z Asyżu. Młodopolski artysta najbardziej zafascyno-wany był afirmacją życia, akceptacją świata i obecnym w myśli Biedaczyny z Asyżu - mode-lem twórczej wiary jako osobistego spotkania z Bogiem w całym stworzeniu, w Naturze. Estetyka poetycka w świadomy sposób wykorzystuje stylizację ludową, odwołanie do sztuki prymitywistycznej. Już sam tytuł to aluzja kulturowa do średniowiecznej Biblii pauperum (Księga ubogich), czyli przeznaczonego dla ludzi niepiśmiennych wydania Pisma Świętego w rycinach. Podmiot liryczny wierszy z Księgi ubogich Kasprowicza jest człowiekiem odkry-wającym w obcowaniu ze zwykłym, prostym ludem Podhala głęboką mądrość egzystencji Kontakt z przyrodą buduje zaś jego wewnętrzny spokój i poczucie harmonii istnienia.
