Hymn o zachodzie słońca na morzu - Juliusz Słowacki Flashcards
Wiersz
Smutno mi, Boże! - Dla mnie na zachodzie Rozlałeś tęczę blasków promienistą; Przede mną gasisz w lazurowej wodzie
Gwiazdę ognistą…
Choć mi tak niebo ty złocisz i morze, Smutno mi, Boże!
Jak puste kłosy, z podniesioną głową Stoję rozkoszy próżen¹ i dosytu… Dla obcych ludzi mam twarz jednakową, Ciszę błękitu.
Ale przed tobą głąb serca otworzę, Smutno mi, Boże!
Jako na matki odejście się żali Mała dziecina, tak ja płaczu bliski, Patrząc na słońce, co mi rzuca z fali Ostatnie błyski…
Choć wiem, że jutro błyśnie nowe zorze², Smutno mi, Boże!
Dzisiaj, na wielkim morzu obłąkany³, Sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem, Widziałem lotne w powietrzu bociany
Długim szeregiem. Żem je znał kiedyś na polskim ugorze, Smutno mi, Boże!
Żem często dumał nad mogiłą ludzi,
Żem prawie nie znał rodzinnego domu,
Žem był jak pielgrzym, co się w drodze trudzi
Przy blaskach gromu,
Że nie wiem, gdzie się w mogiłę położę,
Smutno mi, Boże!
Ty będziesz widział moje białe kości W straż nieoddane kolumnowym czołom; Alem jest jako człowiek, co zazdrości Mogił popiołom… Więc że mieć będę niespokojne łoże, Smutno mi, Boże!
Kazano w kraju niewinnej dziecinie Modlić się za mnie co dzień… a ja przecie Wiem, że mój okręt nie do kraju płynie, Płynąc po świecie…
Więc, że modlitwa dziecka nic nie może, Smutno mi, Boże!
Na tęczę blasków, którą tak ogromnie Anieli twoi w niebie rozpostarli, Nowi gdzieś ludzie w sto lat będą po mnie Patrzący - marli.
Nim się przed moją nicością ukorzę, Smutno mi, Boże!
treść
Utwór powstał w czasie podróży morskiej poety do Aleksandrii. Słowacki, żyjący z dala od ojczyzny emigrant, przedstawia w tym wierszu sylwetkę poety-tułacza, pielgrzyma. Podmiot liryczny wspomina o swojej wiecznej, samotnej wędrówce po świecie, o swej bez- domności i zagubieniu wśród ludzi. Utwór jest stylizowany na modlitwę, na rozmowę z Bogiem, w czasie której poeta dziękuje Mu za stworzenie świata, ale stwierdza, że dary Boże nie są w stanie ukoić jego rozpaczy. Opis malowniczego zachodu słońca - swoista Boża odpowiedź na człowiecze skargi - ma jedynie potęgować nastrój smutku i nostalgii. Podmiot liryczny skarży się na los wygnańca, którego kości spoczną w obcej ziemi, nie może bowiem powrócić do ojczyzny. Każda strofa wiersza jest zakończona słowami „Smutno mi, Boże!”. Słowa te wyrażają egzystencjalny smutek i dojmujące poczucie osamotnienia.
treść II
Słowacki napisał ten utwór w czasie trwającej prawie rok podróży, która wiodła przez Grecję Egipt do Ziemi Świętej. Podmiot liryczny - samotny, smutny, tęskniący za ojczyzną i bliskimi - zwraca się do Boga, z którym dzieli się swoimi uczuciami i przemyśleniami. Podziwia piękny świat stworzony przez Boga, ale nic nie jest w stanie ukoić jego tęsknoty za ojczyzną. Ma świadomość, że do niej nigdy nie wróci. W wierszu została zmodyfikowana tradycyjna forma hymnu - w utworze wypowiada się jednost- ka, a nie podmiot zbiorowy.
Wygnanie-losem człowieka
Poeta wprowadził do utworu popularną w polskim romantyzmie postać wygnańca, przed którym zamknięta została droga powrotu w rodzinne stro- ny. Odwołał się w ten sposób nie tylko do obrazu emigranta (który pojawił się już w Sonetach krym- skich Mickiewicza), lecz także do chrześcijańskiej
wizji człowieka wygnanego z raju, który wszędzie czuje się obcy. Dlatego też w ostatnich strofach podmiot mówiący stwierdza, że cierpienie spowodo wane samotnością i poczuciem małości człowieka wobec ogromu świata jest wspólne wszystkim lu- dziom, Jednak zarówno natura ze swoimi cudami, jak i podziwiająca je ludzkość będą trwały dalej.
Gatunek
Utwór jest hymnem, a więc gatunkiem należącym przede wszystkim do poezji religijnej, Hymn, skie- rowany najczęściej do Boga tub Matki Boskiej, sta nowił wzniosłą formę wyrażenia zbiorowych przeżyć
i emocji. Słowacki odszedł od gatunkowych kon wencji i uczynił podmiotem mówiącym jednostkę, która wyraza swoje subiektywne uczucia i refleksje nad ludzkim losem.
Geneza
Hymn, znany lepiej pod tytułem Smutno mi, Boże…. to literackie pokłosie podróty Słowackiego na
Wschód. Poeta napisat go w 1836 r. podczas podes ży do Ziemi Świętej, na statku płynącym do Egiptu
Kompozycja i styl
W utworze oryginalne jest napięcie między uroczy stym stylem a prostotą osobistym tonem całości. Autor odwołuje się do szczegółów, które niewielu czytelnikom są znane (np. niewinna dziecina, która
się za niego modli, to kuzyn poety, mały Stas Janu szewski). Nie przeszkadza to w zrozumieniu wier sza, a skraca dystans między wypowiadającym się podmiotem a odbiorcą.
