H1ZenG Flashcards
Gericht hypothesen aftasten
Genereren van werkhypothesen met weinig gegevens vanaf het begin
Patroonherkenning
de uitgebreide probleemruimte op een snelle en efficiënte manier focussen naar een herkenbaar geheel
septisch beeld
verzameling van symptomen die wijzen op de aanwezigheid van sepsis (infectie verspreidt door heel lichaam via bloedbaan)
ziektescript
een kennispresentatie in het geheugen van een arts gebaseerd op 3 componenten:
- oorzaken van ziekten
- effecten van ziekten
- contextgegevens (nationaliteit, sociale klasse)
2 grote systemen van redeneren van Kahneman
- Systeem I: het onbewuste, intuïtieve en snelle denken
- Systeem II: het traag en analytisch denken
4 strategieën van Sackett
- Algoritmen
- ‘volledige dossier’-methode
- patroonherkenning
- hypothesen aftasten
algoritmen, ‘volledige-dossier’-methode en de dichochotome belisbomen
Je hebt als arts geen enkel aanknopingspunt, je begint systematisch en uitgebreid gegevens te verzamelen om zo tot een aantal hypothesen en mogelijks een diagnose te komen.
–> komt vooral in ziekenhuiscontext aan bod
sluimerdiagnoses
Ziekten die een huisarts ‘eenmaal per eeuw’ gaat zien, herkenning is cruciaal
klassieke 3 fasen van consultatie voeren
- Intakefase
- Diagnostische fase
- Beleidsfase
Intake
- ICE bevragen
- hulpvraag stellen
- woord aan patiënt geven
- op het einde als arts de klachten en verwachtingen samenvatten om op gelijke golflengte met de patiënt te komen
diagnostische fase
- begrippen verhelderen
- aantonen en uitsluiten
symptoomdiagnose
- gebruikt in huisartsengeneeskunde
- diagnose stellen op basis van symptomen
syndromische aanpak
onmiddellijk met de behandeling starten, ook zonder finale diagnose
actiedrempel
- beslismoment om tot verwijzing over te gaan
- overstap naar verdere actie
nadeel van het steven naar een hoge zekerheidsgraad
mogelijkheid tot overshooting
- reeks nutteloze onderzoeken die veel geld kosten
3 stappen diagnostische fase
- overgang van intake naar differentiaaldiagnose: formuleren van mogelijke verklaringen van het medisch probleem (kandidaat-diagnoses/werkhypothesen)
- hypotheseaftasting
- diepere analyse van het beslismoment (behandelen of niet?), stilstaan bij factoren die een belangrijke invloed kunnen hebben op de overstap naar de beleidsfase
Definitie gezond zijn: Negatief gezondheidsbegrip (biomedisch perspectief)
Afwezigheid van objectiveerbare ziekte
Definitie gezondheid WHO
Een toestand van volledig fysiek, mentaal en maatschappelijk welzijn, en niet louter de afwezigheid van ziekte of gebrek.
Nadeel definitie van WHO
- Te idealistisch, deze perfecte staat is niet haalbaar.
- Legt onrealistische druk op landen om te zorgen voor sociale omstandigheden en medische systemen die iedereen in een staat van volledig welzijn laten leven.
- Geluk kan met gezondheid verwart worden: Mensen gaan het nastreven van geluk als een medisch doel beschouwen (als iemand zich ongelukkig voelt gaat dit als een gezondheidsprobleem gezien worden waarvoor medische hulp gezocht gaat worden)
voordelen definitie WHO
- inclusief: omvat verschillende mensen en situaties
- de nadruk ligt op het welzijn waardoor er rekening wordt gehouden met het feit dat mensen gezondheid op verschillende manieren kunnen ervaren
Definitie van gezondheid volgens Huber
- positieve gezondheid
- Het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Nadruk van de definitie van gezondheid van Huber ligt op
het vermogen zich aan te passen
Wat zijn de 6 dimensies van positieve gezondheid?
- Mentaal welbevinden
- Meedoen
- Lichaamsfuncties
- Zingeving
- Dagelijks functioneren
- Kwaliteit van leven
Nadelen van te grote nadruk op het aanpassingsvermogen van een individu
- Overmatige focus op individueel gedrag en persoonlijke verantwoordelijkheid als maatstaf voor het aanpassingsvermogen, terwijl gezondheid ook afhankelijk is van sociale en structurele factoren
- adaptief vs. dysfunctioneel: adaptief is het effectief omgaan met stress en dysfunctioneel is gedrag dat op korte termijn verlichting biedt bv. roken om stress te verminderen
- De positieve gezondheid in termen van adaptief vermogen is niet universeel toepasbaar: Voor groepen zoals baby’s, die nog geen controle of aanpassingsvermogen hebben, schiet deze definitie tekort.
kritiekpunten op positieve gezondheid
- Te grote nadruk op aanpassingsvermogen
- 6 dimensies
- Victim blaming
Nadelen 6 dimensies van de positieve gezondheid
- Het aantal dimensies en de invulling ervan zijn mogelijk te vaag.
- Het zijn geen heldere afgebakende, meetbare concepten: begrippen zoals geluk, zingeving en kwaliteit van leven zijn subjectief en dus voor iedereen anders, hierdoor is het moeilijk om dit meetbaar te maken
- Verschil tussen geluk en gezondheid vervaagt. Wat is het verschil? Als een persoon niet gelukkig is, zou die het kunnen koppelen aan een medisch probleem (risico op medicalisering) en gaat die daar een behandeling voor zoeken.
- De verwarring van geluk en gezondheid leidt tot overmatig behandelen. Het is belangrijk om te pleiten voor mensen die niet door het leven kunnen zonder medische behandeling.
Victim blaming
Als de nadruk te hard ligt op de persoonlijke verantwoordelijkheid, kan de schuld voor gezondheidsproblemen bij de patiënt gelegd worden terwijl externe factoren niet voldoende erkend worden. Het kan het zieke mensen ontmoedigen om hulp te zoeken.
3 verwante en overlappende perspectieven van ziekte
- Illness “Ziek zijn”
- Disease “Een ziekte hebben”
- Sickness “Ziekenrol”
Illness
- Ervaring van de patiënt.
- Kan bestaan zonder pathologie, en pathologie kan bestaan zonder illness. (Positieve COVID test, maar je niet ziek voelen)
- Kenmerken: pijn, lijden, symptomen
Disease
Biomedische, classificeerbare ziekte/pathologie
Sickness
- Sociale rol/consequenties
- Het als ziek worden gezien in de sociale context
Ziekte gedefinieerd door Parsons
Ziekte is deviant/afwijkend gedrag
Ziekterol beschreven door Parsons
- Er wordt geaccepteerd dat een zieke niet kan functioneren. (niet gaan werken)
- Een zieke wordt niet gestraft voor het niet functioneren.
- Een zieke moet motivatie hebben om beter te worden. (hulp zoeken en meewerken)
- De arts is de beste verlener van de ziekterol. Als de arts zegt dat je ziek bent ben je ziek.
Hoe komt dat de biopsychosociale benadering moeilijk is?
- Niet mogelijk/kosten-effectief om alle factoren die de ziekte beïnvloeden aan te pakken.
- Bij het plannen van behandeling moeten we eerder denken in termen van lineaire causaliteit i.p.v. circulaire causaliteit om de belangrijkste factor eerst aan te pakken.
- Moeilijk om duidelijk te zeggen wie verantwoordelijk is voor een bepaalde aandoening, het kan leiden tot een complexe schuldvraag, waarbij het onterecht kan zijn om de schuld volledig bij het individu te leggen zonder de bredere context in acht te nemen.
impact van verstoring/stoornis kan weergegeven worden in
international classification of functioning (ICF): weergave van de relatie tussen gezondheid en functioneren
doel ICF
gezondheid begrijpen vanuit een holistisch perspectief
opbouw ICF
Verschillende dimensies:
- Functies en anatomische eigenschappen
- activiteiten
- participatie
- externe factoren
- persoonlijke factoren
Het schema laat zien hoe de verschillende dimensies met elkaar interageren zoals dat bijvoorbeeld een lichamelijke aandoening kan leiden tot beperkingen in activiteiten.
functies
Fysiologische en mentale eigenschappen van het menselijk organisme
anatomische eigenschappen
positie, aanwezigheid, vorm en continuïteit van onderdelen van het menselijk lichaam. Tot de onderdelen van het menselijk organisme worden gerekend: lichaamsdelen, orgaanstelsels, organen en onderdelen van organen.
Stoornissen
Afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen.
Activiteiten
Onderdelen van iemands handelen
Beperkingen
Moeilijkheden die iemand heeft met het uitvoeren van activiteiten
Participatie
Iemands deelname aan het maatschappelijk leven.
Participatieproblemen
Problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het maatschappelijk leven.
Externe factoren
Iemands fysieke en sociale omgeving
Persoonlijke factoren
Iemands individuele achtergrond
Noem 3 specialisaties in de psychologie
- Klinisch
- Ontwikkeling
- Sociaal
Relevantie van klinische psychologie in de geneeskunde
emotionele stoornissen
Relevantie van ontwikkelingspsychologie in de geneeskunde
Normale en abnormale aspecten van ontwikkeling tijdens de levensduur.
Relevantie van sociale psychologie in de geneeskunde
Hoe sociale en groepsprocessen onze eigen processen beïnvloeden.
Hoe komt dat multimorbiditeit steeds meer voorkomt?
- Ouder wordende bevolking
- Toenemende bekendheid van chronische aandoeningen
Belang van hoe wij gezondheid definiëren
- Invloed op wie een behandeling ontvangt en wie niet
- Invloed op welke behandeling gegeven wordt
Met welk model kwam Antonovsky
Het continuüm van gezondheid
Het continuüm van gezondheid
Omdat het moeilijk is om een adequate definitie van gezondheid te vinden, kunnen we gezondheid beter beschouwen als een continuüm dat gaat van optimaal welzijn tot de dood. Met het promoten van een goede gezondheid aan de kant van optimaal welzijn en met medische behandelingen aan de kant van de dood.
Waarde van psychologisch onderzoek
- Gangbare opvattingen toetsen om ze te bevestigen/ontkrachten
- Mensen handelen niet altijd volgens het gezond verstand.
Om mensen effectief te kunnen behandelen moeten we…
- Het probleem nauwkeurig diagnosticeren
- Het probleem op de juiste manier behandelen
Om het probleem nauwkeurig te kunnen diagnosticeren moeten we begrijpen hoe…
- ervaringen van de patiënt de perceptie op symptomen beïnvloed
- ervaringen van de patiënt de rapportage van de symptomen beïnvloed
Om een probleem om de juiste manier te kunnen behandelen moeten we…
- Inzicht hebben in besluitvormingsprocessen
- Weten wat mensen meer geneigd maakt om zich aan een behandeling te houden
- De invloed van mensen hun geloven en gevoelens begrijpen
Sterk verband tussen fysieke en psychologische gezondheid
- Als we focussen op 1 van de 2 dan missen we belangrijke informatie en schrijven we ineffectieve behandelingen voor
- Mensen met psychologische aandoeningen hebben een groter risico op fysieke aandoeningen
Dualisme
Lichaam en geest bestaan afzonderlijk en zijn onafhankelijk. Vormt de basis van het biomedisch model waar de focus ligt op het lichaam.
ontkrachting dualisme
- Er is een verband tussen de lichaam en de geest, ze beïnvloeden elkaar op verschillende manieren.
- Bv. in verstandhouding tussen mensen durven mensen elkaars postuur en gebaren te spiegelen door spiegelneuronen die ervoor zorgen dat gedragingen gespiegeld worden. Dit zorgt voor een meer prosociale houding zoals meer samenwerken en behulpzaam zijn.
Gevolg reductionisme van het biomedisch model
Enkel de ziekte wordt behandeld, niet de patiënt.
Hoe kan je bewijzen dat psychologische factoren ook effectief invloed hebben?
Placebo; Het succes van vele biologische behandelingen wordt beïnvloedt door psychologische factoren.
Externe factoren biopsychosociaal model
- socioculturele factoren
- ziekteverwekkende stimuli (meeroken, blootstelling virus)
- behandeling
interne factoren biopsychosociaal model
- fysiologische en biochemische mechanismen
- psychosociale processen
- persoonlijke geschiedenis
Redenen voor het feit dat het biopsychosociaal nog niet goed toegepast wordt in de praktijk
- Moderne GNK en gezondheidszorg zijn ontwikkeld op basis van het biomedisch model.
- Het maakt klinisch onderzoek complex.
- Circulaire causaliteit: 1 behandeling prioriteit geven, er ontstaat dan misschien onzekerheid over de effectiviteit
lineaire causaliteit
1 specifieke oorzaak die altijd leidt tot een bepaald gevolg
circulaire causaliteit
fysieke, sociale en psychologische factoren worden wederzijds beïnvloedt en versterkt
VGL BPS en BM model: lichaam-geest relatie
- BM: onafhankelijk
- BPS: beïnvloeden elkaar, deel van dynamisch systeem
VGL BPS en BM model: oorzaak ziekte
- BM: pathogenen
- BPS: meerdere factoren op verschillende niveaus
VGL BPS en BM model: causaliteit
- BM: lineair
- BPS: circulair
VGL BPS en BM model: benadering ziekte en behandeling
- BM: reductionistisch
- BPS: holistisch
VGL BPS en BM model: focus van de behandeling
- BM: inperking van pathologie
- BPS: fysische, psychologische en sociale factoren die bijdragen aan ziekte
VGL BPS en BM model: focus gezondheidspromotie
- BM: pathogenen vermijde
- BPS: Reductie van fysieke, psychologische en sociale risicofactoren
epigenetica
focust op hoe omgevingsfactoren de activiteit en expressie van genen beïnvloedt
intergenerationele overdracht van kwetsbaarheid
Omgevingsinvloeden kunnen fysiologische veranderingen in het lichaam teweegbrengen die doorgegeven kunnen worden aan toekomstige generaties via epigenetische mechanismen
intersectionaliteit
De manier waarop de combinatie van leeftijd, gender, etniciteit, …ongelijkheden in gezondheidsgedrag en -resultaten veroorzaken
KERN: Een mens bezit meerdere identiteiten tegelijkertijd
Nature-nurture debat
Discussie over de vraag in hoeverre gedrag, persoonlijkheid en gezondheid bepaald worden door nature of nurture.
nature
Genetische en biologische factoren die een persoon meeneemt vanaf de geboorte.
nurture
Invloeden van de omgeving, opvoeding, cultuur, ervaringen en sociale interacties
nut van het inbegrip van de psychosociale dimensie bij preventie en behandeling van fysieke en mentale ziekte
- Verbetert sociaal functioneren
- Patiënt tevredenheid
- Minder ongelijkheden in de zorg
- Minder jaarlijkse kosten voor zorg
Hoe wordt de patiënt beschouwd in het biomedisch model?
Als een passieve ontvanger van de instructies gegeven door de dokter.
Biopsychosociaal model (filosofisch) uitgelegd
Een manier om te begrijpen hoe lijden, ziekte en aandoening beïnvloed worden op verschillende niveaus (maatschappelijk tot moleculair).
Biopsychosociaal model (praktisch) uitgelegd
Een manier om de subjectieve ervaring van een patiënt te begrijpen als essentiële bijdrage tot een accurate diagnose en gezondheidsuitkomst.
Pijlers voor de klinische aanpak van het BPS model
- Zelfbewustzijn
- Actief opbouwen van vertrouwen
- Empathische nieuwsgierigheid
- Vooroordelen verminderen
- Emoties begrijpen (om diagnoses te stellen en therapeutische relaties te vormen)
- Gebruik van geïnformeerde intuïtie
- Zorgverleners moeten inzicht geven in de onderliggende redenen en context van klinische keuzes.
Engel’s kritiek op BM model
- 1 biomedische verandering resulteert niet direct in ziekte (ziekte ontstaat door interactie tussen verschillende causale factoren op verschillende niveaus)
- Een biologische verstoring verklaart niet hoe de patiënt de symptomen ervaart/wat ze voor hem betekenen.
- Biologische kennis alleen volstaat niet om te weten hoe er omgegaan moet worden met de patiënt. (specifieke communicatievaardigheden nodig)
- Psychosociale factoren spelen een rol bij het ontstaan, het verloop en de ernst van ziekte.
- Ziekte-rol aannemen wijst niet noodzakelijk op biologische verstoring.
- Patiënt-arts relatie is belangrijk (invloed op therapietrouw)
3 hoofdlijnen die verantwoordelijk zijn voor de dehumanisering van de zorg
- Dualisme: voorkeur voor het lichaam, het lichaam wordt gezien als een machine, los van de persoonlijke emoties van de patiënt
- Reductionistische oriëntatie van het medisch denken => alles dat niet gecontroleerd kon worden op moleculair/cellulair niveau werd genegeerd
- Patiënten worden beïnvloed door hoe onderzoekers hen benaderen.
monistische/reductionistische visie
Alle verschijnselen kunnen gereduceerd worden tot kleinere delen en begrepen worden als moleculaire interacties.
Taken van een arts volgens Engel
- correcte biomedische diagnose stellen
- Ziekte en gezondheid interpreteren vanuit een intersubjectief perspectief (patiënten ruimte geven om zorgen te verwoorden, verwachtingen patiënt achterhalen)
- Menselijk gezicht laten zien
- Niet oordelen
- Zichzelf verzorgen
- Zelfkennis verdiepen (empathie niet verwarren met het projecteren van eigen behoeften op de patiënt)
Klinische stijlen: hoe emoties invloeden hebben op de interactie tussen arts en patiënt
- Reactieve klinische stijl
- Proactieve klinische stijl
Reactieve klinische stijl
- Kenmerken: Snelle reactie van de arts op uitingen van vijandigheid/wantrouwen met ontkenning/onderdrukking
- Effect: Verzwakking van relatie
Proactieve klinische stijl
- Kenmerken: Een zorgvuldige openheid voor ervaringen kan de arts ertoe leiden de uitingen van de patiënt met zelfvertrouwen te accepteren
- Effect: Relatie versterkt
Hoezo is de definitie van WHO contraproductief op vlak van chronische ziekten?
Chronische ziekten zijn de norm bij ouder worden. Mensen met chronische ziekten/handicaps worden definitief ziek verklaard.
wat wordt er begrepen onder fysieke gezondheid bij de definitie van Huber
- Allostase: fysiologische homeostase handhaven onder veranderende omstandigheden
- Bij confrontatie met fysiologische stress een beschermende reactie opstellen
Wat wordt er begrepen onder mentale gezondheid bij de definitie van Huber
- Gevoel van samenhang
- versterkt vermogen om je aan te passen, jezelf te beheersen
- posttraumatische stressstoornissen voorkomen
- vermogen om begrijpelijkheid, hanteerbaarheid en zinvolheid van moeilijke situaties te vergroten
Wat wordt er begrepen onder sociale gezondheid bij de definitie van Huber
- vermogen om mogelijkheden en verplichtingen in te vullen
- vermogen om het leven te leiden met zeker mate van onafhankelijkheid
- vermogen om deel te nemen aan sociale activiteiten
Leg de figuur met al die kaders uit aan de hand van de systeemtheorie
Volgens Weiss is de natuur geordend volgens een hiërarchisch geordend continuüm. Het individuele individu in dit continuüm is het laagste niveau van de sociale hiërarchie en tegelijkertijd het hoogste niveau van de organismische hiërarchie. Het niveau van de persoon omvat de psychologische factoren, de organismische hiërarchie omvat de biologische factoren en de sociale hiërarchie omvat de sociale factoren. De klinische studie begint op het niveau van de persoon en vindt plaats binnen een 2persoonsysteem (arts-patiënt relatie). Het BPS model houdt een inclusieve benadering in waarbij alle organisatieniveaus die mogelijks belangrijk zijn worden overwogen en waarbij de interacties tussen de verschillende niveaus uniek zijn en afhankelijk zijn van de specifieke mensen en hun situatie. Het is belangrijk dat voorvallen op een hoger systeemniveau benaderd moeten worden met dezelfde zorgvuldigheid en kritische blik als toegepast op systemen lager in de hiërarchie.
Doel van ICE systematische bevragen
- Betere patiëntenzorg
- Doelmatiger medicatiegebruik
