HC 5.6 Polycysteuze nierziekten Flashcards
Hoe vaak komen cystenieren voor?
Zeldzame aandoening: 1:1000
- meest voorkomende erfelijke nierziekte.
- 10% van de mensen met nierfalen heeft cystenieren
Wat zijn cystenieren?
Cysten gevormd in de nieren en ze groeien gestaagd door. Een nier wordt hierdoor heel groot. Sommige nieren worden ook een paar kilo: neemt veel ruimte in beslag en de functie van de nier wordt ook minder. De cysten verdringen het normale weefsel van de nier.
Welke subgroepen van cystenieren zijn er?
Subgroepen:
- syndromaal,
- autosomaal dominant (als we over cystenieren spreken, dan spreken we over deze)
- autosomaal recessief (komt weinig voor, maar deze vorm is ook ernstiger). Dominant verloopt minder erg: omdat je nog een kopie hebt die het wel goed doet.
ADTKD: zeldzaam, maar wel autosomaal dominant, mensen die geen goede verklaring hebben voor nierfalen hebben vaak deze aandoening. Hiervoor moet je goed genetisch onderzoek doen.
Wat is de pathogenese van cystenieren?
Bij ADPKD zijn de polycysteïne-genen (PKD1 en PKD2) defect. Deze genen coderen voor eiwitten die zich in de primaire cilia bevinden. Primaire cilia zijn kleine, niet-beweeglijke structuren die op bijna elke cel in het lichaam aanwezig zijn, inclusief niercellen. Deze cilia functioneren als sensoren, ze meten de richting en stroming van hun omgeving, zoals de urine in de nierbuisjes. Bij de bloedvaten meten ze ook de bloedstroom.
Onder normale omstandigheden, wanneer de cilia een vloeistofstroming zoals urine detecteren, zorgt dit voor een calciumafgifte vanuit het endoplasmatisch reticulum (ER) in de cel. Calcium speelt een cruciale rol bij verschillende signaleringsprocessen, zoals celgroei, celdifferentiatie en het behoud van de structuur van de tubuli (nierbuisjes). De cilia helpen de cellen te bepalen wat “boven” en “onder” is, wat essentieel is voor de normale vorm en functie van de nieren.
Bij ADPKD kunnen de cellen de stroming niet goed waarnemen door een defect in de polycysteïne-genen. De cilia functioneren niet goed, waardoor de cellen geen correcte informatie krijgen over hun omgeving. Ze “weten” niet wat de boven- of onderkant is, en raken gedesoriënteerd. Dit gebrek aan goede oriëntatie en signalering leidt ertoe dat de cellen abnormaal beginnen te groeien, wat uiteindelijk resulteert in de vorming van cysten.
Wat zegt de soort mutatie over de uiting van de ziekte bij cystenieren?
Een dubbele mutatie van PKD1- zorgt ervoor dat een kindje in utero overlijdt. PKD1-/ + een hypomorfe mutatie zorgt voor een beter overleving: omdat dit allel het nog een beetje doet. Deze kinderen worden geboren met nietfalen. Met 2 hypomorfe allelen, komt het pas op volwassen leeftijd tot uiting.
Hoe kun je cystenieren ontwikkelen terwijl het niet in de familie voorkomt?
10-25% heeft geen familieleden met deze aandoening: kan door de-novo mutatie, mosaicisme (de ene cel tijdens in utero krijgt een mutatie hierdoor krijgen een deel van de cellen in het lichaam deze mutatie), milde ziekte, onbekende ziekte, niet gediagnosticeerde ziekte.
Wat voor diagnostiek doen we bij cystenieren?
Echo of CT/MRI. Aan de hand van het aantal cysten en de leeftijd kun je met een bepaalde zekerheid de diagnose stellen. Bij MRI moet je meer cysten vinden, omdat je ook kleinere cysten kan zien. Daarnaast op oudere leeftijd moet je ook meer cysten vinden.
Boven de 50 jaar heeft de helft van de mensen cysten in de nier. Maar deze mensen hebben geen cystenieren. Dus daarom moeten ze voor de diagnose meer cysten vinden.
Wanneer doe je genetisch onderzoek bij bilaterale cystenieren?
PKD in one of parents? No genetisch onderzoek
Yes? genetisch onderzoek bij aparte ziekte presentatie, zoals:
- hele vroege presentatie van de ziekte
- atypische beeldvorming
- Cyste belasting niet in overeenstemming met nierfunctie
- Extra-renale manifestaties
- Nierdonatie
Is er een relatie tussen de leeftijd waarop familieleden nierfalen ontwikkelen met cystenieren tussen wanneer de patiënt nierfalen krijgt?
Nee
Hoe kun je de progressie van ADPKD voorspellen?
Factoren die een rol speelt met hoe snel de nierfunctie achteruitgaat:
- man (1)
- hypertensie voor 35 jaar (2)
- eerste urologische event voor 35 jaar (2)
- PKD2 mutatie (0)
- Niet-afkappingsmutatie PKD1 (2)
- Afkappingsmutatie PKD1 (4)
Wat is de beste voorspeller voor nierfalen bij cystenieren?
Beste voorspeller voor nierfalen is totaal niervolume. Hoe groter het niervolume hoe lager de eGFR. Ernstige mutatie is PKD1. De eGFR loopt wat achter, want de nier kan heel goed compenseren.
Wat is de mayo klasse bij niercysten?
Classificeren naar volume van de nieren en leeftijd.
Bij 1 E verlies je sneller eGFR dan bij 1A
Wat zijn markers voorspellend voor snelle ziekteprogressie van niercysten?
- Snelle eGFR daling: > 5 ml/min in 1 jaar, of meer dan 2,5 ml/min/y in 5 jaar.
- Snelle groei van het niervolume: >5% groei/jaar
- Voorspelde snelle progressie: PROPKD > 6 of Mayo klasse 1C, 1D of 1E
Wat is een behandeling voor niercysten?
1 behandeling: tolvaptan, remt de cystegroei.
- Remt de vasopressine receptor
o Patiënten krijgen een soort diabetes insipidus: deze mensen drinken 8 liter op een dag en plassen heel veel
o Het werkt omdat het iets doet op de calcium in de cel.
o Om het wat meer verdraagbaar te maken: laag zout en laag eiwit dieet, hierdoor hoef je daarvan minder uit te scheiden en daarom scheid je ook minder water uit.
o Andere manier om dit te doen is een thiazidediuretica geven: NaCl co-transporter, meer zout uitplassen, hierdoor gaat je proximale tubulus harder werken, hierdoor neem je meer water mee. Hierdoor gaan ze van 6-7 l naar 3,5-4 liter.
o Hoe eerder je begint hoe meer winst je behaald. Je moet wel lang pillen slikken om het effect te behalen.
- Heeft een vergelijkbaar effect met ACE en SGLT2
Hoe kun je door vasten minder progressie van de niercysten krijgen?
Time restricted feeding of ketogeen dieet: de nieren zijn minder aangedaan en minder cysten. Bij een ketogeen dieet zijn de nieren bijna niet aangedaan. Als je BHB geeft dan worden de nieren ook kleiner. BHB is een product van het ketogeen dieet.
