Wesele - Stanisław Wyspiański Flashcards
Geneza utworu
Inspiracją do napisania „Wesela” było wydarzenie autentyczne, które odbyło się 20 listopada 1900 r. Znany poeta i dramaturg, Lucjan Rydel, poślubił wiejską pannę z podkrakowskich Bronowic. Na weselu spotkały się dwa różne środowiska społeczne: inteligencja i chłopi. Wyspiański pracował nad dziełem intensywnie i prapremiera „Wesela” odbyła się w krakowskim teatrze już 16 marca 1901 r.
Geneza
W końcu XIX w. powszechnym zjawiskiem wśród inteligencji i artystów młodopolskich była fascy nacja bajecznie kolorową wsią. W obyczajowości I stylu życia chłopów, bogactwie ich kultury szu-kano wzorów i inspiracji. Witalność i prostota ludu miały być ozdrowieńczą siłą, która nie tylko przeła mie dekadenckie nastroje, lecz takze zapoczątkuje przemianę społeczeństwa polskiego w naród zdol ny do odzyskania niepodległości. Jednym z przeja wów tego zjawiska, zwanego chłopomanią były małżeństwa artystów i pisarzy z mieszkankami wsi, m.in. poety i dramatopisarza Lucjana Rydla
z Jadwigą z Bronowic. Icff wesele odbyło się 20 listopada 1900 r. w rodzinnej wsi panny młodej. w domu jej starszej siostry Anny, której mężem był malarz Włodzimierz Tetmajer, brat poety Kazi mierza Przerwy-Tetmajera. Zaproszony na uroczy stość Stanisław Wyspiański wiernie sportretował uczestników wesela, tworząc symboliczny portret zbiorowy polskiego społeczeństwa przełomu wie ków. Sceniczna premiera sztuki odbyła się już trzy miesiące po weselu Rydla, 16 marca 1901 r. w kra kowskim Teatrze Miejskim.
W listopadzie 1900 r. Wyspiański był świadkiem na ślubie i gościem na weselu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Ślub odbył się w Krakowie, w kościele Mariackim, a przyjęcie weselne w podkrakow-skiej wsi Bronowice w dworku należącym do Włodzimierza Tetmajera. Na wesele zostali zaproszeni goście ze strony zarówno Panny Młodej, jak i Pana Młodego, stąd obecni byli i członkowie wiejskiej społeczności, i mieszczanie z Krakowa. Nie był to w tamtych czasach pierwszy ślub chłopki i inteligenta, ale i tak stał się sensacją towarzyską i artystyczną.
Spotkanie reprezentantów odmiennych środowisk - znanych osobistości życia literackiego i artystyczne-go oraz mieszkańców Bronowic - zainspirowało Wyspiańskiego do napisania dramatu, który stanowiłby syntezę sytuacji narodu pod koniec XIX w. i pokazał postawy Polaków wobec idei narodowowyzwoleń-czych. Pierwowzorami literackich bohaterów byli państwo młodzi, właściciele domu i weselni goście Prapremiera Weselo odbyła się w marcu 1901 r. w Krakowie. Spektaki reżyserował sam autor. Mimo icznych kontrowersji i początkowego niezrozumienia, dramat szybko zyskał miano arcydzieła, a Wy spiańskiego zaczęto nazywać czwartym wieszczem
Inspiracją do napisania dramatu stało się wesele inteligenta Lucja-na Rydla (Pan Młody) z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną (Panna Młoda), które odbyło się w Bronowicach, w chacie Włodzimierza Tet-majera. Wśród gości znaleźli się reprezentanci inteligencji i chłopów. Był tam także Wyspiański jako przyjaciel pana młodego. Swoje ob-serwacje bawiących się gości wykorzystał podczas písania dramatu. Wesele Rydla stało się przyczynkiem do przyjrzenia się polskiemu społeczeństwu i analizy problemów współczesnych Polaków. Autor ukończył dramat w lutym 1901 r., w marcu zaś odbyła się jego pre-miera sceniczna.
Geneza utworu łączy się z autentycznym wydarzeniem, które poruszyło Kraków w listo-padzie 1900 roku. Znany literat Lucjan Rydel, pochodzący ze znamienitej rodziny, żenił się w kościele Mariackim z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną z Bronowic Małych. Pośród licznych gości weselnych, przyjmowanych w domostwie Włodzimierza Tetmajera, szwagra panny młodej, znalazł się też Wyspiański. Według swoistej legendy, ukształtowanej przede wszystkim przez Plotkę o „Weselu” T. Żeleńskiego-Boya, Wyspiański stał wsparty o framugę drzwi i bacznie obserwował zabawę reprezentantów środowiska inteligenckiego (szlachec-kiego pochodzenia), artystów spod znaku przybyszewszczyzny i dekadencji oraz miejsco-wego chłopstwa. Napisany wkrótce dramat wywołał skandal, gdyż bohaterowie wydarzenia byli łatwo rozpoznawalni, a w sztuce występowali pod własnymi imionami
Do stworzenia Wesela zainspirował Wyspiańskiego ślub poety i dramaturga Lucjana Rydia z Jadwigą Mikołajczykówną, chłopką z podkrakowskich Bronowic. Wydarzenie to odbyło się 20 listopada 1900 r. i zgromadziło wielu przedstawicieli artystycznego Krakowa Goście z kościoła Mariackiego udali się na przyjęcie do wsi Bronowice. Huczna zabawa weselna miała miejsce w domu malarza Włodzimierza Tetmajera, który dziesięć lat wcześniej ożenił się z siostrą panny młodej, Anną. Na uroczystości nie zabrakło również Wyspiańskiego; tak o jego obecności pisał później Tadeusz Boy-Zeleński w Plotce o „Weselu” Wyspiańskiego Pa miętam go jak dziš, jak, szczelnie zapięty w swój czarny tużurek, stał całą noc oparty o futryng drzwi, patrząc swoimi stalowymi, niesamowitymi oczyma. Obok wrzało weselisko, huczały tańce, a tu, do tej izby raz po raz wchodziło po parę osób, raz po raz dolatywał jego uszu strzęp rozmowy. I tam ujrzał i usłyszał swoją sztukę. Dramat został wystawiony 16 marca 1901 r. w krakowskim Teatrze Miejskim, a jego premiera stała się wydarzeniem nie tylko kulturalnym, lecz także towarzysko-obyczajowym. Goście weselni obawiali się tego, jak zostali w sztuce przedstawieni. Niejeden z nich obraził się później na jej autora.
Gatunek literacki: dramat symboliczny, inne określenia: dramat realistyczno-fantastyczny, moder nistyczny, neoromantyczny.
Cechy gatunku widoczne w utworze
Wesele jako dramat symboliczny ma rozbudowaną warstwę symboliczną (symbolika osób, przedmio tów i zdarzeń). Szczegółowe didaskalia (dotyczące dekoracji) nie są wyłącznie wskazówką dla reżysera przedstawienia, lecz wprowadzają czytelnika w niezwykły nastrój, pełen tajemniczości i niedomówień.
Dramat symboliczny opiera się bowiem na skojarzeniach, sugestiach, wieloznacznościach. Istotną cechą dramatu symbolicznego jest fantastyka i nastrojowość. Wyspiański wprowadza aluzje historyczne poprzez obecność w II akcie niezwykłych gości z za światów, przypominających wielkość bądź hańbę narodu polskiego. Zjawy te (np. Widmo, Hetman) są
elementami typowymi dla neoromantyzmu.
Wesele jest synkretyczne, realizuje bowiem ideę syntezy sztuk. Występuje w nim połączenie słowa poetyckiego, muzyki, ruchu scenicznego, malarstwa. Synkretyzm to zjawisko typowe dla dramatów modernistycznych.
Malarskość dzieła wyraża się w nasyceniu opisów elementami impresjonistycznymi, ważna rola w utworze przypadła również muzyce. W I akcie jest dynamiczna, wesoła, siarczysta i miarowa, ubar-wiona fragmentami ludowych przyśpiewek, zaś w finale III aktu za sprawą Chochoła zmienia się w no-stalgiczną, wręcz złowieszczą. Stosując tak różnorodne środki, Wyspiański pragnął zrealizować swą kon-cepcję teatru ogromnego”.
Gatunek
Wesele jest dramatem synkretycznym (niejedno rodnym rodzajowo i gatunkowo). Obok charaktery stycznej dla dramatu dialogowości pojawia się ty powa dla liryki forma wierszowana. W akcie I autor nie wykracza poza konwencję komedii obyczajo-wej. Konstrukcja tej części przypomina jasełka I szopki, dla których charakterystyczne jest nagro-madzenie krótkich, lužno ze sobą powiązanych sce nek i epizodów. W aktach II I III Wyspiański wykorzy stat formę gatunkową dramatu symbolicznego
którą cechuje ukazywanie rzeczywistości za po mocą symboli, aluzji, metaforycznych obrazów, fantastycznych wizji. W sztukach tego typu ważną rolę odgrywa nastrój, ukazywanie świata na grani cy jawy i snu, unikanie dosłowności. Wesele na-wiązuje tez do tradycji wielkich romantycznych dramatów narodowych ukazuje stan ducha Po-laków w perspektywie historycznej i metafizycznej. diagnozuje problemy, z którymi zmaga się naród, rozprawia się z narodową mitologią
Dramat rodzaj literacki obejmujący utwory przeznaczone do odegrania na sce-nie; w jego ramach wyróżniamy takie gatunki, jak: komedia, tragedia, dramat wła-ściwy.
Cechy dramatu Stanisława Wyspiańskiego:
czerpanie z tradycji romantycznej: dwupłaszczyznowość świata przedstawionego (realistyczny i fantastyczny), zerwanie z zasadą decorum, otwarta kompozycja;
symbolizm: zerwanie z realizmem przez wykorzystanie elementów fantastycz-nych, symboli, sięganie do ludzkiej podświadomości: zjawy, widma, tworzenie atmosfery tajemnicy;
dążenie do syntezy sztuk: malarstwo (inspiracje obrazami, np. Wernyhora, Stań-czyk Jana Matejki), muzyka (zmieniająca się ze skocznej w I akcie w usypiającą w III akcie), taniec (tańce weselne), elementy poetyckie (wypowiedzi Racheli, ję-zyk didaskaliów w finałowych scenach).
Pan Mlody
młodopolski artysta. Pragnie zjednoczyć się z chłopami, ale nie rozumie wsi, nie dostrze ga istniejących tam problemów. Pozy, które przybiera (np. chodzenie boso), rażą sztucznością, momen tami mogą nawet śmieszyć bądź irytować. Jego poglądy cechuje ludomania (chłopomania), czyli powierzchowna fascynacja wsią.
Pan Młody Lucjan Rydel, poeta i dramaturg, wykształcony młodzieniec. Współcześni postrzegali go jako wielkiego gadulę. Małżeństwo 30-letniego syna profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego z chłopką, zawarte wbrew woli rodziców, wywołało w Krakowie sensację.
Gospodarz
pochodzi z miasta, ale od kilku lat mieszka w Bronowicach. Jest pełen szacunku dla chłopów, pozostaje pod urokiem ich godności i przeszłości, w której odegrali znaczącą rolę. We wszyst kich sprawach zdaje się na żonę, boi się samodzielnych decyzji.
Gospodarz Włodzimierz Tetmajer, malarz, w 1890 r. pojął za żonę Annę z Mikołajczyków. Po-czątkowo żył w ciężkich warunkach materialnych, po kilku latach zbudował mały dworek (to właśnie tam odbyło się wesele Rydla). Tetmajer cieszył się wielkim autorytetem wśród mieszkańców wsi, zasiadał nawet w radzie powiatowej i był jednym z posłów polskich zasiadających w parlamencie w Wiedniu.
Dziennikarz
poszukuje na wsi wytchnienia od miejskiego życia. Idealizuje polską wieś, ignoruje jednak chłopów jako partnerów politycznych, co wyraża się w fakcie, że nie chce rozmawiać z Czepcem o polityce. Ma poczucie bezradności wobec sytuacji, w której się znalazł.
Dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor konserwatywnego dziennika „Czas”, organu lojalistycznego wobec zaborcy (Austro-Węgier).
Poeta
artysta, dekadent, mistrz słownej szermierki, uwodziciel. Rozmawia przede wszystkim z kobietami, chciałby tworzyć wielkie dzieła, ale nie ma twórczej weny lub coś go ogranicza.
Poeta Kazimierz Przerwa-Tetmajer, przyrodni brat Włodzimierza Tetmajera, młodopolski arty-sta, bywalec salonów, ulubieniec kobiet. Na krótko przed premierą „Wesela” krakowski teatr wystawił jego sztukę pt. „Zawisza Czarny
Panna Młoda
panna z Bronowic, siostra Anny (czyli Gospodyni) i Marysi, młoda, trochę naiwna i prostolinijna, trzyma się zasad i regul panujących na wsi.
Panna Młoda Jadwiga Mikołajczykówna, 17-letnia młodziutka panna, niezbyt przygotowana do małżeństwa ze światowym i obytym artystą.
Stańczyk
przybywa do Dziennikarza. Jest to bohater z epoki ostatnich Jagiellonów, uosabia mąd rość polityczną, demaskanje zachowawczą postawę Dziennikarza, oskarżając go o bierność, wręcza mu kaduceusz (blazeńską laskę).
Nadworny blazen trzech ostatnich Jagiellonów, zy-jący na przełomie XVI XVI w. zwany Stasiem Gąską znany z ostrego dowcipu, ale też przenikliwości, madrosci i troski o losy Polski. W 1869 r. krakowscy konserwatyści obrali go za swojego patrona i wy dal Tekę Stańczyko - tekst, w którym krytykowali dazenia niepodległościowe i powstańcze Polaków.
Uosobienie mądrości politycznej, troski o kraj. zalecanie szanowania narodowych świętości krytykowanie pesymistycznych ocen przeszłości Polski i nieprzyjaznego podejścia do przeszłości kraju, odrzucenie słabości i nihilizmu (braku celu, sensu, znaczenia i wartości życia),
Stańczyk w rozmowie z Dziennikarzem ujawnia słabość inteligencji: ugodowość wobec zaborców (Dziennikarz należy do stańczyków), krytykanctwo wobec polskiej przeszłości i niewiarę w przyszłość narodu („My motyle i świerszcze w niewoli”), brak inicjatywy i chęci walki („Usypiam duszę mą bied-ną/i usypiam brata mego”), zrzeczenie się odpo-wiedzialności za naród.
Stańczyk wręcza Dziennikarzowi laskę błazeńską („kaduceus polski”), ironicznie mówiąc: „mąć nim wodę, mąć”. Kaduceusz jest często interpretowany jako symbol negatywnego wpływu na społeczeń-stwo Dziennikarza, który opowiada się za lojalno-ścią wobec zaborców.
Wojtek
Wojciech Susuł, mąż Marysi, młody, wiejski chłop, który po krótkim okresie małżeństwa zmarł na suchoty.
Chochoł
to najważniejszy symbol obecny w dramacie, słomiana kulda okrywająca krzak róży. W akcie II sprowadza zjawy, w akcie III usypia weselników i wprowadza ich swoją muzyką, wygrywaną na drew nianym badyłu w jednostajny taniec, w kręgu, z którego nie mogą się wydostać. Chochoł może też nielé pierwiastek nadziei na a lepszą przyszłość, ponieważ stanowi ochronę kwiatu, który rozkwitnie kiedy będzie miał ku temu sprzyjające okoliczności. Potrzeba wolności drzemie więc w o sobie znać we właściwym momencie. na wiosnę, narodzie i da
Bronowicka chata
miejsce weselnych zabaw i spotkanie przedstawicieli dwóch klas społecznych, symbol Polski, scena narodowa, na deskach której rozgrywa się dramat w sensie dosłownym i metaforycznym.
Problematyka i główne przesłanie utworu
Nadrzędną ideą utworu przyświecającą autorowi jest konfrontacja dwóch środowisk społecznych inteligencji i chłopów oraz określenie wzajemnych relacji między nimi. Wyspiański sportretował swoich współczesnych i udzielił odpowiedzi na pytanie: czy Polacy u progu nowego stulecia są w stanie zjednoczyć się i odzyskać niepodległość. Odpowiedź jest negatywna. Gorzka prawda o naszych narodo-wych słabościach przewija się i narasta przez cały dramat, aby w finale przejawić się w hipnotycznym tańcu, odbywającym się w takt muzyki Chochoła.
Za istniejący stan rzeczy odpowiedzialni są w dużej mierze panowie z miasta, którzy traktują wieś w kategoriach terapeutycznych, szukają wytchnienia, zapomnienia, inspiracji do swych wielkich dzieł. Dla niektórych z nich obraz wiejskiej rzeczywistości zatrzymał się na renesansowej wizji Jana Kochanowskiego (Dziennikarz mówi: Niech na całym świecie wojna,/ byłe polska wieś zaciszna/ byłe polska wieś spokojna).
Pan Młody to typowy wyznawca ludomanii, egzaltowany, wylewny artysta, który bardzo dużo mówi, ale te słowa nie są niestety wykładnią czynu. Jego rozmowy z żoną są dowodem na to, iż postrzega tylko zewnętrzną otoczkę rzeczywistości: kolorowe stroje, muzykę, piękno przyrody (byle ładnie grajcy grali/byle grali na wesele). Żyje chwilą, planuje sielankową przyszłość (postawimy se dwór modrzewiowy brzózek przed oknami posadzę), zamykając się jednocześnie na ponure wspomnienia z przeszłości (Myśmy wszystko zapomnieli; mego dziadka piłą rznęli…).
Krakowski świat przesycony jest dekadentyzmem, marazmem, niemocą twórczą. Poeta, Dzienni karz, Nos, a nawet Pan Młody zdają sobie sprawę ze swej bierności, zachowawczości czy niewykorzysta nych sytuacji. Poeta pozbawiony jest weny twórczej, nie potrafi wyzwolić w społeczeństwie zapału walki. Dziennikarz rozumie, że powinien rozbudzać świadomość zbiorową Polaków, a nie usypiać ich, kształtując postawę ugodową wobec zaborcy. Jedyna nadzieja na cudowne wręcz odrodzenie leży w tężyźnie fizycznej chłopów, w autentyczności zachowań wiejskich bohaterów, w ich sile i zapale do wszelkich działań, również do walki. Jednak chłopi potrzebują mądrych przywódców, którzy obmyślą strategię, zapanują nad żywiołem, będą patronować wyzwoleńczej walce. Takich osób brakuje wśród weselnych gości. Panowie nie potrafią wesprzeć chłopów aní pokierować ich działaniami. Gospodarz zawodzi najbardziej, powierza misję zwołania powstańców nieodpowiedzialnemu, młodemu Jaśkowi, który gubi złoty róg Panowie podziwiają chłopów (Chłop potęgą jest i basta - Gospodarz), ale zachowują do nich pewien dystans, często ironizują (Radczyni, Dziennikarz). W konsekwencji sojusz inteligencko-chłopski jest złu-dzeniem, fałszywym majakiem (Pany - wyście ino do majaki - mówi Czepiec).
Chłopscy bohaterowie Wyspiańskiego są zróżnicowani. Najważniejsze kryterium to wiek i stosunek do kwestii narodowowyzwoleńczych. Najstarsze pokolenie reprezentuje Dziad, który nie wierzy w pojed-nanie, gdyż żywo pamięta o krwawych wydarzeniach.
Ojciec i Czepiec to chłopi w średnim wieku, wyróżnia ich wysoka świadomość społeczna i duma z wiejskiego pochodzenia. (Czepiec mówi: Z takich, jak my, był Głowacki). Ojciec nie dostrzega niczego niepokojącego w małżeństwie córki i pana z miasta (Co tam po kim szukać stanu./ Ot, spodobała się panu./ Jednakowo wszyscy ludzie). Nie chce wracać do przeszłości. Kwestia walki narodowowyzwoleńczej niezbyt go interesuje. Czepiec zaś to chłop o zawadiackim usposobieniu. Interesuje się polityką (słynne pytanie Cóz tam, panie, w polityce?), dąży do porozumienia z panami, potrafi zastosować różne formy zaangażowania w życie polityczne, od deklaracji do szantażu.
Jasiek, Kuba, Kasper to najmłodsze pokolenie chłopów. Cechuje ich poczucie konieczności walki narodowowyzwoleńczej. Oni również nie mają kompleksów z racji swego pochodzenia, zauważają zain-teresowanie, które okazują im panienki z miasta.
Chłopi to ważna grupa społeczna, ich potencjał jest ogromny, niestety zaniedbany najwyraźniej przez izolowanie przedstawicieli wsi i konflikty społeczne. To niewątpliwie jedna z przyczyn narodowego ma-razmu, niemocy i bezsilności. Zdaniem Wyspiańskiego, tylko solidarność całego społeczeństwa i porzu-cenie wielowiekowych uprzedzeń może gwarantować odzyskanie niepodległości
W Weselu Wyspiański scharakteryzował ówczesne polskie społeczeństwo i zanalizował przyczyny niemożności odzyskania przez Polskę niepodległości. Poprzez kolejne rozmowy i spotkania starał się odpowiedzieć na pytania, czy Polacy dorośli do wyzwolenia spod obcego panowania, czy byli gotowi nie tylko na walkę o wolność, ale na sprostanie wyzwaniom, jakie postawiłaby przed nimi niepodległość. I dał odpowiedź bardzo krytyczną. Jego zdaniem naród polski ani nie dojrzał do niepodległości, ani nie potrafiłby jej odzyskać, ani nie umiałby jej utrzymać. Jako powody wskazywał marazm, różnorodne lęki i kompleksy - zarówno zbiorowe, społeczne, jak i in-dywidualne. Aby ukazać niemoc Polaków, Wyspiański:
⚫ ukazał rozłam społeczeństwa polskiego i niemożność porozumienia się dwóch grup - chłopów i inteligencji; • wprowadził do dramatu sceny spotkań ze zjawami, które symbolizowały lęki, frustracje i ograniczenia poszcze-gólnych bohaterów;
⚫ stworzył scenę chocholego tańca, która podsumowała wydarzenia w dramacie, symbolizując marazm polskiego społeczeństwa niezdolnego do wspólnej walki o niepodległość.
plan wydarzeń
Akt I
1.Rozmowa Dziennikarza z Czepcem.
2.Rozmowa Dziennikarza z Zosią.
3.Radczyni uznaje, że towarzystwo chłopów jest nieodpowiednie dla Zosi i Hani.
4.Rozmowa Kliminy z Radczynią.
5.Kasper uwodzi Zosię.
6.Hania proponuje Jaśkowi taniec.
7.Rozmowa Radczyni z Kliminą.
8.Rozmowa Pana Młodego z Księdzem.
9.Naiwność Panny Młodej.
10.Miłość Pana Młodego do żony.
11.Poeta flirtuje z Maryną.
12.Rozmowa Księdza z młodą parą.
13.Pan Młody zachwyca się urodą żony.
14.Rozmowa Pana Młodego z Księdzem.
15.Radczyni gani Marynę.
16.Zaloty Poety do Maryny.
17.Wyznanie Zosi.
18.Nadejście Mośka.
19.Rozmowa Pana Młodego z Żydem.
20.Nadejście Racheli.
21.Rozmowa Pana Młodego z Rachelą.
22.Zainteresowanie Poety osobą Racheli.
23.Rozmowa Radczyni z Panem Młodym.
24.Rozmowa Poety z Gospodarzem o chłopach.
25.Czepiec radzi Poecie, aby ożenił się z chłopką.
26.Rozmowa Dziada z Gospodarzem.
27.Żyd nazywa wesele szopką.
28.Spór o dług.
29.Rozmowa Pana Młodego z Gospodarzem o powstaniu chłopskim.
30.Rozmowa drużbów o pannach.
31.Piosenka Jaśka o pawich piórach.
32.Wyznanie Pana Młodego.
33.Rachel proponuje Poecie, aby zaprosił na wesele chochoła z sadu.
34.Młoda para zaprasza chochoła do izby weselnej.
Akt II
35.Przygotowania do oczepin.
36.Pojawienie się Chochoła.
37.Rozmowa Marysi z Wojtkiem.
38.Pojawienie się Widma.
39.Przybycie Stańczyka.
40.Rozmowa Stańczyka z Dziennikarzem.
41.Stańczyk wręcza Dziennikarzowi błazeńską laskę.
42.Dziennikarz zwierza się Poecie ze swych duchowych rozterek.
43.Poeta widzi zjawę Rycerza.
44.Wyznanie Poety.
45.Przed Panem Młodym staje widmo Hetmana.
46.Zarzuty Hetmana.
47.Pan Młody żali się Dziadowi.
48.Dziad widzi Upiora.
49.Jasiek i Kasper flirtują z Kasią.
50.Nos prosi Kasię, aby go pocałowała.
51.Pan Młody opowiada żonie o szczęściu, jakie będą wspólnie dzielili.
52.Rozmowa Dziennikarza z Zosią.
53.Powrót Rachel.
54.Przybycie Wernyhory.
55.Rozmowa Wernyhory z Gospodarzem.
56.Polecenie rozesłania wici.
57.Wernyhora daje Gospodarzowi złoty róg.
58.Rozmowa Gospodarza z żoną.
59.Gospodarz powierza złoty róg Jaśkowi.
60.Staszek znajduje złotą podkowę.
61.Gospodyni chowa podkowę do skrzyni.
62.Gospodarz zarzuca gościom z miasta fałszywe zachowanie.
Akt III
63.Gospodarz udaje się na spoczynek.
64.Pijaństwo Nosa.
65.Awantura Czepca.
66.Rachel wyznaje swe uczucia Poecie.
67.Rozmowa Pana Młodego z Haneczką.
68.Rozmowa Poety z Maryną.
69.Kuba opowiada Czepcowi o wizycie Wernyhory.
70.Dziad prosi Czepca, aby powstrzymał zbrojących się chłopów.
71.Rozmowa Czepca z Gospodynią.
72.Rozmowa Radczyni z Dziennikarzem.
73.Radczyni ostrzega Pannę Młodą.
74.Marysia współczuje Pannie Młodej.
75.Marysia prosi ojca o pomoc.
76.Panna Młoda opowiada Poecie swój sen.
77.Pan Młody zachwyca się życiem na wsi.
78.Przebudzenie Gospodarza.
79.Groźby Czepca.
80.Pan Młody i Poeta zachwycają się pięknem przyrody.
81.Gospodarz nie pamięta nocnej wizyty Wernyhory.
82.Pan Młody dostrzega stado białych gołębi.
83.Poeta widzi stado wron.
84.Dziwne znaki na niebie.
85.Gospodyni przynosi wiadomość o wojsku, stojącym pod Krakowem.
86.Krwawa zorza nad Krakowem.
87.Pojawienie się kruka.
88.Wieści o uzbrojonych w kosy chłopach, gromadzących się przy kaplicy.
89.Gospodarz przypomina sobie rozkaz Wernyhory.
90.Tętent końskich kopyt.
91.Oczekiwanie.
92.Powrót Jaśka.
93.Jasiek zauważa, że zgubił złoty róg.
94.Nadejście Chochoła.
95.Piosenka Chochoła.
96.Lunatyczny taniec zebranych.
Czepiec
Błażej Czepiec, pisarz gminny w Bronowicach, starosta weselny na weselu Lucjana Rydla.
Rachela
Rachela córka karczmarza, natchniona panna, zafascynowana sztuką (zwłaszcza poezją). Postrzega chatę jako arkę, chce poetyczności, wprowadza niezwykłą atmosferę.
Józefa (Pepa) Singer, młoda 15-letnia córka bronowickiego karczmarza. Nie była tak rozpoetyzowaną osobą jak przedstawił ją Wyspiański, dopiero po premierze „Wesela, zaczęła dopasowy-wać się do artystycznego wizerunku. Spędzała wiele godzin w kawiarniach w towarzystwie przedstawi-cieli krakowskiej cyganerii.
Żyd
Żyd karczmarz, nieufnie odnosi się do wesela chłopki i inteligenta, bardzo kocha swą córkę Rachelę, jest z niej dumny.
Hirsz Singer, dzierżawca karczmy w Bronowicach. Był bardzo oburzony faktem, że Wyspiań-ski umieścił go w swoim dramacie, uważał to za hańbę i poniżenie. Zarzucał autorowi „Wesela, że przez niego córka zeszła na złą drogę, wiążąc się z artystycznym środowiskiem.
Marysia
siostra Anny i Jadwigi, najpiękniejsza z trzech sióstr, muza młodopolskich malarzy. Była zaręczona z jednym z nich, Ludwikiem de Laveaux, artystą pochodzącym ze spolonizowanej szlachty. Ukochany był słabego zdrowia i zmarł na suchoty (tzn. na gruźlicę) podczas pobytu w Paryżu.
Upiór
Jakub Szela, przywódca chłopów w rabacji galicyjskiej z 1846 r., czyli zbrojnym powstaniu przeciwko polskiej szlachcie. Ukazuje się Dziadowi, który pamięta doskonale krwawe wydarzenia sprzed lat i nieufnie patrzy na pozorne zbratanie klas społecznych. Podczas rabacji ucierpieli członkowie rodzin Tetmajerów i Rydlów, dlatego Dziad nie wierzy w solidarność chłopów i panów.
Uosobienie zagłady szlachty, chłopskich okru cieństw wobec szlachty w czasie rzezi galicyjskiej. ucieleśnienie poszukiwań prawdy o wzajemnych stosunkach szlachty i chłopów, demaskowanie marzeń o aktualnym inteligencko-chłopskim po-jednaniu, ukazanie ich uludy
Wernyhora
postać półlegendarna, lirnik i wróżbita, przepowiadający niepodległość Polski i jej pojednanie z Ukrainą. Odwiedza Gospodarza, szykując go tym samym do roli przywódcy powstania. Jednak Wernyhora nie przybywa wyłącznie do niego widzą go też inni weselnicy. Postać Wernyhory pojawia się w literaturze romantyzmu, np. w dziele Słowackiego „Sen srebrny Salomei”. Sam Wyspiański, jeszcze przed weselem Rydla, tworzył rapsod „Wernyhora”.
Legendarna lub na wpół legendarna (badacze nie są pewni, czy istniał naprawdę) postać lirni-ka ukraińskiego z czasów konfederacji barskiej w XVIII w. Znany z przepowiedni, iz Polska odro-dzi się w dawnych granicach, jego postać inspiro-wała wielu artystów - proroctwa zostały spisane ok. 1830 r. przez Joachima Lelewela, Juliusz Sło-wacki w utworze Sen Srebrny Salomei wprowadził wzorowaną na Wernyhorze postać Pana-Dziada z lirą, a jan Matejko uczynił go bohaterem obra-zu Wernyhora. Obraz ten wisiał na jednej ze ścian w domu Włodzimierza Tetmajera, co zostało utrwalone w didaskaliach Wesela
Uosobienie sprawy narodowej walki narodo wowyzwoleńczej, wcielenie idel wielkiego naro-dowego czynu, zapowiedź kolejnego powstania narodowego
Wernyhora nakazuje Gospodarzowi rozesłać in-formacje do chłopów, aby byli w gotowości bojo-wej. Mają czekać na znak rozpoczęcia powstania. Wernyhora symbolizuje wspólną walkę inteligencji i chłopów o wolność, wyraża marzenia Gospodarza o niepodległości Polski.
Rycerz
Zawisza Czarny, bohater spod Grunwaldu, symbol honoru i odwagi, odwiedza Poetę, by uzmysłowić mu potęgę słowa i potrzebę tworzenia poezji zaangażowanej politycznie.
Zawisza Czarny, honorowy i odważny rycerz, któ-ry walczył pod Grunwaldem. Przerwa-Tetmajer uczynił go bohaterem dramatu Zawisza Czarny.
Uosobienie dawnej potęgi, dumy, wielkości i chwały Polski, ucieleśnienie męstwa, marzeń o sile I potędze ducha, wskazanie, ze pamięć o dawnych zwycięstwach powinna być źródłem siły i wzorcem postępowania
Rycerz (Zawisza Czarny) symbolizuje heroiczną przeszłość Polaków, zwycięską siłę i moc, uosabia marzenie o czynie zbrojnym, który przyniósłby Pol-sce niepodległość. Jego pojawienie się świadczy o marzeniu Poety o wykreowaniu silnego bohate-ra, stworzeniu dzieła, dzięki któremu odegra rolę wieszcza narodowego,
Radczyni
dystyngowana dama z miasta, powiciągliwa i wyniosła. Odnosi się z dystansers do chłopskich zabaw, nie zna życia na wsi, nawet cykl prac polowych jest jej zupełnie obcy (kieruje do Kliminy pytanie o siew w listopadzie). Ciotka Haneczki i sióstr. Zosi i Maryny.
Radczyni Antonina Domańska, ciotka Lucjana Rydla, dystyngowana dama, żona profesora, Póź
Osoby dramatu
To wyjątkowa grupa bohaterów, których można umieścić w wymiarze symbolicznym. Zjawy (duchy) przybywają na wesele w II akcie, ukazują się poszczególnym gościom jako znak ich niespełnionych marzeń, pragnień, wyrzutów sumienia.
Osoby dramatu to postaci tajemnicze, niedookreślone, wieloznaczne. Uosabiają lęki, nadzieje i ukryte marzenia głównych bohaterów, których nie są w stanie zrealizować. Sprecyzowanie dokładnych znaczeń każdej postaci jest skomplikowane - tak jak skomplikowane są rozterki realnych postaci Wesela. Uproszczoną symbolikę spotkań zawiera tabela obok.
„Osoby dramatu”, obecne w akcie II, zostają zaproszone do bronowickiej chaty przez parę młodą za namową Poety po jego rozmowie z Rachelą. Korowód duchów rozpoczyna Chochoł ukazujący się Isi, za nim przychodzą inne duchy: Widmo, Stańczyk, Rycerz, Hetman, Upiór i Wernyhora. Każda ze zjaw ukazuje się innej osobie - i nie jest to wybór przypadkowy, tak samo jak kolejność pojawiających się widm
Nos
przedstawiciel cyganerii, która ulegala modzie na przybyszewszczyznę (wzorem kontrower syjnego stylu życia był dla niej pisarz i poeta Stanisław Przybyszewski), stąd zamiłowanie do alkoholu, przeżywanie bólu istnienia i dekadenckiej nudy, głoszenie kult wolnej sztuki.
postać wzorowana na malarzach: Tadeuszu Noskowskim lub Michale Czajkowskim.
Haneczka
panienka z miasta, szybko zaprzyjaźnia się z chłopami. Bezpośrednia i impulsywna chciałaby całować wiejskiego družbę.
Haneczka Anna Rydlówna, siostra Lucjana Rydla.
