Życie na poczekaniu - Wisława Szymborska Flashcards
Życie na poczekaniu - Wisława Szymborska
Życie na poczekaniu
Przedstawienie bez próby
Ciało bez przymiarki
Głowa bez namysłu
Nie znam roli, która gram,
Wiem tylko, że jest moja, niewymienna
O czym jest sztuka zgadywać muszę wprost na scenie
Kiepsko przygotowana do zaszczytu życia
Narzucone mi tempo akcji znoszę z trudem
Improwizuję, choć brzydzę się improwizacją
Potykam się co krok o nieznajomość rzeczy
Mój sposób bycia zatrąca zaściankiem
Moje instynkty to amatorszczyzna
Trema, tłumacząc mnie tym bardziej upokarza.
Nie do cofnięcia słowa i odruchy,
Niedoliczone gwiazdy,
Charakter jak płaszcz w biegu dopinany,
Oto żałosne skutki tej nagłości.
Gdyby choć jedną środę przećwiczyć zawczasu.
Albo choć jeden czwartek raz jeszcze powtórzyć,
A ty już piątek nadchodzi z nieznanym mi scenariuszem.
Czy to w porządku?- pytam
Z chrypką w głosie, bo nawet mi się dano odchrząknąć za kulisami.
Złudna jest myśl, że to tylko pobieżny egzamin
Składamy w prowizorycznym pomieszczeniu
Nie, stoję wśród dekoracji i widzę jak są solidne.
Uderza mnie precyzja wszelkich rekwizytów.
Aparatura obrotowa działa od długiej już chwili,
Pozapalane zostały najdalsze nawet mgławice.
Och, nie mam wątpliwości, że to premiera,
I cokolwiek uczynię, zmieni się na zawsze
w to co uczyniłam.
KRYTYCYZM I OSTROŽNOŚĆ BADAWCZA WOBEC ŚWIATA
Jedną z cech charakterystycznych twórczości Szymborskiej jest postawa krytyczna. Ten krytycyzm ma rodowód filozoficzny - poetka jest bowiem kontynuatorką postawy Sokrate-sa i Kartezjusza. Za greckim myślicielem mogłaby powtórzyć: Wiem, że nic nie wiem, a za Kartezjuszem: Myślę, więc jestem. Dlatego powściągliwie wypowiada się na temat rzeczy wistości, bada ją, analizuje, ostrożnie ocenia i feruje wyroki, często podważa jednoznaczne przekazy historyczne, odrzuca ślepą, dogmatyczną wiarę. Za to chętnie przyjmuje postawę obserwatora - osoby, która przygląda się, niepokoi, wątpi, rozważa, poszukuje. Tę ostroż-ność poznawczą na płaszczyźnie języka odzwierciedla m.in. kategoria negacji. W wierszach Szymborskiej odnajdziemy bez trudu wiele jej przykładów, np. nie odbytą wyprawę, niepewny kraj, niemożliwy ruch, nienagłą śmierć, nieobecność, nieprzyjazd, niewysłany list, niewidzialny autograf. Te zdarzenia - które nie zaistniały, choć mogły zaistnieć - tworzą światy alternatyw-ne, potencjalne, wyobrażone, np. w wierszach Atlantyda, Dworzec, Obmyślam świat.
METAFORY ŚWIATA W POEZJI SZYMBORSKIEJ
Szymborska bardzo często wyraża „podejrzliwość wobec rzeczywistości. Nieustannie zwra-ca uwagę na to, co niepewne i ulotne. Podkreśla kruchość życia, przemijanie, nieuchronny upływ czasu, zawodność pamięci. W tym celu sięga w poezji po różnorodne metafory świata. W wierszu Nic dwa razy przedstawia świat jako szkołę, a ludzi jako nieprzygotowanych do lekcji uczniów. W Okropnym śnie poety sięga po metaforę świata jako sklepu, w życiu na poczekaniu po jeden z najstarszych literackich toposów - teatru świata.
ŻYCIE JAKO PRZEDSTAWIENIE
Współczesna kultura poprzez topos theatrum mundi ukazuje zniewolenie człowieka. Kon-cepcja ta, wedle której istota ludzka odgrywa narzuconą jej rolę, niesie za sobą pesymistyczną wizję życia, ponieważ - niezależnie od sposobu realizacji toposu - człowiek zawsze ukazany jest jako jednostka determinowana siłami wyższymi i pozbawiona realnego wpływu na swój los. Wiersz Życie na poczekaniu to liryczne wyznanie osoby nagle „wrzuconej w istnienie” i mającej świadomość niepowtarzalności zdarzeń
