Walc - Czesław Miłosz Flashcards
Walc - Czesław Miłosz
Już lustra dźwięk walca powoli obraca
I świecznik kołując odpływa w głąb sal.
I patrz: sto świeczników we mgłach się zatacza,
Sto luster odbija snujący się bal.
I pyły różowe jak płatki jabłoni,
I skry, słoneczniki chwiejących się trąb.
Rozpięte szeroko jak krzyże w agonii
Szkło ramion, czerń ramion, biel ramion i rąk.
I krążą w zmrużone swe oczy wpatrzeni,
A jedwab szeleści o nagość, ach cyt…
I pióra, i perły w huczącej przestrzeni,
I szepty, wołanie i zawrót, i rytm.
Rok dziewięćset dziesięć. Już biją zegary,
Lat cicho w klepsydrach przesącza się piach.
Aż przyjdzie czas gniewu, dopełnią się miary
I krzakiem ognistym śmierć stanie we drzwiach.
A gdzieś tam daleko poeta się rodzi.
Nie dla nich, nie dla nich napisze ich pieśń.
Do chat drogą mleczną noc letnia podchodzi
I psami w olszynach zanosi się wieś.
Choć nie ma go jeszcze i gdzieś kiedyś będzie,
Ty, piękna, nie wiedząc kołyszesz się z nim.
I będziesz tak tańczyć na zawsze w legendzie,
W ból wojen wplątana, w trzask bitew i dym.
RYTM POLSKIEJ HISTORII „W BÓL WOJEN WPLĄTANEJ”
Wiersz Walc Miłosz napisał w 1942 r. Uwagę zwraca obecny w nim ton profetyczny, przypo-minający poetykę pisarza z czasów Drugiej Awangardy. Na pierwszy plan wysuwają się zatem wizyjność, poczucie nadchodzącej katastrofy, zapowiedź triumfu zła, niepokojące sygnały zbli-żającego się końca. W tym utworze Miłosz, świadek II wojny światowej, z perspektywy lat 40. XX w. patrzy na polską przeszłość naznaczoną wieloma tragicznymi wydarzeniami z bliższej i dalszej historii. Układają się one w regularnie powtarzające się sekwencje, wojenne lub po-wstańcze epizody, rytmicznie powracające z odmętu historii katastrofy - trzask bitew i dym
W LUSTRZE PRZYSZŁOŚCI
Wiersz jest zbudowany z dwóch planów: pierwszy to bal sylwestrowy w 1910 r., drugi - plan wojenny, o którym przypomina data umieszczona pod tekstem. Data sylwestrowej zabawy nie jest użyta przypadkowo, to pół roku przed narodzeniem Czesława Miłosza, dlatego postać kobiecą, którą podmiot liryczny czyni adresatką swego monologu, można utożsamiać z matką autora. To właśnie przed nią poeta odkrywa przyszłe losy naznaczone śmiercią. Miłosz w na-stępujący sposób przedstawił istotę wiersza wynikającą ze zderzenia dwóch perspektyw:
Wiersz „Walc” jest bardzo prosty: damie tańczącej walca w roku 1910 ukazuje się, a raczej mogłaby ukazać się, wizja lat II wojny światowej. Dwie epoki: jedna, w której dojrzewa to, co obali istniejący ład, i druga, w której obalanie się dokonuje. Tragedia niewiedzy o przyszłości. Kiedy pod koniec wiersza mówię do niej:
Zapomnij. Nic nie ma prócz jasnej tej sali
I walca, i kwiatów, i świateł, i ech.
to moja litościwa ironia kładzie jej na oczy opaskę. Bardzo mi jej żal, bo ja wiem, jak się to skończy.
W RYTMIE TAŃCA
Oba plany wiersza są wyodrębnione nie tylko na poziomie treści i obrazowania, lecz także w warstwie wersyfikacyjnej. Opowieść o przeszłości zamyka się w regularnych zwrotkach naśladujących takt walca efekt ten poeta osiągnął dzięki temu, że zastosował szczególny rodzaj wiersza sylabotonicznego. Niepokojące obrazy wojenne, wprowadzone do środkowej części utworu, zapowiadające chaos i zagładę, burzą regularny rytm tańca i - co jeszcze bar-dziej kontrastuje z okalającymi je scenami z balu - rozgrywają się w całkowitej ciszy
