Proszę państwa do gazu - Tadeusz Borowski Flashcards
Literacki obraz zdehumanizowanego świata. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Wprowadzenie
Literatura świadectwa obejmuje tematyczny krąg literatury faktu, dotyczący głównie Ho locaustu oraz gehenny nazistowskich lagrów i sowieckich lagrów. Autorzy ujmują własne doświadczenia obozowe w wymowną, nierzadko wstrząsającą artystyczną formę, jednak często dzieła artystyczne, w których przebija się doświadczenie biograficzne, również po dejmują tematykę cierpienia ludzi w zdehumanizowanej rzeczywistości.
Teza: Opowiadania lagrowe Tadeusza Borowskiego są świadectwem poszukiwania nowego Języka, który sprosta doświadczeniu przekraczającemu ludzką miarę. Za naturalistycznym opisem kryje się rozpacz autora, będąca wyrazem zawodu światem. Pozornie sucha relacja bezwzględnie obnaża per fidię systemu, jakim był obóz. Narrator nie komentuje, nie nazywa, nie moralizuje, pozostawia miejsce na zderzenie przeżyć czytelnika z nagą rzeczywistością obozu.
Rozwinięcie
• Opowiadanie Proszę państwa do gazu, którego akcja zamyka się w wydarzeniach jednej nocy, stanowi sekwencję opisu przyjazdu kilku tak zwanych transportów do obozu Auschwitz • Nowo przybyli więźniowie są traktowani przez niemieckich nazistów w nieludzki sposób. Ograbiają ich z własności osobistej, odbierają im tożsamość, rozdzielają z rodziną. Część osób trafia do obozu, by ciężko pracować, cierpiąc głód i chłód, inni są kierowani do komory gazowej, gdzie zostaną zamordowani.
• Opowiadanie ukazuje grozę systemu państwa totalitarnego, który nastawia ludzi przeciw- ko sobie i prowadzi ich do upadku. Nieustanne zagrożenie śmiercią, głód, panujący terror pogrążają ludzi w obojętności wobec siebie. Instynkt przetrwania narzuca zasady nowej moralności”.
Wprawdzie w opowiadaniach znajdziemy również przykłady heroicznych postaw, ale są one rzadkie. Jest to między innymi dziewczyna, która w obliczu piekła zachowuje dumne opanowanie, czy starsza pani, którą stać na ludzki gest i ludzkie słowo wobec przerażonego sytuacją Tadka.
• Borowski przedstawia także konsekwencje uprzedmiotowienia więźniów dla ich oprawców. Oni sami, choć zawiadują tym systemem, ulegają urzeczowieniu, godzą się na rolę trybików w machinie zbrodni. Anonimowi, zredukowani do swoich funkcji, jawią się jako nieludzkie automaty.
-Ukazaniu od wewnątrz tego nieludzkiego świata służy perspektywa narracji człowieka zla growanego i jej język: technika behawiorystyczna, reifikujące metafory, pozorna suchość relacji.
-Kontekst: Podobny obraz zdehumanizowania pokazuje jądro ciemności Josepha Conrada - dziewiętnastowieczny kolonializm stanowiący preludium II wojny światowej. Conrad obna za hipokryzję idei krzewienia postępu cywilizacyjnego, która maskuje wyzysk podbijanych ludów. Białych kolonizatorów motywuje chciwość, nie dostrzegają w Afrykanach człowie czeństwa, oszukują ich w kontaktach handlowych, niewolą, wykorzystują do pracy. Lasek, do którego trafia narrator - Marlow-jawi się jako umieralnia. Sprowadzeni do kondycji rzeczy wycieńczeni ludzie konają w cierpieniu, przypominają cienie choroby i głodu”. Królestwo Kurtza, który czyni siebie panem życia i śmierci poddanych tubylców, jest obrazem terroru. Dehumanizację świata podkreślają metafory zbudowane na zabiegu depersonalizacji oraz symbolika jądra ciemności.
Podsumowanie
Dzieła Borowskiego i Conrada ukazują porażkę kultury Zachodu, która podeptala ideały humanizmu. Praktyka kolonializmu i nazistowskie obozy koncentracyjne, skazujące ludzi na cierpienie przekraczające ludzką miarę, odebrały im podmiotowość i godność.
Człowiek zlagrowany” jako ofiara zbrodniczego systemu. Omów zagadnienie na pod- stawie opowiadania Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego. W swojej odpo- wiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Wprowadzenie
• Człowiek złagrowany to więzień obozu koncentracyjnego, który niejako urządził się w zasta- nej rzeczywistości i ją zaakceptował, jego celem nadrzędnym jest przeżycie, nawet kosztem współwięźniów. Wyzbył się wszelkich pozytywnych uczuć nie współczuje tym, którzy znaj dują się w gorszej od niego sytuacji, nie odczuwa empatil. Stara się wkraść w łaskę tych, którzy stoją od niego wyżej w hierarchii obozowej, a nienawidzi tych, którzy są mu równi, bo mogą zagrozić jego pozycji.
• Teza: Człowiek zlagrowany jest ofiarą zbrodniczego systemu, ponieważ został zmuszony do walki o własne przetrwanie.
Rozwinięcie
• Ludzie pozbawieni poczucia bezpieczeństwa, żyjący w ciągłym strachu, uwięzieni w nie- ludzkich warunkach i zmuszeni do ciężkiej pracy, często zatracają swoje człowieczeństwo, odrzucają wartości moralne, a ich celem jest przetrwanie. W takiej sytuacji ofiara przemienia się często w kata wobec tych, którzy mogą mu zagrozić lub znajdują się niżej w hierarchil
• Mechanizm przemiany ofiary w człowieka bezdusznego, żyjącego kosztem innych i nieczu- łego na krzywdę drugiego człowieka można zaobserwować w opowiadaniu Proszę parństwa do gazu Tadeusza Borowskiego.
• Narrator i główny bohater, Tadek, nosi cechy więźnia zlagrowanego pogardliwie wypo wiada się o greckich Żydach, którzy z głodu jedzą wszystko, co zdołają znaleźć, nie współ czuje też nowo przybyłym, a wręcz przeciwnie - nienawidzi ich. Nie uległ jednak całkowicie zlagrowanlu, ponieważ w czasie pracy na rampie przy rozładunku kolejnych transportów towarzyszą mu silne emocje. Ich wyrazem jest pytanie skierowane do marsylczyka: Czy my jesteśmy ludzie dobrzy?. Nie zdobył też butów, po które przyszedł - nie był w stanie, jest wyczerpany psychicznie.
Więźniern, który ulegi zlagrowaniu, jest Henri, który od dłuższego czasu pracuje w Kanadzie. Jak stwierdza w rozmowie z Tadkien, posłał do gazu już z milion ludzi, wśród nich byli tez znajomi spod Paryża, którym nie ujawnił, jaki los ich czeka. Francuz nie analizuje swojego zachowania, nie ma wyrzutów sumienia i nie poddaje refleksji sytuacji, w jakiej się znalazł.
Człowieka zlagrowanego charakteryzuje też dwoistość moralna, nie potrafi odróżnić dobra od zła. Andrej, marynarz z Sewastopola, brutalnie ukarał matkę uciekającą przed swoim dzieckiem, natomiast nie dostrzega, że sam zatracił wszelkie ludzkie odruchy, wyzbył się człowieczeństwa.
Z pozoru to więźniowie są oprawcami, w rzeczywistości są ofiarami zbrodniczego systemu. Pilnowani przez esesmanów, którzy są skrupulatni i dokładni, dbają, by wszystkie zrabowane nowo przybyłym kosztowności i pieniądze trafiły do III Rzeszy, zmuszeni są do nieludzkiego zachowania. Ich brutalność wobec przybyłych często motywowana jest zatem strachem przed podzieleniem losu przybyłych w transportach ludzi
Kontekst: Borowski w opowiadaniu Proszę państwa do gozu posłużył się behawioryzmem
techniką pisarską zrezygnował z analizy psychologicznej bohaterów bezpośredniego nazywania i opisywania ich przeżyć wewnętrznych na rzecz rejestrowania zachowań, reakcji w konkretnych sytuacjach i dialogów, za pomocą których postaci same się charakteryzują Ta technika pozwala w pełni ukazać postawę człowieka zlagrowanego, który pozbawiony jest zdolności współodczuwania i analizowania swoich czynów.
Podsumowanie
Człowiek w nieludzkich warunkach często wyrzeka się ludzkiej godności i podporządkowuje zasadom panującym w obozie. Jego postawa podyktowana jest instynktem przetrwania, chęcią ocalenia swojego życia i strachem przed cierpieniem.
Hierarchia wartości w sytuacjach granicznych. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Wprowadzenie
Hierarchia wartości to inaczej system wartości, nabywany przez ludzi w toku wychowania, odgry wający kluczową rolę w życiu każdego człowieka. Każdy z nas ma swoją hierarchię wartości opartą na zasadach etyki i moralności. Pomaga ono w dobry sposób przetrwać nie tylko nam samym, lecz także całemu społeczeństwu. Hierarchia wartości nie jest systemem stałym, może się zmieniać wraz wiekiem i zdobywanym doświadczeniem.
Stawiam tezę: W sytuacji granicznej, co do której nie można zastosować konwen cjonalnych ocen, ludzie mogą zburzyć swój system wartości, doprowadzić do jego destrukcji.
• Część argumentacyjna: Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego
Akcja opowiadania dzieje się podczas przybycia na rampę kolejową nowego transportu więźniów do Auschwitz, niemieckiego obozu zagłady. Stłoczeni w bydlęcych wagonach ludzie umierają z pragnienia, ścisku, duchoty. Część z nich nie przeżyła transportu, inni po przybyciu do obozu poddani są selekcji. Niektórzy od razu kierowani są do komór gazowych. Młodzi, zdrowi, silni mają zdecydowanie większe szanse na przeżycie. Pracujący przy wyładunku transportu narrator Tadek obserwuje młodą matkę, która wie, że kobiety z małymi dziećmi trafiają od razu na ciężarówkę wiozącą ludzi do krematorium, dlatego kobieta próbuje uciec od córki, choć ona goni ją po rampie z krzykiem: „mamo”. W świecie sprzed wojny miłaść i troska o dziecko zapewne były na szczycie hierarchii wartości tej kobiety. W sytu acji granicznej uległy całkowitej destrukcji. Własne życie stało się ważniejsze od życia dziecka.
Moralność i podstawowe wartości odrzucili też więźniowie uprzywilejowanego komando Kana- da”, którzy w zamian za pracę mogą zabrać część dobytku ofiar oraz jedzenie. Okradają oni przyby łych więźniów, nie współczują im, nie mają dla nich litości. Henri, człowiek komando, martwi się, ze kiedyś skończy się przywożenie nowych ofiar, co oznaczałoby, że nie będzie można zdobyć kolejnych przedmiotów. Nie myśli o tym, że to zwiastowałoby kres cierpienia i śmierci tysięcy ludzi, myśli tylko o sobie, o swoich biologicznych potrzebach. Zdobycie jedzenia i lepszego ubrania jest ważniejsze niż życie tysięcy ludzi.
Przykłady te pokazują, jak skrajna sytuacja działa na ludzki system wartości. Aby przeżyć, czło wiek wyzbywa się ich, co oznacza wyzbycie się człowieczeństwa.
Kontekst literacki
Gustaw Herlinga-Grudziński w Innym świecie ukazuje, jak człowiek w ekstremalnych warunkach la growych pozbywa się wszelkich ludzkich uczuć w imię ratowania swojego życia. Instynkt przetrwania pozbawia więzi, empatii, wrażliwości, chęci niesienia pomocy i solidarności, tagier uczy więźniów, jak żyć bez litości, troszczyć się jedynie o własne przeżycie, kierować się zwierzęcymi odruchami. Na skutek działania reguł obozowych kształtuje się też moralność obozowa - odwrócony dekalog Wykonując niewolniczą pracę, z którą wiązała się ilość otrzymywanego pożywienia, skazańcy niena widzili tych, którzy byli słabi i obniżali wydajność pracy. Często przyjmowali wobec nich pozycję kata. Ciężka praca, głód i fizyczny ból pozbawiają człowieka jego ludzkich odruchów, wyższych duchowych potrzeb, umiejętności rozróżniania między dobrem a złem.
W obozie uczucia i wartości ludzkie traciły swój sens, nie miały racji bytu tam, gdzie mak. symalnie poniżano człowieka, a jego egzystencję sprowadzano do poziomu walki o biologiczne przetrwanie. Pozbawiony nadziei i upodlony człowiek tracił poczucie godności nawet w swoich oczach. Fakty przytoczone przez Grudzińskiego - więźnia gułagu, są dowodem na to, jak ła two zabić człowieczeństwo, skłonić jednostkę do podłości i popełnienia zbrodni, umieszczając ją w ekstremalnej sytuacji, jaką jest obóz. Bezkarne kradzieże, donosy, gwałty, dyskryminacja słabszych, okrucieństwo wobec współwięźniów, walka o pożywienie, wewnętrzna hierarchia więźniów, w której najwyższe miejsce zajmowali urkowie (najgorsi przestępcy) to skutki upodle. nia człowieka i wytworzenia moralności obozowej, a więc amoralności. Człowiek zlagrowany, zniszczony przez obóz, jest znakiem moralnej kondycji człowieka z XX w., ofiarą systemu, który, niestety, stworzyli ludzie.
Inne konteksty literackie
Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall
Ludzie, którzy szli Tadeusza Borowskiego
Podsumowanie
Swój system wartości budujemy na wartościach humanistycznych, uniwersalnych. W sytuacjach gra- nicznych, a były nimi niemieckie i radzieckie obozy, które funkcjonowały niemal jak osobne państwa z własnym społeczeństwem, ekonomią, prawem, z odwrócong moralnością, te wartości zanikają. Rzeczywistość obozowa jawi się jako model państwa przemocy, państwa totalitarnego, tworzącego nowego człowieka - zlagrowanego.
Uprzedmiotowiony człowiek żyje w tej potwornej obozowej społeczności, zatracając swoją mo- ralność, ustanawiając sobie nowy kodeks moralny na miarę nieludzkiego świata.
Człowiek zlagrowany” jako ofiara zbrodniczego systemu (II). Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Wprowadzenie
Tematyka obozowa w prozie powojennej była jednym z najczęstszych tematów. Niemieckie obozy koncentracyjne, zwane łagrami, były zamkniętymi terytoriami, doskonale przemyślanymi i funkcjo- nującymi przedsiębiorstwami III Rzeszy do likwidowania ludzi. Przy zachowaniu pozorów normalno- ści cały czas odbywał się proces zabijania i gazowania ludzi w komarach. Zbudowana przez Niem- ców fabryka śmierci funkcjonuje bez zarzutów, stanowi odrębną, rządzącą się własnymi prawami rzeczywistość, której doskonałe zasady działania stworzyli hitlerowcy.
• Stawiam tezę: Człowiek zlagrowany to jedna ze strategii, jaką więzień mógł przy- jąć wobec rzeczywistości obozowej.
• Część argumentacyjna: Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego
Borowski, opisując obóz koncentracyjny w Auschwitz, ukazuje mechanizmy przystosowania się czło wieka do warunków ekstremalnych. Dostosowanie się do panujących w obozie zasad oznaczało od rzucenie norm i wartości dawnego, pokojowego świata, wyzbycie się człowieczeństwa, zlagrowanie. Człowiek zlagrowany pozbawiony jest elementarnych uczuć, a swoje życie sprowadza do zaspokoje nia potrzeb biologicznych. Opowiadanie Proszę państwa do gazu jest relacją z rozładunku nowego transportu więźniów, którzy przybyli na kolejną rampę. Uprzywilejowane komando „Kanada” składa się z więźniów, którzy przystosowali się do tego nieludzkiego świata. Okradają nowo przybyłych, nie współczując im, nie mając dla nich litości ani empatii. Henri, członek komanda, martwi się, że kiedyś skończy się przywożenie nowych ofiar, co oznaczałoby, że nie będzie można zdobyć kolejnych produktów do jedzenia. Nie myśli o tym, że to zwiastowałoby kres cierpienia i śmierci tysięcy osób. Jedzenie, nowe ubranie jest dla niego ważniejsze niż życie tysięcy ludzi. Obóz oswoił więtniów ze Emiercią, cierpieniem. Więzień, aby przetrwać, musi zabić w sobie wszelkie odruchy ludzkie, odrzu cić ponadczasowe wartości i ideały. Pracujący przy rozładunku transportu Ukrainiec widzi uciekają cą przed swoim dzieckiem kobietę, która liczy, że bez dziecka ocali swoje życie. Mężczyzna mocno uderzył kobietę, ogłuszając ją i wraz z córeczką wrzucił na jadącą do komór gazowych ciężarówkę Wysłał je na śmierć, bo zagłada innych nie robi na nim wrażenia. Pod koniec dnia, po rozładunku nowo przybyłych transportów, Tadeusz rozmyśla o swojej sytuacji. Obóz wydaje mu się zatoką spo koju, ponieważ ma co jeść, ma siłę do pracy i oczywiście żyje.
Czy my jesteśmy dobrzy ludzie?” zadaje retoryczne pytanie Tadeusz. Bohater nie może zro zumieć i ocenić swojej nienawiści, jaką żywi do mordowanych, swojego okrucieństwa, swojego an tydekalogu, które czynią go podobnym do niemieckich katów, oprawców. Sam tytuł opowiadania podrzuca myśl, że więźniowie czują się w obozie jak w domu, bo przeszli proces odczłowieczenia. Faszyści sprowadzili ludzi do przedmiotów, zabili w nich wszystkie duchowe wartości.
Kontekst literacki
Narratorem opowiadania Ludzie, którzy szli Tadeusza Borowskiego, a także głównym bohaterem jest Tadeusz. Utwór odwołuje się do elementów autobiografii pisarza, ale jest to rodzaj kreacji literackiej, dlatego nie możemy Tadka z opowiadań utożsamić z Tadeuszem Borowskim. Akcja utworu rozgrywa się na terenie niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, wiosną i la- tem 1944 r. Narrator opowiada, z jaką obojętnością i spokojem obserwowane są przez długo już przebywających w obozie więźniów kolejne przywożone transporty ludzi, którzy następnie idą ścieżką prowadzącą do krematorium. Osadzeni w obozie ludzie nie przerywają swojej pracy nad przygotowywaniem boiska do gry w piłkę nożną. Żyją własnym życiem, organizują sobie rozgryw ki, handlują między sobą, czekają na listy, a ludzie z rampy nieustannie idą drogą do gazu. Po ich przejściu można zbierać porzucone rzeczy, cukierki, jakieś jedzenie, z którego później więźniowie przygotowywali sobie posiłek. Obóz zagłady stworzył człowieka zlagrowanego, który przeszedł dehumanizację, reifikację, stał się numerem. Poddany torturom i żyjący w ciągłym zagrożeniu, pragnący w tych warunkach przetrwać, musiał kierować się odwróconym dekalogiem, zapomnieć o zasadach moralnych dawnego świata.
Człowiek zlagrowany stał się obojętny, nieczuły, skupiony na zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb biologicznych. Obcując nieustannie z cierpieniem i śmiercią, potrafi grać w piłkę nożną, na- wet wtedy gdy między jednym a drugim kornerem (rzutem rożnym) zagazowano trzy tysiące ludzi. Więźniowie starają się przeżyć ten obozowy koszmar, a „ludzie, którzy szli” są nieodłącznym ele- mentem ich codzienności. Strach o własne życie rozerwał solidarność międzyludzką, wszelkie więzy, nawet te rodzinne, wyzuł człowieka z wartości humanistycznych.
• Inne konteksty literackie
Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
• Pięć lat kacetu Stanisława Grzesiuka
Podsumowanie
Zlagrowanie to proces, któremu ulegli więźniowie obozów koncentracyjnych. Zagrożenie życia i okropne warunki obozowe, brutalna rzeczywistość stworzona przez zbrodniczy system, a więc inni ludzie spowodowali utratę wartości i zasad moralnych przez więźniów. Odczłowieczeni za akceptowali nieludzki świat, koszmarne położenie, stworzyli antydekalog i wyzbyli się potrzeby buntu.
MOTYW SĄDU OSTATECZNEGO
Przyjazd nowego transportu więźnłów do Auschwitz ma wymiar apokaliptyczny. Transport bezlitosna segregacja na rampie przypominają dzień sądu, a jednocześnie dosłownie są ostatnim etapem dotychczasowego życia, które ludzie bezpowrotnie tracą. W makabrycznym spektaklu życia i śmierci biorą udział trzy grupy bohaterów: oprawcy, ofiary i ci, którzy starają się przeżyć. Do tych ostatnich należy narrator.
NARRACJA OD OGÓŁU DO SZCZEGÓŁU
Tadeusz w pierwszoosobowej narracji zdaje relację z pierwszego dnia swojej pracy w obo zowym komandzie. Jest więc aktywnym uczestnikiem wydarzeń, ale jednocześnie ich wni kliwym obserwatorem. Szczegółowo opisuje żydowskich więźniów i niemieckich strażników. Niczym reporter telewizyjny ukazuje ich najpierw w szerokim planie, by za chwilę opowiedzieć historie poszczególnych, konkretnych osób, które wyróżniają się w tłumie.
OPRAWCY I OFIARY
Borowski sięga po realistyczne i naturalistyczne sposoby obrazowania; jego język jest bardzo plastyczny. Pisarz wykorzystuje środki stylistyczne, które pozwalają mu oddać kontrast mię- dzy strażnikami a więźniami - zderza okrucieństwo i obojętność tych pierwszych z drama- tem i cierpieniem tych drugich. Inaczej jest, gdy opisuje zachowania narratora i jego towarzyszy. Zastosowane wówczas zabiegi oszczędność języka, zmiana form wyrazów i czasu - również służą dramatyzacji przekazu, ale jednocześnie skłaniają, tak bohaterów, jak i czytelników, do zastanowienia się, po której stronie są członkowie komanda - czy są ofiarami, czy oprawcami.
Henri
więzień obozu przydzielony do Kanady, towarzysz Tadeusza
plan wydarzeń
1.Akcja dezynfekcji w obozie Birkenau: wrzucanie ubrań więźniów do ogromnych basenów wypełnionych rozpuszczonym w wodzie gazem – cyklonem (służącym także do zagazowywania ludzi w komorach).
2.Wymienianie się bohatera z kolegami żywnością z paczek przysłanych z domów.
3.Przybliżenie postaci Henriego oraz Francuza z Marsylii, należącymi do grupy więźniów nazywanych Kanadą.
4.Informacja o nadchodzących transportach więźniów.
5.Zgłoszenie się do pracy narratora oraz Henriego.
6.Podzielenie Kanady na grupy oraz przydzielenie każdej z nich zadań po przyjeździe transportu.
7.Pojawienie się grubych podoficerów SS.
8.Doskwierający oczekującym silny upał.
9.Nadjechanie transportu.
10.Krzyki poupychanych w dusznych wagonach z prośbą o wodę.
11.Przejechanie po wagonach serią z automatu przez jednego z Niemców.
12.Otwarcie wagonów.
13.Przeszukiwanie bagaży więźniów przez Kanadę i odkładanie kosztowności, palt i pieniędzy na bok.
14.Pytania zdziwionych przyjezdnych o swój los.
15.Ustawienie ludzi w dwie grupy: młodych do obozu i tych skazanych na natychmiastową śmierć w krematorium.
16.Odjeżdżanie wypełnionych więźniami ciężarówek i wracanie pustych.
17.Segregowanie przechwyconych kosztowności i jedzenia przez członków Kanady.
18.Sprzątanie pustych wagonów z ciał uduszonych i leżących w ludzkich odchodach dzieci.
19.Nieprzyznawanie się kobiet do swoich córek i synów.
20.Zabranie ładnych i młodych kobiet do miejsca, gdzie obcinano im włosy i ubrania i kierowano do obozu.
21.Pakowanie wypchanych skradzionym rzeczami waliz przez Kanadę.
22.Zatarcie śladów pierwszego transportu przed nadjechaniem kolejnego.
23.Pojawienie się kolejnych wagonów z więźniami.
24.Powtórzenie schematu działania przez Kanadę.
25.Incydent z matką uciekającą przed własnym dzieckiem i młodą, śliczną dziewczyną, która dumnie weszła do ciężarówki kierowanej do krematorium.
26.Wyrzucanie z wagonów niemowląt zadeptanych przez ludzi.
27.Zmęczenie pozbawionych odruchu litości i współczucia członków Kanady.
28.Przyjazd kolejnych transportów.
29.Odsyłanie do Rzeszy przejętego złota.
30.Podsumowanie spalonych ludzi na liczbę piętnastu tysięcy.
31.Powrót Kanady do obozu „objuczonej chlebami, marmoladą, cukrem, pachnąca perfumami i czystą bielizną”.
