Daremne żale - Adam Asnyk Flashcards
Adam Asnyk, Daremne żale
Daremne żale, próżny trud,
Bezsilne złorzeczenia!
Przeżytych kształtów żaden cud
Nie wróci do istnienia.
Świat wam nie odda, idąc wstecz,
Zniknionych mar szeregu:
Nie zdoła ogień ani miecz
Powstrzymać myśli w biegu.
Trzeba z Żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe:
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę!
Wy nie cofniecie życia fal!
Nic skargi nie pomogą!
Bezsilne gniewy, próżny żal!
Świat pójdzie swoją drogą.
treść
Wiersz jest utworem programowym i przykła-dem liryki apelu. Podmiot mówiący apeluje do po-kolenia romantycznych idealistów - epigonów minionej epoki, aby skończyli z rozpamiętywaniem przeszłości i historii klęsk i zaczęli patrzeć z nadzie-ją w przyszłość. Pierwsza strofa zawiera konstata-cję, że to co było, bezpowrotnie odeszło w prze-szłość. W tej sytuacji wszelkie żale są daremne. a złorzeczenia - bezsilne. Daremność, próżność (bezskuteczność), bezsilność - ta triada wyraźnie podkreśla niemoc sprawczą oraz bezradność póź nych romantyków, którym przyszło żyć i działać w dobie pozytywizmu. Druga strofa jest swoistą diagnozą rzeczywistości, która umyka zapatrzo-nym w przeszłość romantykom. Świat zmienił się w sposób nieodwracalny, a romantyczne hasta walki nie mają już żadnej mocy sprawczej. Trzecia strofa przynosi puentę. Romantycy muszą zacząć z żywymi naprzód iść, po życie sięgać nowe. To szan-sa na współuczestniczenie w tworzeniu lepszego, nowego świata. Błędem jest trwanie przy starych, przebrzmiałych ideach. Asnyk oparł tę strofę na kontraście życie - śmierć. Z jednej strony mamy więc świat ludzi i idei żywych, z drugiej prze-brzmiałe, martwe i nieaktualne ideały. W czwartej strofie poeta domaga się od romantyków otwar-cia na przyszłość. Klamrowe połączenie ze strofą pierwszą (daremne żale, próżny trud, bezsilne zło-rzeczenia! - bezsilne gniewy, próżny żal!) podkreśla retoryczną wymowę utworu.
Ewolucjonizm
to teoria wykorzystywana w wielu dziedzinach nauk (biologii, filozofii, naukach społecz nych), głosząca, że cała rzeczywistość podlega nieustannym zmianom, ewoluuje. Jej prekursorem na gruncie nauk biologicznych był Karol Darwin, zaś filozoficzną teorię ewolucji sformułował w XIX wieku Herbert Spencer. Teoria ewolucjonizmu stała się jednym z elementów pozytywistycznego światopoglądu. Zgodnie z jej myślą człowiek jest częścią przyrody i podlega takim samym, powolnym i nieuchronnym zmianom, co każdy z jej elementów.
Problematyka
Utwór porusza problem postępu i przemijania. Należy pogodzić się z koniecznością zmian, gdyż są one naturalną koleją rzeczy i nie sposób się im przeciwstawić
