U końca wojny dwudziestodwuletniej - Stanisław Barańczak Flashcards
U końca wojny dwudziestodwuletniej - Stanisław Barańczak
U końca wojny
dwudziestodwuletniej,
w dzień zwycięstwa nad sobą,
w dzień
przegranej z sobą, gdy się
wszystko wyjaśniło
pochodniami pochodów,
kagankiem kagańca,
gdy zapomniałeś nazwisk
i adresów,
oświecony lampą z biurka prosto
w oczy, jak
krótkim tchem psa
spuszczonego ze smyczy, w ten
dzień
ostatecznego zawieszenia broni
nad głową;
szedłeś z nimi; uciekałeś z nimi;
u końca wojny
dwudziestodwuletniej
liczyłeś zaginionych, zmarłych
i zabitych
w sobie samym, choć nigdy nie byłeś wśród siebie
tak jasno żywy pod oświatą lampy,
zapominając nazwisk i adresów
(a szedłeś z nimi; uciekałeś z nimi).
jeszcze z wilgotnym żarem tchu na twarzy
zachowanej bez celu i składu;
w ten dzień
jakże pragnąłeś rozgromienia klęski,
triumfu nad zwycięstwem, nowej wojny w sobie;
mogłeś od nowa utkać dywanowy nalot
na ochrypłym od krzyku gardle, nalot łez
wybuchających cierpkim oświeceniem gniewu,
od nowa atakować ostygłe okopy
w huraganowym ogniu ich krzyżowych pytań;
u końca wojny dwudziestodwuletniej,
gdy zapomniałeś nazwisk i adresów,
grzebałeś zaginionych, zmarłych i zabitych
w pojemnym grobie cienkościennej czaszki:
bo szedłeś z nimi; uciekałeś z nimi.
treść
Utwór jest wyrazem tragedii ludzi, którzy w 1968 r. zetknęli się z totalitarną, antyse-micką przemocą komunistycznej władzy. Na świat przedstawiony wiersza składają się obrazy, w których poeta demaskuje dążenia prześladowców chcących ograniczyć za wszelką cenę wolność myśli i sumienia. Znaleźć tu można liczne napomknienia o przesłuchaniach, katowaniu ofiar i zabójstwach dokonywanych przez Urząd Bezpieczeństwa. Poeta wyko-rzystuje w tym wierszu wieloznaczność słów i wyrażeń, co sprawia, że świat przedstawiony ulega deformacji i zniekształceniu (np. słowo „oświecenie” kojarzy się poecie z oślepianiem przesłuchiwanych „lampą z biurka”, „kaganek oświaty” zaś zostaje zastąpiony kagankiem kagańca” i oświatą lampy”). Ważna jest wymowa utworu: wojna to symbol tragedii, która rozgrywa się nie tylko na zewnątrz, dotyczy nie tylko walki z komunistycznym totalitary-zmem, to również wewnętrzny konflikt, rozdarcie świadomości, degradacja psychiki, uczuć prześladowanego człowieka.
geneza utworu
Utwór nawiązuje do studenckich protestów przeciwko cenzurze i ograniczeniu wolności obywatelskich, mających miejsce w marcu 1968 r., w których brał udział także autor wiersza. Dla młodego poety, który właśnie wtedy miał tytułowe dwadzieścia dwa lata, było to przeżycie niezwykle istotne. Wiersz pochodzi z tomu „Jednym tchem”, wydanego w 1970 r.
Problematyka i główne przesłanie
Wiersz porusza problem relacji między jednostką a państwem. Pokazuje bezsilność człowieka wobec tyranii władzy i paradoksalnie, sens każdego sprzeciwu wobec niej. Nie godząc się na otaczającą rzeczy-wistość i podejmując z nią walkę, człowiek może bowiem zachować własną godność.
