HC 4.7 De oudere patiënt die valt Flashcards
Ouderen die vallen wanneer komen ze bij de dokter?
- Bij letsel.
- Als ze niet meer kunnen opstaan.
- Als er zorgen zijn dat er letsel kan ontstaan.
Bij welke dokter komen ze?
- OP de SEH
o SEH arts/chirurg/orthopeed
o Cardioloog / neuroloog
o Internist geriater - Op de poli.
- Bij de huisarts
Wat is de prevalentie van vallen (bij ouderen)
- Thuiswonend 80+: 50%
- Thuiswonend 65+: 35% (meer of 2x per jaar 15%)
- Verpleeghuisbewoners > 50% (gem: 2x/jaar)
- In totaal meer dan 1 miljoen val incidenten per jaar in Nederland.
- Dagelijks 14 doden door een val
- Aantallen stijgen, vooral van SEH bezoeken
- Iedere 5 minuten komt er in Nederland een oudere op de SEH na een valincident.
Oma van 80 jaar komt bij de huisarts. Ze woont nog thuis, heeft thuiszorg 1x per dag. Ze is bekend met een hoge bloeddruk en polymyalgica rheumatica (spierreuma). Ze is gevallen. Niet de eerste keer, kon niet meer omhoog komen. De dochter maakt zich zorgen. Geen letsel en niet op haar hoofd gevallen. Ze valt meestal in de badkamer ’s ochtends. Ze voelt het aankomen. Gebruikt amlodipine, metoprolol en HCT. Lorazepam neemt ze in als niet kan slapen.
Wat haal je uit deze casus?
Orthostase voel je aankomen, en pt komt uit een liggende houding als het gebeurt.
Wat is de onderreportage van vallen en waardoor komt het?
Waarschijnlijk slechts rapportage van 20% van de valincidenten bij ouderen. En 50% van de vallen met letsel.
Onderrapportage door:
- Visie op vallen (geen gezondheidsprobleem, maar hoort erbij).
- Schaamte/zorgmijding: bang voor potentiële consequenties.
- Cognitieve stoornissen
Wat is de aanbeveling in de richtlijn omtrent valrisicoscreening in de eerste lijn?
- Vraag bij ouderen vallen en mobiliteitsproblemen na (zeker 1x/jaar)
- Verricht valanalyse bij 65+ met:
o acute val: vallen en direct bij de arts komen
o 2x of meer gevallen in 1 jaar
o val + hoog fractuurrisico
o val met wegraking
o val met mobiliteitsprobleem.
Waar vraag je naar bij valrisico screening?
- Mobiliteit
- Medicatie
- Valangst
- Cognitie
- Visus
- Gehoor
- Incontinentie
- ADL / iADL
- Schoeisel
- Alcohol
Waar kijk je naar bij valrisico screening?
- Schoeisel/voetproblemen
- Voedingstoestand
Wat kun je verder testen bij valrisico screening?
- Orthostase
- Vitamine D
- Balans
- Spierkracht
- Loopvaardigheid
Wat zijn verschillende mobiliteitstesten die je kunt doen bij ouderen?
- Loopvaardigheid:
o 10-meter looptest (comfortabel/snel)
o POMA (subschaal lopen): vragenlijst die je invult met je observaties
o Functional Gait Assessment - Spierkracht
o Specifieke spiergroepen (MRC schaal)
o Handknijpkracht
o 5 times sit to stand: zonder je handen te gebruiken - Balans
o Berg balans test
o POMA (subschaal lopen) - Combinatietesten
o Time up-and-go: stoel -> opstaan -> stukje lopen.
o Get up and go
o Short physical performance battery
Opa 85 jaar komt op de SEH. Woont in een verpleeghuis. Lag ’s nachts naast zijn bed. Gebeurt vaak. Niemand heeft het zien gebeuren. Heeft dementie, HT, prostaatklachten, veel pijn in de rug, suikerziekte, hypercholesterolemie, hooikoorts. Vaak plassen ’s nachts. Vergeet te bellen naar verpleging en vergeet zijn rollator. Medicatie: metformine, perindopril, tramadol/paracetamol, simvastatine, tamsulosine, dochter koopt ook cetirizine voor de hooikoorts.
Wat haal je uit deze casus?
Cetirizine evenals tramadol kan zorgen voor duizeligheid. Cetirizine kan je kopen bij de kruidvat.
Medicatie die past bij vallen: tamsulosine (voor zijn prostaat om makkelijker uit te plassen: laat gladde spierweefsel ontspannen en zorgt voor orthostase).
Wat is het nadeel van een heupfractuur op oudere leeftijd?
Opa 86 jaar op de SEH. Heup gebroken. Deze mensen gaan heel vaak dood. Mortaliteit > 90 jaar met heupfractuur = 50%.
Wat zijn de gevolgen van vallen?
- Licht weke delen trauma 28%
- Ernstig weke delen trauma 11%
- Fractuur 6%
o 1-2% heupfractuur - 5% van de vallers vereist ziekenhuisopname
- 23,5% heeft medische hulp nodig (huisarts, fysio, ziekenhuis, verpleeghuis)
- 40% van de opnames in een zorginstelling is ten gevolge van een val.
- 1-jaars overleving na opname i.v.m. val is 50%.
Wat zijn de cardiovasculaire oorzaken van vallen?
- Tensiegerelateerd: orthostase, vasovagale syncope
- Hartfalen: oedemen, lage output en lage tensie
- Ritmestoornissen: AF, Brady-tachy-syndroom (heel traag naar heel snel: dan verlies je output), geleidingsstoornissen
- Klepafwijkingen: aortaklepstenose.
Wat voor onderzoek doe je naar cardiovasculaire oorzaken van vallen?
Gedegen anamnese, voorgeschiedenis, hetero-anamnese, bloeddruk meten, auscultatie van het hart, orthostase meten, ECG dan wel holter, Lab: Hb nierfunctie, elektrolyten, reveal implantatie (klein device die wordt geïmplanteerd die kan worden uitgelezen), kanteltafeltest, sinus caroticus massage (kijken of mensen gevoelig zijn voor de baroreceptoren).
Mensen met een ritmestoornis voelen het niet aankomen.
