5.21 Leki moczopędne Flashcards
Choroby układu moczowego, w których podaje się leki moczopędne
- niewydolność nerek
- zespół nerczycowy
- kamica moczowa
Choroby układu sercowo-naczyniowego, w których podaje się leki moczopędne
- zastoinowa niewydolność serca
- nadciśnienie tętnicze
- kardiogenny obrzęk płuc
Zaburzenia hormonalne, w których podaje się leki moczopędne
• hiperaldosteronizm
Zaburzenia elektrolitowe, w których podaje się leki moczopędne
- hiperkalcemia
- hiperkaliemia
- hipokaliemia
Inne schorzenia, w których podaje się leki moczopędne
- obrzęk mózgu
- marskość wątroby
- moczówka prosta
- jaskra
- choroba wysokościowa
- niektóre przypadki padaczki
Główne klasy leków moczopędnych
- diuretyki osmotyczne
- inhibitory anhydrazy węglanowej
- diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne
- diuretyki pętlowe
- diuretyki oszczędzające potas
- peptydy natriuretyczne
- antagoniści receptora wazopresynowego
- antagoniści receptora adenozynowego
Diuretyki osmotyczne - mechanizm działania
- bezpośrednio: ładunek osmotyczny leku zatrzymuje wodę w moczu
- pośrednio: rozcieńczenie moczu powoduje wzrost natriurezy
- w oku: pod wpływem ładunku osmotycznego leku płyn wodnisty przechodzi do krwiobiegu
Diuretyki osmotyczne - zastosowanie
- obrzęk mózgu
- jaskra
- ostra niewydolność nerek
- osłonowo przy chemioterapii lekami nefrotoksycznymi (np cisplatyna)
Diuretyki osmotyczne - przedstawiciele
- glicerol
* mannitol
Glicerol
- diuretyk osmotyczny
- podawany doustnie
- stosowany w ostrych atakach jaskry
Mannitol
- diuretyk osmotyczny
- podawany dożylnie
- stosowany w atakach jaskry i w obrzęku mózgu
- w niewydolności nerek (w fazie skąpomoczu) otwiera kanaliki nerkowe
- stosowany osłonowo w chemioterapii przeciwnowotworowej
Diuretyki osmotyczne - działania niepożądane
- niewydolność serca
- zastój w krążeniu płucnym
- obrzęki obwodowe
Inhibitory anhydrazy węglanowej - mechanizm działania
- akumulacja wodorowęglanów w moczu → wzrost ładunku osmotycznego → zatrzymanie wody w moczu
- dodatkowo: alkalizacja moczu, kwasica metaboliczna
- w oku: zahamowanie wydzielania chlorku sodu do płynu wodnistego
- działają w kanaliku proksymalnym nefronu
Istotne izoformy anhydrazy węglanowej
- II - w cytozolu komórek kanalika bliższego
* IV - na powierzchni komórek kanalika bliższego
Inhibitory anhydrazy węglanowej - zastosowanie
- padaczka
- jaskra
- choroba wysokościowa
- dna moczanowa
Inhibitory anhydrazy węglanowej - przedstawiciele
- acetazolamid
* dorzolamid
Acetazolamid
- inhibitor anhydrazy węglanowej
- podawany doustnie
- stosowany w chorobie wysokościowej i w padaczce typu petit mal
- obniża ciśnienie CSF
Dorzolamid
- inhibitor anhydrazy węglanowej
- podawany w kroplach do oczu
- stosowany w zapobieganiu i leczeniu jaskry
Inhibitory anhydrazy węglanowej - działania niepożądane
- kwasica metaboliczna
- hiperglikemia
- zaburzenia elektrolitowe
- senność, dezorientacja, zaburzenia słuchu
- krople - miejscowe podrażnienie
Diuretyki tiazydowe - mechanizm działania
- kompetytywne blokowanie kotransportera Na-Cl → hamowanie resorpcji Na⁺ w kanaliku dystalnym → zatrzymanie wody w moczu
- zmniejszenie objętości krążącego osocza → wzrost wchłaniania w kanaliku proksymalnym → spadek diurezy w moczówce prostej nefrogennej, paradoksalne zwiększanie resorpcji Ca²⁺ z moczu
- leki tiazydopodobne różnią się budową, ale mechanizm działania jest ten sam
Diuretyki tiazydowe - zastosowanie
- nadciśnienie tętnicze
- kamica moczowa
- moczówka prosta
- obrzęki płucne i obwodowe
- przewlekła niewydolność nerek
Diuretyki tiazydowe - przedstawiciele
- chlorotiazyd
- hydrochlorotiazyd
- metyklotiazyd
Diuretyki tiazydopodobne - przedstawiciele
- klopamid
- indapamid
- metolazon
- chlortalidon
Hydrochlorotiazyd
- diuretyk tiazydowy
* podawany doustnie 1-2 razy dziennie
Indapamid
- diuretyk tiazydopodobny
- podawany doustnie raz dziennie
- rozszerza naczynia krwionośne
- zmniejsza przerost lewej komory
- stosowany w nadciśnieniu i niewydolności serca
Metolazon
- diuretyk tiazydopodobny
* stosowany w przewlekłej niewydolności nerek
Chlortalidon
- diuretyk tiazydopodobny
* podawany doustnie co drugi dzień
Leki, z którymi w 1 tabletce można łączyć tiazydy
- ACEI
- antagoniści receptorów angiotensynowych
- β-blokery
Wspólne działanie tiazydów i β-blokerów
- tiazyd obniża ciśnienie → przyspiesza akcję serca - zapobiega temu β-bloker
- β-bloker zmniejsza kurczliwość serca - tiazyd ułatwia pracę serca, zmniejszając objętość krwi
Sekwencyjna blokada nefronu
- tiazydy + diuretyki pętlowe
* takie połączenie pozwala przełamać oporność na diuretyki
Diuretyki tiazydowe - działania niepożądane
- hipotonia ortostatyczna
- hipokaliemia → zaburzenia rytmu serca
- hiponatremia
- hipomagnezemia
- alkaloza hipochloremiczna
- zakwaszenie moczu → hiperurykemia → dna moczanowa
- hiperkalcemia
- hiperglikemia
- hipertriglicerydemia
Diuretyki pętlowe - mechanizm działania
- hamowanie symportu Na-K-Cl w części grubej ramienia wstępującego pętli Henlego → wzrost natriurezy i objętości moczu
- nie występuje tu efekt maksymalnego pułapu
- w efekcie diuretycznym współuczestniczą jony K
Diuretyki pętlowe - zastosowanie
- obrzęk płuc
- niewydolność nerek
- zespół nerczycowy
- zastoinowa niewydolność serca
- marskość wątroby
- hiperkalcemia
- przełom nadciśnieniowy
Diuretyki pętlowe - przedstawiciele
- furosemid
- bumetanid
- torazemid
- kwas etakrynowy
Najsilniejszy diuretyk pętlowy
- bumetanid
* działa 40x silniej niż furosemid
Diuretyki pętlowe - działania niepożądane
- reakcje alergiczne u osób uczulonych na sulfonamidy
- hipokaliemia
- hiponatremia
- hipokalcemia
- hipomagnezemia
- zakwaszenie moczu
- alkaloza metaboliczna
- hiperglikemia
- hiperurykemia → dna moczanowa
- ototoksyczność
Diuretyki oszczędzające potas - mechanizmy działania
- hamowanie kanału sodowego ENaC
* hamowanie receptora dla aldosteronu
Diuretyki oszczędzające potas - zastosowanie
- hiperaldosteronizm
- hipokaliemia
- nadciśnienie tętnicze
- zespół nerczycowy
- obrzęk płuc
- marskość wątroby
- niewydolność serca
Antagoniści kanału sodowego ENaC - przedstawiciele
- amiloryd
* triamteren
Antagoniści receptora dla aldosteronu - przedstawiciele
- spironolakton
- kanrenon
- eplerenon
Amiloryd
- diuretyk oszczędzający potas
* antagonista kanału sodowego ENaC
Triamteren
- diuretyk oszczędzający potas
* antagonista kanału sodowego ENaC
Spironolakton
- diuretyk oszczędzający potas
- antagonista receptora dla aldosteronu
- zmniejsza śmiertelność w niewydolności serca
- ma właściwości antyandrogenowe → stosowany w hirsutyzmie i zespole policystycznych jajników
- u mężczyzn ryzyko ginekomastii i impotencji
Eplerenon
- diuretyk oszczędzający potas
- antagonista receptora dla aldosteronu
- mniej endokrynologicznych działań niepożądanych niż spironolakton
Kanrenon
- diuretyk oszczędzający potas
* antagonista receptora dla aldosteronu
Diuretyki oszczędzające potas - główne działanie niepożądane
- hiperkaliemia
- z tego powodu nie są stosowane samodzielnie
- najczęściej są łączone z diuretykami tiazydowymi lub pętlowymi
Peptydy natriuretyczne - efekty działania
- zmniejszenie uczucia pragnienia
- rozkurcz naczyń krwionośnych
- wzrost przepuszczalności śródbłonka naczyń
- wzrost filtracji kłębuszkowej (rozkurcz tętniczek doprowadzających, skurcz tętniczek odprowadzających)
- wzrost natriurezy (hamowanie układu RAA)
Peptydy natriuretyczne - przedstawiciele
- ANP
- BNP
- CNP
- DNP
- urodylatyna
Receptory dla peptydów natriuretycznych
- NPR-A - wiąże ANP i BNP
- NPR-B - wiąże CNP
- NPR-C - “decoy receptor”
Receptory NPR-A i NPR-B - transdukcja sygnału
• receptory są związane z błonową cyklazą guanylową → nagromadzenie cGMP w cytoplazmie
Nezyrytyd
- rekombinowany ludzki BNP
- stosowany w niewydolności serca
- nie jest skuteczniejszy niż placebo
- z działań niepożądanych jedynie hipotonia
Antagoniści receptora wazopresynowego - mechanizm działania
- blokują receptory V₂ → zapobiegają przemieszczaniu akwaporyny 2 do błony szczytowej
- są to tzw. akwaretyki - powodują wzrost wydzielania wolnej wody bez zwiększania wydzielania elektrolitów
Receptory V₂ - transdukcja sygnału
• pobudzenie receptora → aktywacja cyklazy adenylanowej → wzrost stężenia cAMP → aktywacja PKA → fosforylacja białek transportowych → przemieszczenie akwaporyny 2 do błony szczytowej
Antagoniści receptora wazopresynowego - zastosowanie
- niewydolność serca
- marskość wątroby
- SIADH (zespół Schwartza-Barttera)
- eksperymentalna terapia moczówki prostej nerkowej
• nie podaje się ich w hiponatremii hipowolemicznej
Antagoniści receptora wazopresynowego - przedstawiciele
- koniwaptan
- tolwaptan
- liksiwaptan
- satawaptan
Koniwaptan
- antagonista receptorów V₁a oraz V₂
* podawany dożylnie
Tolwaptan
- antagonista receptora V₂
* podawany doustnie
Liksiwaptan
- antagonista receptora V₂
* podawany doustnie
Satawaptan
- antagonista receptora V₂
* podawany doustnie
Antagoniści receptora adenozynowego - mechanizm działania
• hamowanie receptora A₁ → rozkurcz tętniczek doprowadzających, spadek reabsorpcji jonów Na⁺ w kanalikach
Antagoniści receptora adenozynowego - zastosowanie
- miały być podawane dożylnie w ostrej niewydolności serca i nerek
- badania kliniczne nie potwierdziły ich skuteczności
Antagoniści receptora adenozynowego - przedstawiciele
- rolofilina
* tonapofilina
Patiromer
- związek wiążący jony K w jelitach
- leczenie hiperkaliemii towarzyszącej diuretykom oszczędzającym potas
- nie nadaje się do hiperkaliemii zagrażającej zyciu
Resonium A
- sól sodowa jonowymiennej żywicy polistyrenowej
* wchłania jony potasu w przewodzie pokarmowym i wydala z kałem
