HC 4.2 Kliniek van dementie

Question 1

Wat zijn oorzaken van cognitieve functie verlies?

Answer 1

• Degeneratieve ziekte: FTD, Alzheimer, Lewy body
• Traumatisch hersenletsel
• Vasculaire schade: stroke, bloeding, microvasculaire schade, CAA.
• Infectieus: meningitis, encephalitis
• Metabool: hepatische encefalopathie, electrolytstoornissen
• Cerebrale hypoperfusie: hypotensie, sepsis, dialyse
• Psychiatrie: depressie, angst, schizofrenie, bipolaire stoornis
• Delier
• Medicamenteus: benzodiazepinen, antihistaminica, TCA, morfine
• Drugs/alcohol
• Prion ziekte: Creutzveld-Jacob
• Ziekte van Parkinson

Question 2

Wat is de prevalentie en incidentie van dementie?

Answer 2

Prevalentie wereldwijd: 47,5 miljoen, in NL: 336.000. Incidentie: 20.000.

Question 3

Wat zijn de risicofactoren van dementie?

Answer 3

• Gehoorsverlies
• Leeftijd
• Laag opleidingsniveau
• Genetica (10% van Alzheimer)
• Depressie
• Alcohol/roken
• Fysieke inactiviteit
• Cardiovasculair: HT, DM, metabool syndroom, roken
• Luchtvervuiling

Question 4

Hoeveel procent van de oorzaken van dementie zijn mogelijk te voorkomen?

Answer 4

40%

Question 5

Wat is het risico om tijdens je leven dementie te krijgen?

Answer 5

20-30%

Question 6

Wat zijn de klinische kenmerken van Alzheimer?

Answer 6

• Bewustzijn/aandacht
• Oriëntatie
• Verminderde (i)ADL: iADL: huishouden, boodschappen, ADL: aankleden enz.
• Persevereren: herhalen van bepaalde zinnen
• Herkennen kinderen/partner
• Head turning sign: meteen naar je partner kijken als je het antwoord niet weet op de vraag.
• Hallucinaties

Question 7

Mag je autorijden met dementie?

Answer 7

Niemand mag autorijden met dementie, behalve na een rij-test bij het CBR. Alleen je bent niet verzekerd.

Question 8

Welke cognitieve domeinen zijn er?

Answer 8

1. Leren en geheugen
2. Complexe aandacht/executieve functies
3. Taal
4. Visuopatieel vermogen
5. Sociaal/persoonlijkheid

Question 9

Hoeveel cognitieve domeinen zijn aangedaan bij diagnose dementie?

Answer 9

2 of meer

Question 10

Wat zijn de executieve functies?

Answer 10

• Respons inhibitie: eerst nadenken voordat je antwoord geeft
• Werk geheugen
• Emotie regulatie
• Volhouden aandacht
• Taak initiatie
• Planning en prioritering
• Organisatie
• Time management
• Doelgericht gedrag
• Flexibiliteit
• Meta-cognitie: weet hoe je moet leren en hoe je dat je zelf moet aanleren

Question 11

Wat is het visuopatieel domein?

Answer 11

• Ruimtelijk inzicht
• Rekenen
• Tekenen
• Hallucinaties
• Verdwalen
• Personen niet meer herkennen

Question 12

Wat is het taaldomein?

Answer 12

Uitspreken, taalkundig zijn, makkelijk op woorden komen, het goed uitspreken van de taal.

Question 13

Wat is Mild Cognitive Impairment?

Answer 13

Aandoening in 1 of meer cognitieve domeinen. GEEN interferentie in dagelijks functioneren. Belangrijke kenmerken: 50% binnen 3 jaar dementie. Er is geen behandeling voor. Mensen hebben er wel last van omdat ze bang zijn om de diagnose dementie te krijgen. De kans om dementie te krijgen met een MCI is ook afhankelijk van de leeftijd. Als je jong bent is de kans op dementie lager.

Question 14

Wat zijn de criteria van dementie?

Answer 14

Interferentie in het dagelijks functioneren, afgenomen functie t.o.v. eerder. Niet te verklaren door een delier of depressie. 3-6 maanden herstel tijd na een delier. Diagnose wordt gesteld op basis van objectieve testen. Cognitieve achteruitgang in 2 of meer domeinen. Ook belangrijk om uit te vragen, wat kon je nu en wat kon je eerder.

Question 15

Wat zijn de verschillende vormen van dementie?

Answer 15

Alzheimer komt het meest voor, daarna vasculaire dementie. Daarnaast heb je ook Lewy bodie, Parkinson dementie en fronto-temporaal dementie. Vasculaire dementie komt steeds meer voor: door diabetes HT en obesitas.

Question 16

Wat zijn de kenmerken van de ziekte van Alzheimer?

Answer 16

Meest voorkomende vorm van dementia (>50%)
Belangrijkste kenmerken
- Traag beloop (15-25 jaar)
- Aangedane cognitieve domeinen
o Geheugen/woordvindstoornissen
o Visuopatieel
o Executieve functies (oordeelsvermogen, planning, problemen oplossen)
- Geheugen en visuopatieel zijn echt als eerste aangedaan bij ziekte van Alzheimer.
Geen vasculaire schade. Zekerheid diagnose bij genmutatie PSEN1/2, APP. Toekomst mogelijk biomarker based diagnose obv amyloid.

Question 17

Wat is de clinical dementia rating (CDR)?

Answer 17

• Mild (Stadium 1): Patiënten in dit stadium vertonen vaak subtiele symptomen die het dagelijkse functioneren kunnen beïnvloeden, maar ze zijn vaak nog in staat om zelfstandig te wonen.
• Matig (Stadium 2): In dit stadium worden de symptomen duidelijker en hebben patiënten vaak hulp nodig bij dagelijkse handelingen. Gedragsveranderingen kunnen ook optreden.
• Ernstig (Stadium 3): Dit is het meest gevorderde stadium van dementie, waarbij patiënten volledig afhankelijk zijn van zorg en hulp. De mobiliteit en fysieke functies zijn vaak ernstig aangetast.

Question 18

Wat is de pathofysiologie van alzheimer?

Answer 18

Pathofysiologie Alzheimer onbekend: amyloïd en tau-eiwitten slaan neer in de hersenen. Maar geen duidelijk verband tussen amyloïd neerslag en klachten. Nu ook een inflammatie theorie. De inflammatietheorie van Alzheimer stelt dat chronische ontstekingsprocessen in de hersenen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan en de progressie van de ziekte. De genen die betrokken zijn bij alzheimer geven geen informatie over waarom het amyloïd neerslaat in de hersenen.

Question 19

Wat zijn de kenmerken van vasculaire dementie?

Answer 19

Diverse oorzaken:
1. Hypoperfusie (shock/stenose): Stenose: carotis of vertebralis.
2. Bloeding
3. Infarct
Criteria
- Afwijkingen zowel bij LO als op beeldvorming
- Interferentie in dagelijks functioneren
Er is een relatie tussen functioneren en radiologische afwijkingen merkbaar door bv
- Ontstaan binnen 3 maanden na CVA
- Abrupte verslechtering cognitieve functies
- Fluctuaties of stapsgewijze verslechtering

Question 20

Wat is cerebrale small vessel disease?

Answer 20

Cerebrale small vessel disease (SVD) is een aandoening waarbij de kleine bloedvaten in de hersenen beschadigd raken (endotheelschade). Dit kan leiden tot verminderde doorbloeding en schade aan hersenweefsel. SVD komt vaak voor bij ouderen en kan bijdragen aan cognitieve achteruitgang, beroertes, en problemen zoals geheugenverlies, traagheid in denken en moeite met lopen. Het wordt vaak zichtbaar via MRI-scans als witte stofafwijkingen. Risicofactoren zijn onder andere hoge bloeddruk, diabetes, slaapapneu, hyperlipidaemie en roken. Dit gaan we steeds vaker zien.

Question 21

Wat is het verschil tussen Alzheimer en vasculaire dementie?

Answer 21

Question 22

Wat zijn de kenmerken van frontotemporale dementie?

Answer 22

Twee varianten: gedrag en taal
Klinische kenmerken
- Ontremd gedrag
- Vroege apathie
- Verlies sympathie/empathie
- Zich herhalend gedrag (herhaalde bewegingen/spraak, rituelen)
- Toegenomen eetlust/veranderde eetgewoonte
- Relatief gespaard geheugen en visuopatieel geheugen
Beeldvorming: frontale atrofie of hypoperfusie. Voorste gedeelte van de hersenen zijn aangedaan. Groot gedeelte genetisch: c9ORF, GRN, KAART (vaak gelinkt aan ALS, psychiatrische stoornissen). FTD komt voor tussen de 40-60 jaar.

Question 23

Wat zijn de kenmerken van lewy body dementie?

Answer 23

Ontdekt door neuroloog F. Lewy (1885-1950). Incidentie 3.5 per 100 000 persoon jaren. Begint met stoornis in aandacht en visuopatieel
Alpha syncucleine (eiwit betrokken bij neurotransmissie) gaat kapot en vormt lewy bodies. De lewy bodies slaan neer in de hersenen en deze kan je daar ook aantonen. Het is een ziektebeeld die lijkt op de ziekte van Parkinson.

Question 24

Wat zijn de klinische verschijnselen van lewy body dementie?

Answer 24

2 of meer kernsymptomen:
- Fluctuaties cognitieve achteruitgang. De cognitieve functie bij lewy body is flunctuerend over de dag of over de tijd.
- REM-slaap stoornissen
- Terugkerende gedetailleerde visuele hallucinaties
- Parkinsonisme
Overige symptomen: Overgevoeligheid antipsychotica, wanen, angst/apathie, hypersomnia, depressie
Indicatieve biomarkers: PSG, DAT-scan, MIBI scan

Question 25

Wat zijn de criteria van parkinson

Answer 25

Criteria Parkinson: bradykinesie (alles wordt slomer), tremoren, rigiditeit (stijver in al je handelingen)

Question 26

Wat zie je bij dementie op zenuwniveau?

Answer 26

Bij dementie zie je een verminderde cholinerge activiteit.

Question 27

Wat is de prognose van dementie?

Answer 27

Dementie op latere leeftijd en in combinatie met verschillende ziektebeelden geeft een slechtere prognose.