W środku życia - Tadeusz Różewicz Flashcards
W środku życia - Tadeusz Różewicz
Po końcu świata
po śmierci
znalazłem się w środku życia
stwarzałem siebie
budowałem życie
ludzi zwierzęta krajobrazy
to jest stół mówiłem
to jest stół
na stole leży chleb nóż
nóż służy do krajania chleba
chlebem karmią się ludzie
człowieka trzeba kochać
uczyłem się w nocy i w dzień
co trzeba kochać
odpowiadałem człowieka
to jest okno mówiłem
to jest okno
za oknem jest ogród
w ogrodzie widzę jabłonkę
jabłonka kwitnie
kwiaty opadają
zawiązują się owoce
dojrzewają
mój ojciec zrywa jabłko
ten człowiek który zrywa jabłko
to mój ojciec
siedziałem na progu domu
ta staruszka która
ciągnie na powrozie kozę
jest potrzebniejsza
i cenniejsza
niż siedem cudów świata
kto myśli i czuje
że ona jest niepotrzebna
ten jest ludobójcą
to jest człowiek
to jest drzewo to jest chleb
ludzie karmią się aby żyć
powtarzałem sobie
życie ludzkie jest ważne
życie ludzkie ma wielką wagą
wartość życia
przewyższa wartość wszystkich przedmiotów
które stworzył człowiek
człowiek jest wielkim skarbem
powtarzałem uparcie
to jest woda mówiłem
gładziłem ręką fale
i rozmawiałem z rzeką
wodo mówiłem
dobra wodo
to ja jestem
człowiek mówił do wody
mówił do księżyca
do kwiatów deszczu
mówił do ziemi
do ptaków
do nieba
milczało niebo
milczała ziemia
jeśli usłyszał głos
który płynął
z ziemi wody i nieba
to był głos drugiego człowieka
treść
Podmiot liryczny tworzy świat na nowo, przywraca rzeczom i zachowaniom ludz-kim ich utracony sens, porządkuje zburzoną przez wojnę rzeczywistość materialną i duchową.
Prostota przekazu i powtarzalność słów podkreślają znaczenie i wartość życia.
Wiersz nawiązuje do filozofii egzystencjalnej: kreuje rzeczywistość bez Boga, pod pustym niebem człowiek może liczyć tylko na drugiego człowieka
NOWE OTWARCIE W POEZJI RÓŻEWICZA
Wiersz W środku życia pochodzi z wydanego w 1956 r. tomu Poemat otwarty, który zawiera utwory z lat 1955-1957. Różewicz był już wówczas dojrzałym, ponadtrzydziestoletnim czło-wiekiem i artystą. W zbiorze nadal powraca trauma II wojny światowej, ale widać już w nim wyraźny dystans do przeżyć okupacyjnych. Poeta zdaje sobie sprawę, że aby odbudować zniszczony przez wojnę świat wartości, potrzebne jest powtórzenie aktu kreacji. I właśnie na tym procesie ponownego kreowania, stwarzania, nazywania koncentruje się jego uwaga. Wiersz W środku życia jest świadectwem rozwoju poetyckiego, doskonalenia rozwiązań for-malnych, ciężkiej pracy autora. Zmienia się również styl Różewicza: konstytuuje się charaktery-styczna dla niego składnia, prozaizmy często mieszają się z liryzmem, a kolejne strofy wiersza zaczynają przypominać kolaż złożony z obrazów poetyckich.
KREOWANIE POPRZEZ SŁOWO
Tytułowy środek życia można odczytywać dwojako. Z jednej strony jako połowę życia, wiek. w którym człowiek dokonuje rozliczenia z mijającą młodością i wkracza w nowy, dojrzały okres swojej egzystencji. Z drugiej strony środek można rozumieć jako centrum. Człowiek w środku życia staje się więc axis mundi - to wokół niego i siłą jego woli świat jest stwarzany na nowo. odbudowywany. Poeta, niczym Bóg, nadając nazwy rzeczom codziennym, stwarza je, po-wołuje do życia. Świat odzyskuje utracony wcześniej status i ponownie nabiera znaczenia. Powtórzony akt kreacji dokonuje się, tak jak w Księdze Rodzaju i Ewangelil według św. Jana, poprzez słowo.
Axis mundi
Symboliczne wyobrażenie kosmosu, przedstawiane np. jako góra, słup, drzewo
