Kowal - Leopold Staff Flashcards
Kowal - Leopold Staff
Całą bezkształtną masę kruszców drogocennych,
Które zaległy piersi mej głąb nieodgadłą,
Jak wulkan z swych otchłani wyrzucam bezdennych
I ciskam ją na twarde, stalowe kowadło.
Grzmotem młota w nią walę w radosnej otusze,
Bo wykonać mi trzeba dzieło wielkie, pilne,
Bo z tych kruszców dla siebie serce wykuć muszę,
Serce hartowne, mężne, serce dumne, silne.
Lecz gdy ulegniesz, serce, pod młota żelazem,
Gdy pękniesz, przeciw ciosom stali nieodporne:
W pył cię rozbiją pięści mej gromy potworne!
Bo lepiej giń, zmiażdżone cyklopowym razem,
Niżbyś żyć miało własną słabością przeklęte,
Rysą chorej niemocy skażone, pęknięte.
STAFF - POETA KILKU POKOLEŃ
Leopold Staff był ważną osobowością artystyczną XX w. Miał wpływ na kształt polskiej liryki od czasów Młodej Polski aż po lata powojenne. Pomimo że w twórczości Staffa możemy odnaleźć echa rozmaitych nurtów, pojawiających się w kolejnych epokach, jego poezja za-wsze była bliska klasycyzmowi i wartościom humanistycznym. Charakteryzował ją apoliński stosunek do życia - umiar, harmonia, racjonalizm, a także filozofia franciszkańska, wyrażająca się pochwałą stworzenia, pogodą ducha i pozytywnym stosunkiem do otaczającego świata. W różnych epokach był ceniony przez młodych twórców, którzy widzieli w nim patrona swojej poezji i autorytet w dziedzinie sztuki.
SNY O POTĘDZE - PRZEZWYCIĘŻENIE DEKADENCKIEJ APATII
Debiutem poetyckim Leopolda Staffa był wydany w roku 1901 zbiór wierszy Sny o potędze. Pierwszy tom poezji, którego tytuł został zaczerpnięty z wiersza Tetmajera Hymn do miłości, od razu przyniósł autorowi popularność i uznanie. Wśród wczesnych utworów Staffa możemy dostrzec charakterystyczne dla Młodej Polski wpływy symbolizmu, typową modernistyczną nastrojowość i elementy dekadenckie. Tym, co zwraca jednak szczególną uwagę, jest wyraż-na próba przełamania pesymizmu na rzecz poszukiwania siły twórczej, swobody i witalności. Już sam tytuł tomu, z którego właśnie pochodzi wiersz Kowal, był znamienny - zapowia-dał chęć przezwyciężenia słabości człowieka, dekadenckiej apatii i poczucia bezsensu życia, a także wyrażał sprzeciw poety wobec upadku wartości
NIETZSCHEANIZM STAFFA
Postawę poety ukształtowała filozofia Friedricha Nietzschego, którego dzieła poeta thu maczył i popularyzował. Staff zaczerpnął z filozofii Friedricha Nietzschego jedynie wybrane wątki i zaadaptował je twórczo na potrzeby swojej poezji. Odrzucił skrajne koncepcje - takie jak negację religii czy demokracji - natomiast przejął kult mocy, konieczność pokonywania ograniczeń, pochwałę aktywizmu, czynu oraz ideę pracy nad sobą. Poglądy te zostały wyeks ponowane w wierszu Kowal dzięki wykorzystaniu symboli.
Aktywizm
Koncepcja wywyższająca działanie, wolę życia i moc
treść
Wiersz otwiera tom poezji Sny o potędze inspirowany filozofią Nietzschego.
Podmiotem lirycznym jest człowiek tworzący samego siebie, marzący o wewnętrz-nej mocy, niczym kowal wykuwający własną osobowość. Z bezkształtnej masy kruszców tworzy serce, które powinno przetrwać wszystkie trudy istnienia.
Podmiot liryczny wyraża pogardę dla własnej słabości, woli śmierć niż niemoc serca.
Utwór ma charakter symboliczny: kowal odzwierciedla człowieka pokonującego własne słabości, kształtującego siebie w trudzie, ale i w radości.
Proces kształtowania siebie jest przedstawiony w sposób emocjonalny, dominuje słownictwo wartościujące (np. „Serce hartowne, mężne, serce dumne, silne”), po-jawia się wykrzyknienie („W pył cię rozbiją pięści mej gromy potworne!”).
treść
Sonet Kowal pochodzący z tomu Sny o potędze jest typowym przykładem poetyckiego nawiązania do nietzscheanizmu. Wiersz ten miał być symbolem walki z typowymi dla dekadentyzmu przejawami zniechęcenia, pesymizmu, z poczuciem bezradności. Podmiot liryczny jawi się jako - kształtujący w poczuciu wolności i siły swoje wnętrze - nadczłowiek. Podmiot liryczny wskazuje na nowe źródło siły i aktywności życiowej, na pracę nad własną duchowością, charakterem i osobowością. Celem dążeń człowieka powinny być siła i wiel-kość, dające poczucie wewnętrznego spokoju, harmonii, a każdy przejaw słabości powinien być odrzucony. Staff oczyszcza przy tym filozofię Nietzschego ze wszystkiego, co niezgodne z etyką chrześcijańską (względność dobra i zła, pogarda dla litości i altruizmu, uznanie pokory i miłości za przejawy słabości). W tym kontekście sonet Kowal należy odczytywać jako wezwanie do kształtowania własnej sily, przede wszystkim duchowej, nie fizycznej.
Sonet przełamujący młodopolski nastrój pesymizmu. Podmiot liryczny-tytułowy kowal-w symbolicz ny sposób wykuwa swój charakter, dążąc do przezwyciężenia słabości i ukształtowania wartości stano-wiących postawę aktywnego życia. Na zaproponowaną w utworze postawę aktywnej walki z własnymi słabościami wpłynęła filozofia Fryderyka Nietzschego.
