5.5 Leki hormonalne Flashcards
Najważniejsze nowotwory hormonozależne
- nowotwory sutka
- nowotwory endometrium
- nowotwory jajników
- nowotwory prostaty
- nowotwory tarczycy
- niektóre nowotwory kości
Mechanizmy hormonoterapii nowotworów
- ablacyjny
- addytywny
- antagonistyczny
- inhibicyjny
Ablacyjny mechanizm hormonoterapii
- farmakologiczne zahamowanie czynności gruczołów
* przykład: analogi GnRH → zahamowanie wydzielania gonadotropin z przysadki
Addytywny mechanizm hormonoterapii
- zahamowanie wzrostu guza
* przykład: gestageny w raku endometrium
Antagonistyczny mechanizm hormonoterapii
- podawanie antagonistów receptorów dla hormonów
* przykład: antagoniści receptorów estrogenowych w raku sutka
Inhibicyjny mechanizm hormonoterapii
- podawanie inhibitorów enzymów odpowiedzialnych za wytwarzanie hormonów
- inhibitory aromatazy w raku sutka
Zastosowanie terapii hormonalnej
- podstawowa opcja terapeutyczna w nowotworach hormonozależnych
- tania metoda leczenia paliatywnego
- łagodzenie objawów rozwoju nowotworu
- łagodzenie objawów nadmiernego wydzielania hormonów
- profilaktyka, np. raka sutka
Analogi GnRH - przedstawiciele
- gozerelina
- buzerelina
- tryptorelina
- leuprorelina
Gozerelina, buzerelina, tryptorelina, leuprorelina
• analogi GnRH • wywołują desensytyzację receptorów dla GnRH w przysadce → przejściowo stymulują, ale długotrwale hamują wydzielanie gonadotropin • zastosowanie: ∙ rak prostaty ∙ rak sutka ∙ mięśniaki macicy ∙ endometrioza
Analogi somatostatyny - przedstawiciele
- oktreotyd
- lanreotyd
- wapreotyd
Oktreotyd, lanreotyd, wapreotyd
• analogi somatostatyny • zastosowanie: ∙ hormonalnie czynne guzy układu pokarmowego ∙ krwawienia z przewodu pokarmowego ∙ akromegalia ∙ niektóre postaci biegunki
Oktreotyd znakowany izotopami
- oktreotyd + izotop galu/indu
* używany w diagnostyce guzów endokrynnych posiadających receptory dla somatostatyny
Estrogeny - przedstawiciele
- dietylstylbestrol
* fosfestrol
Dietylstylbestrol
• estrogen
• antagonizuje działanie androgenów
• zastosowanie:
∙ rak prostaty - leczenie paliatywne
Fosfestrol
• estrogen
• przekształcany do dietylstylbestrolu w tkance gruczołu krokowego
• zastosowanie:
∙ rak prostaty
Gestageny - przedstawiciele
- megestrol
* medroksyprogesteron
Megestrol, medroksyprogesteron
• gestageny
• zastosowanie:
∙ rak sutka
∙ rak endometrium
Glikokortykosteroidy - zastosowanie
- działanie przeciwzapalne
- działanie immunosupresyjne
- nowotwory układu chłonnego
- zespół wyniszczenia
- uszkodzenia popromienne
- nadciśnienie śródczaszkowe przy guzach OUN
- nudności i wymioty po chemioterapeutykach
Antagoniści receptorów dla estrogenów - przedstawiciele
- fulwestrant
- nafoksydyna
- tamoksyfen
- toremifen
- raloksyfen
Fulwestrant
• czysty antagonista receptorów dla estrogenów • zastosowanie: ∙ rak sutka ∙ rak endometrium ∙ rak jajnika
Tamoksyfen, toremifen
- antagoniści receptorów estrogenowych w sutku
- częściowi agoniści receptorów estrogenowych w przysadce i endometrium
- stosowane w profilaktyce raka sutka
- zwiększają ryzyko raka endometrium
Raloksyfen
- antagonista receptorów estrogenowych w sutku i endometrium
- agonista receptorów estrogenowych w kościach
- stosowany w profilaktyce raka sutka
- zwiększa ryzyko udaru mózgu
Nafoksydyna
- syntetyczny antagonista receptorów dla estrogenów
* trwają badania nad zastosowaniem w raku sutka
Antagoniści receptorów dla androgenów - przedstawiciele
- cyproteron
- flutamid
- nilutamid
- bikalutamid
- enzalutamid
- apalutamid
- darolutamid
Cyproteron, flutamid, nilutamid, bikalutamid, enzalutamid, apalalutamid, darolutamid
• antagoniści receptorów dla androgenów
• zastosowanie:
∙ rak prostaty
Antagoniści receptorów dla GnRH - przedstawiciele
- degareliks
- abareliks
- ganireliks
- cetroreliks
- ozareliks
Degareliks, abareliks, ganireliks, cetroreliks, ozareliks
• antagonista receptorów dla GnRH
• nie powoduje przejściowego wzrostu wydzielania gonadotropin
• zastosowanie:
∙ rak prostaty
Degareliks, abareliks, ganireliks, cetroreliks, ozareliks - działania niepożądane
- uderzenia gorąca
- reakcje w miejscu podania
- objawy grypopodobne
- niedokrwistość
- wzrost masy ciała
- ginekomastia
- impotencja
- bóle i zawroty głowy
- bezsenność
Inhibitory aromatazy - przedstawiciele
- aminoglutetymid
- testolakton
- anastrozol
- letrozol
- fadrozol
- formestan
- atamestan
- eksemestan
Aminoglutetymid
• inhibitor aromatazy
• hamuje również enzymy szlaków GKS i MKS
• zastosowanie:
∙ rak sutka
Testolakton
• inhibitor aromatazy • nieodwracalnie hamuje aromatazę • hamuje również enzymy szlaków GKS i MKS • zastosowanie: ∙ rak sutka
Eksemestan
• inhibitor aromatazy
• nieodwracalnie hamuje aromatazę
• zastosowanie:
∙ rak sutka
Abirateron
• inhibitor CYP17A1 cytochromu P450
• hamuje powstawanie DHEA i androstendionu, a tym samym testosteronu
• zastosowanie:
∙ rak prostaty (wysoka skuteczność w badaniach)
Kapesaris
• agonista rec estrogenowych ER-alfa
• podawany doustnie
• zastosowanie:
∙ rak prostaty
Gelateron
- inhibitor CYP17 cytochromu P450
* antagonista rec androgenowych
Orteronel, sewiteronel
- selektywne inhibitory CYP17A1 cytochromu P450
* badane pod kątem leczenia raka prostaty
