Prawa i obowiązki - Tadeusz Różewicz Flashcards
Prawa i obowiązki - Tadeusz Różewicz
Dawniej kiedy nie wiem
dawniej myślałem że mam prawo obowiązek
krzyczeć na oracza
patrz patrz słuchaj przecie
Ikar spada
Ikar tonie syn marzenia
porzuć pług
porzuć ziemię
otwórz oczy
tam Ikar
tonie
albo ten pastuch
tyłem odwrócony do dramatu
skrzydeł słońca lotu
upadku
mówiłem ślepy
Lecz teraz kiedy teraz nie wiem
wiem że oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody
przygoda Ikara nie jest ich przygodą
musi się tak skończyć
I nie ma w tym nic
wstrząsającego
że piękny statek płynie dalej
do portu przeznaczenia.
CHARAKTER TOMU NIC W PŁASZCZU PROSPERA
Prawa i obowiązki to część Opowiadania dydaktycznego z tomu Nic w płaszczu Prospera, w którym Różewicz chętnie sięga do różnych tradycji kulturowych i dokonuje reinterpretacji znanych mitów oraz toposów. Jednocześnie w całym tomie z jednej strony wybrzmiewa echo doświadczeń wojennych, a z drugiej - pesymistyczna diagnoza współczesności. Wobec tych doświadczeń głos poety traci moralizatorski charakter, a twórca staje się głównie świad-kiem rozpadu.
WIERSZ NA TEMAT OBRAZU
Wiersz Prawa i obowiązki jest ekfrazą, czyli stanowi artystyczny komentarz do innego dzieła sztuki. W tym przypadku jest to Pejzaż z upadkiem Ikara - znane dzieło XVI-wiecznego ma-larza niderlandzkiego Pietera Bruegla [pitera brehla/brojgla] starszego. Poeta nie przywołuje wprawdzie nazwiska artysty ani tytułu dzieła, niemniej jednak opis obrazu pozwala nam bez trudu je zidentyfikować. Obraz Bruegla stanowi dla Różewicza punkt wyjścia do podjęcia dyskursu kulturowego oraz wyrażenia własnych przekonań na ważny dla poety temat.
Ekfraza
Utwór poetycki będący opisem dzieła sztuki, np. obrazu, rzeźby, budowli.
POETA O SOBIE…
Prawa i obowiązki to również liryczne wyznanie poety, rozliczenie z samym sobą, z prze-szłością. Poeta swoje wcześniejsze poglądy konfrontuje z aktualną postawą artystyczną i ży-ciową. Dwóm porządkom czasowym - dawniej i dziś odpowiadają w wierszu dwie różne koncepcje roli poety w świecie. O przyczynach zmiany, która się dokonała, Różewicz milczy, ale jest to milczenie znaczące - odczytanie powodów zmiany autor pozostawia czytelnikowi
POETA-ŚWIADEK I KOMENTATOR
Wiersz Różewicza jest poetyckim komentarzem do obrazu, na którym artysta ukazał, nie-obecny w mitologii, fragment historii o Dedalu i Ikarze. Tragiozna śmierć młodego człowieka pozostaje niezauważona przez świat. Ikar tonie, a życie toczy się dalej swoim rytmem: żaglo-wiec płynie, oracz pracuje, pasterz pilnuje swoich owiec, rybak zarzuca sieci. Analizując dzieło Bruegla, możemy mówić o nieczułości świata na dramat jednostki, Różewicz dokonuje jednak innej interpretacji.
DIALOG Z KULTURĄ
Utwór wpisuje się w długą tradycję dialogu poetów i pisarzy z malarstwem Bruegla, szcze-gólnie z jego obrazem: Pejzaż z upadkiem Ikara (ok. 1557). Dzieło, inspirowane Metamorfo-zami Owidiusza, przyczyniło się do powstania wielu artystycznych wypowiedzi. Widać w nim wpływy zarówno mitologicznej historii oraz symbolicznych figur Ikara i Dedala, jak i oryginalnej interpretacji mitu dokonanej przez niderlandzkiego malarza.
