3.9 Inne leki przeciwbakteryjne Flashcards
Chloramfenikol - charakterystyka
- antybiotyk
- bakteriostatyczny dla większości bakterii
- bakteriobójczy dla H flu, Neisseria meningitidis i niektórych szczepów Bacteroides
Chloramfenikol - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne (dla niektórych -bójcze)
* łączenie z podjednostką 50S rybosomu → hamowanie syntezy białek
Chloramfenikol - mechanizmy oporności
- wytwarzanie acetylotransferazy chloramfenikolu
* selekcja bakterii o mniej przepuszczalnej dla leku ścianie
Chloramfenikol - spektrum
- większość bakterii
- H flu, N meningitidis, Bacterioides, VRE
- riketsje
- dżuma!
Chloramfenikol - gatunki oporne
• chlamydie
Chloramfenikol - zastosowanie
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zakażenie VRE
- ciężkie zakażenia riketsjami
- miejscowo: oczy, uszy, skóra (maść Detreomycyna)
Chloramfenikol - penetracja tkanek
- podawany doustnie i pozajelitowo (w postaci bursztynianu)
- dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
- dobrze penetruje do tkanek (w tym OUN)
- metabolizowany w wątrobie, wydalany z moczem
Chloramfenikol - działania niepożądane
- uszkodzenie szpiku kostnego (odwracalne lub nieodwracalne)!!!
- zespół szarego noworodka!!!
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zakażenia grzybicze
Skutki uszkodzenia szpiku przez chloramfenikol
• odwracalne: ∙ upośledzenie erytropoezy • nieodwracalne (reakcja o typie idiosynkrazji): ∙ ciężka niedokrwistość aplastyczna ∙ agranulocytoza
Objawy zespołu szarego noworodka
- wymioty
- wiotkość
- hipotermia
- zapaść krążeniowa
- szare zabarwienie skóry
Chloramfenikol - interakcje
- hamowanie cytochromu P450
- induktory enzymów wątrobowych zwiększają metabolizm tego leku
- Paracetamol zmniejsza metabolizm tego leku
Retapamulina - charakterystyka
- półsyntetyczny antybiotyk
- nie wykazuje oporności krzyżowej z żadnym innym antybiotykiem
- stosowany miejscowo w leczeniu liszajca i zakażonych ran
Retapamulina - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne
* łączenie z białkiem L3 podjednostki 50S rybosomu → hamowanie syntezy białek
Retapamulina - mechanizmy oporności
- mutacja białka L3
* pojawienie się pompy wyrzucającej lek z bakterii
Retapamulina - spektrum
• bakterie Gram-dodatnie:
∙ Staphylococcus aureus
∙ Streptococcus pyogenes
∙ Streptococcus agalactiae
Retapamulina - gatunki oporne
- Enterobacteriaceae
- Enterococcus faecalis
- Pseudomonas aeruginosa
Retapamulina - działania niepożądane
- podrażnienie skóry (ból, rumień, świąd)
* kontaktowe zapalenie skóry
Fosfomycyna - charakterystyka
- antybiotyk, analog PEP (fosfoenolopirogronianu) - hamuje syntezę peptydoglikanu
- stosowany w niepowikłanych ZUM
Fosfomycyna - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze
- transport do bakterii przenośnikiem G6P
- hamowanie transferazy fosfoenolopirogronianowej (pierwszego etapu syntezy peptydoglikanu)
Fosfomycyna - mechanizmy oporności
• zaburzenie funkcji transportera G6P
Fosfomycyna - spektrum
• bakterie Gram-dodatnie: - gronkowce - enterokoki • bakterie Gram-ujemne: (PEK) - E. coli - Proteus sp. - Klebsiella sp.
Fosfomycyna - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
* bóle i zawroty głowy
Kwas fusydowy - charakterystyka
- antybiotyk o budowie steroidowej
- nie wykazuje oporności krzyżowej z żadnym innym antybiotykiem
- działa synergistycznie z ryfampicyną, cefalosporynami, penicylinami izoksazolowymi, wankomycyną
Kwas fusydowy - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne
- hamowanie czynnika elongacyjnego EF-G → hamowanie translokacji łańcucha peptydowego w rybosomie → hamowanie syntezy białek
Kwas fusydowy - mechanizmy oporności
• punktowa mutacja genu dla EF-G
Kwas fusydowy - zastosowanie
• zakażenia: ∙ Staphylococcus aureus (MRSA) ∙ Corynebacterium sp. ∙ Clostridium sp. • osteomyelitis • miejscowo w zapaleniu spojówek
Kwas fusydowy - działania niepożądane
- brązowe zabarwienie siki
- żółtaczka
- wysypka
- biegunka
Fuzafungina - charakterystyka
- antybiotyk o budowie depsipeptydowej
- ma dodatkowe działanie przeciwzapalne i immunostymulujące
- hamuje adhezję Haemophilus influenzae do nabłonka dróg oddechowych
- stosowany wyłącznie miejscowo, w postaci aerozolu
Fuzafungina - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne i grzybostatyczne
* zaburzenie funkcjonowania błony komórkowej → zaburzenie gospodarki elektrolitowej
Fuzafungina - spektrum
- Staph
- Strep
- Moraxella sp.
- Haemophilus influenzae - hamuje adhezje
- Legionella pneumo
- Mycoplasma pneumo
- Candida albicans
Fuzafungina - działania niepożądane
- pieczenie gardła
- napady kichania
- skurcz oskrzeli
Polimyksyny - charakterystyka
- detergenty przeciwbakteryjne
- nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego
- po podaniu dożylnym wydalają się z moczem
Polimyksyny - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze
* zaburzenie struktury i funkcji błony komórkowej → wzrost przepuszczalności błony dla jonów
Polimyksyny - mechanizmy oporności
• zmniejszenie przenikania leku do bakterii (bardzo rzadko)
Polimyksyny - spektrum
• bakterie Gram-ujemne (także Pseudomonas aeruginosa)
Polimyksyny - zastosowanie
- miejscowo: na skórę, do ucha, do worka spojówkowego
- doustnie: w zakażeniach przewodu pokarmowego i przed operacjami
- dożylnie: w ciężkich zakażeniach bakteryjnych, w powikłanych zakażeniach dróg moczowych
Polimyksyny - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- blok nerwowo-mięśniowy
- uwalnianie histaminy
Mupirocyna - charakterystyka
- antybiotyk
- nie wykazuje oporności krzyżowej z żadnym innym antybiotykiem
- oporność pojawia się szybko
- szybko rozkładany w organizmie
- stosowany jedynie miejscowo
Mupirocyna - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne (w większych stężeniach bakteriobójcze - G+ Staph i Strep)
- blokowanie syntetazy izoleucynowej tRNA → blokowanie wbudowywania Ile do białek
Mupirocyna - spektrum
- gronkowce
* paciorkowce
Mupirocyna - zastosowanie
- nosicielstwo Staphylococcus aureus w jamie nosowej
- liszajec
- zakażenia ran
Mupirocyna - działania niepożądane
- pokrzywka
- świąd
- rumień
- pieczenie
- kontaktowe zapalenie skóry
Bacytracyna - charakterystyka
- mieszanina cyklicznych peptydów przeciwbakteryjnych
- działa bakteriobójczo na bakterie G +
- nie wykazuje oporności krzyżowej z żadnym innym antybiotykiem
- nie wchłania się z przewodu pokarmowego
Bacytracyna - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze
* hamowanie defosforylacji baktoprenolu → hamowanie syntezy ściany bakterii
Bacytracyna - zastosowanie
- miejscowo - na skórę, błony śluzowe, oczy
- w roztworach - płukanie jam ciała, stawów, ran
- doustnie - zakażenie Clostridium difficile
- domięśniowo - ciężkie zakażenia Staphylococcus aureus
Bacytracyna - działania niepożądane
• po iniekcji domięśniowej ryzyko uszkodzenia nerek
Gramicydyna - charakterystyka
- jeden z najstarszych antybiotyków
- mieszanina peptydów
- stosowana jedynie miejscowo
- podanie ogólne powoduje silną hemolizę
Gramicydyna - mechanizm działania
- bakteriobójcze
* tworzenie kanałów w błonie komórkowej → zaburzenie równowagi jonowej bakterii
Gramicydyna - spektrum
- bakterie Gram +
- Mycobacterium sp.
- Neisseria sp.
Gramicydyna - zastosowanie
- zakażenia skóry
* zakażenia błon śluzowych
Cykloseryna - charakterystyka
- antybiotyk, analog D-alaniny
* stosowany tylko w gruźlicy opornej na leki pierwszego rzutu
Cykloseryna - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze
* hamowanie syntezy D-alaniny → hamowanie syntezy D-alanylo-D-alaniny → hamowanie syntezy peptydoglikanu
Cykloseryna - działania niepożądane
• zaburzenia OUN: ∙ bóle głowy ∙ drgawki ∙ drżenia mięśniowe ∙ reakcje psychotyczne ∙ neuropatia obwodowa • profilaktyka: podawanie pirydoksyny
Gdzie naturalnie występuje chloramfenikol?
• Streptomyces venezuelae
Ansamycyny - przedstawiciele
- ryfampicyna
- ryfabutyna
- ryfapentyna
- ryfaksymina
Ansamycyny - mechanizm działania
• hamuje bakteryjną polimerazę RNA
Ansamycyny - spektrum
- szerokie
- G + (zwłaszcza Staph)
- G - (Neisserie, H flu, Legionella)
- prątki (gruźlica, trąd)
- Chlamydie
Ryfaksymina
- ansamycyna
- nie wchłania się z przewodu pokarmowego
- dekontaminacja jelit w śpiączce wątrobowej
Ansamycyny - działania niepożądane
- żółtaczka
- zapalenie wątroby
- ryfampicyna barwi mocz, pot, łzy, spermę na pomarańczowoczerwono
- ryfampicyna i ryfapentyna - indukują cyt P450
Ryfabutyna - zastosowanie
• leczenie prątków atypowych u pacjentów z AIDS
Fidaksomycyna
- hamuje polimerazę RNA
- bakteriobójczy na C difficile
- brak oporności krzyzowej
- doustnie na rzekomobłoniaste zap jelita
- NPŻ: dusznoś, obrzęk naczynioruchowy
