HC 4.3 Diagnostiek en behandeling van dementie Flashcards
Wat is de diagnostiek van dementie?
- Anamnese
- Hetero-anamnese
- Medicatie review
- Lichamelijk onderzoek
- Oriënterend neurologisch onderzoek
- Oriënterend psychiatrisch onderzoek
- Aanvullend onderzoek: bv lab onderzoek, ECG
- Cognitieve screening: MMSE, MOCA
- Neuropsychologisch onderzoek
- Beeldvorming hersenen (MRI/CT)
- Op indicatie liquor punctie
Tot aan cognitieve screening valt binnen het CGA.
Uit welke twee stappen bestaat de diagnostiek van dementie?
- De vraag of er sprake is van dementie
- De vraag naar de oorzaak ervan
Wat zijn de criteria van dementie?
Cognitieve of gedragsmatige (neuropsychiatrische) symptomen die:
1. interfereren met dagelijks functioneren;
2. duidelijk afgenomen zijn ten opzichte van eerder niveau van functioneren;
3. niet verklaard worden door een delier of depressie;
4. gediagnosticeerd zijn op basis van anamnese en hetero-anamnese en een objectieve cognitieve beoordeling (bedside cognitieve screeningstesten of neuropsychologisch onderzoek);
5. cognitieve beperking laten zien in tenminste twee van de volgende domeinen:
- vermogen om nieuwe informatie op te slaan en te onthouden
- redeneren en uitvoeren complexe taken, inschattingsvermogen
- visuospatiële functies
- taalfuncties
- gedrag en persoonlijkheid
Waar kijk je naar bij de anamnese voor dementie?
Inventarisatie klachten:
- Korte termijn geheugen klachten: sleutels/portemonnee kwijt, herhalen zinnen
- Oriëntatie
- Herkennen van familieleden
- Taalstoornissen
- Slaap
- Gedrag
- Snelheid denken
- Gebruik van apparaten
Opleiding en beroep, dag-invulling en hobby’s, sociale en gezinsfactoren, beperkingen visus en gehoor, alcohol of drugs.
Waarom is de hetero-anamnese van belang?
Je probeert het altijd van de naaste het verhaal te verifiëren. Je kijkt naar dezelfde items als bij de anamnese. Let ook op de non-verbale communicatie. Houdt de mantelzorger het nog vol.
Waarom is de medicatiereview van belang bij dementie?
Of dat invloed heeft op de cognitie. Pijnstillers (tramadol, opioiden, pregabaline), antidepressiva, angstremmers (benzodiazepines), middelen met anti-cholinerge werking
Wat doe je voor LO bij dementie?
Algemeen lichamelijk onderzoek, orthostasemeting, neurologisch en psychiatrisch onderzoek.
Wat is de MMSE?
maximaal 30 punten. Overschatting bij hoogopgeleide mensen. Cut-off 24/30
- score 21-26 lichte dementie
- score 10-20: matige dementie
- score 10-14: matig-ernstige dementie
- score < 10: ernstige dementie
Vooral handig bij mensen met vergevorderde dementie, om die eruit te pikken.
Wat is de MOCA?
Heeft ook 30 punten. Gericht om mildere afwijkingen op te sporen.
- uitgebreidere cognitieve screening
- meer geschikt voor mensen met hoog opleidingsniveau
- meer geschikt voor mensen met verdenking vasculaire dementie
18-25: mild, 10-17: matig, < 10 ernstig.
Wat is de kloktekentest?
Laat mensen een klok tekenen, en zeg een tijd waarop die moet staan. Verschillende scoringsmogelijkheden. Advies 14-punts score te gebruiken. Afkappunt 11
Wat is de RUDAS en CCD-test?
- RUDAS: laagopgeleide mensen met een diverse culturele achtergrond: meer narratief en dus zonder geschreven taal.
- CCD-test: testbatterij voor cognitieve analyse ouderen met diverse culturele achtergrond.
Wat is de NPO? En wat zijn daarvoor de voordelen en nadelen?
NPO
- Anamnese en heteroanamnese
- Cognitieve testen en observatie gedrag
- Tijdens het gehele NPO, vanaf binnenkomst tot vertrek, wordt het gedrag, zowel verbaal, als non-verbaal, geobserveerd
- Duur 2-3 uur
Voordelen
- Universele manier om cognitie te kwantificeren
- Mogelijkheid om te herhalen over tijd
Beperkingen
- Confounders: Gebrek aan motivatie, vermoeidheid, depressie, faalangst, pijn, delier, intoxicatie, medicatie, opleiding, culturele bias, etc.
- Niet iedereen is direct te testen
o 2 maanden na alcoholabstinentie
o 3 – 6 maanden na delier
Wat is de GCA?
Is er een afwijking dan moet je kijken naar lab en beeldvorming. Hersenonderzoek: niet nodig, maar we doen het meestal wel. We kijken naar atrofie. We maken meestal een MRI. Je kijkt naar de verschillende kwabben. Hiervoor is er een atrofiescore: GLOBAL CORTICAL ATROPHY (GCA).
- 0: no cortical atrophy
- 1: mild atrophy: opening of sulci
- 2: moderate atrophy: volume loss of gyri
- 3: severe (end-stage) atrophy: ‘knife blade’ atrophy
Wat is de MTA?
Hippocampus (medial temporal lobe atrophy) is het belangrijkste gebied waar we naar kijken. Heeft een sterke functie in het maken van nieuwe herinneringen. Atrofie is een duidelijke marker voor de ziekte van Alzheimer.
Ruimte voor hersenvocht -> MTA score.
- score 0: no atrophy
- score 1: only widening of choroid fissure
- score 2: also widening of temporal horn of lateral ventricle
- score 3: moderate loss of hippocampal volume (decrease in height)
- score 4: severe volume loss of hippocampus
< 75 years: score 2 or more is abnormal. > 75 years: score 3 or more is abnormal.
Waarvoor kun je AI inzetten bij dementie?
AI kun je gebruiken om alle hersenkwabben volume uitzetten tegen leeftijd en geslacht. Maakt hoe erg de atrofie is.
Wat is de Fazekas score?
Vasculaire schade: witte vlekjes in de witte stof: verlies aan myelineschedes op die plekken. Dit krijg je gewoon als je ouder wordt maar bij sommige mensen gaat dit veel sneller. Bij deze mensen moet je denken aan small vessel disease.
Score:
- Fazekas 0: None or a single punctate WMH lesion
- Fazekas 1: Multiple punctate lesions
- Fazekas 2: Beginning confluency of lesions (bridging)
- Fazekas 3: Large confluent lesions
Wat is een nieuwe techniek voor het vaststellen van biomarkers?
Nieuwe neuroimaging: om de biomarkers vast te stellen: je ziet dan dat de eiwitten die je bij alzheimer ziet verhoogd aanwezig zijn.
