1.14 NLPZ Flashcards
NLPZ - działanie
- przeciwzapalne - hamowanie produkcji prostaglandyn prozapalnych
- przeciwbólowe - hamowanie produkcji prostaglandyn, wpływ na OUN i przewodzenie bólu
- przeciwgorączkowe - hamowanie produkcji PGE₂ w ośrodku termoregulacji
• wszystkie NLPZ oprócz aspiryny są odwracalnymi inhibitorami COX
Wskazania do stosowania NLPZ
- ostry i przewlekły ból o małym i średnim nasileniu
- kolki (metamizol)
- zmiany zapalne i zwyrodnieniowe stawów
- zapalenie ucha środkowego, gardła i zatok
- gorączka, przeziębienie
- hamowanie agregacji płytek krwi (aspiryna)
- zamykanie drożnego przewodu Botalla
Przeciwwskazania do stosowania NLPZ
- nadwrażliwość na dany lek
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- krwawienia, skazy krwotoczne
- astma aspirynowa
- niewydolność nerek i wątroby
- aspiryna w <12 r.ż. → zespół Reye’a
- ciąża, zwłaszcza III trymestr
Preferencyjne inhibitory COX-1 - przedstawiciele
- kwas acetylosalicylowy (aspiryna)
- indometacyna
- acemetacyna
- ketoprofen
- kwas tiaprofenowy
- ketorolak
- flurbiprofen
- suprofen
Leki hamujące w podobnym stopniu COX-1 i COX-2 - przedstawiciele
- ibuprofen
- naproksen
- tolmetyna
- fenoprofen
- kwas nifluminowy
- kwas mefenamowy
- kwas tolfenamowy
- salicylan sodu
- diflunisal
- piroksykam
- meklofenamat
- etofenamat
- sulindak
- diklofenak
- nabumeton
Preferencyjne inhibitory COX-2 - przedstawiciele
- nimezulid
- meloksykam
- etodolak
- celekoksyb
Selektywne inhibitory COX-2 - przedstawiciele
- parekoksyb
- etorykoksyb
- rofekoksyb (wycofany)
- waldekoksyb (wycofany)
- lumirakoksyb (wycofany)
Dodatkowe mechanizmy działania NLPZ
- hamowanie powstawania leukotrienów (indometacyna, ketoprofen, diklofenak)
- acetylacja COX-2 (aspiryna)
- hamowanie aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-κB w komórkach zapalnych (aspiryna, salicylan sodu, sulindak, flurbiprofen)
- działanie przeciwnowotworowe (większość NLPZ, zwłaszcza koksyby)
- pobudzanie receptorów PPARα/γ (indometacyna, ibuprofen, fenoprofen, kwas flufenamowy)
Efekty uboczne hamowania COX-1
- uszkodzenie śluzówki żołądka
- zahamowanie funkcji płytek krwi
- retencja sodu i wody
- upośledzenie czynności skurczowej macicy
Efekty uboczne hamowania COX-2
- ryzyko zakrzepicy
- retencja sodu i wody
- upośledzenie owulacji (zespół LUF)
- upośledzenie czynności skurczowej macicy
NLPZ w chorobach stawów
- stymulacja tworzenia chrząstki (tenidap, aceklofenak)
- hamowanie tworzenia chrząstki (indometacyna, ibuprofen, naproksen)
- brak wpływu na chrząstkę (piroksykam, kwas tiaprofenowy)
NLPZ w dnie moczanowej
- tolmetyna jest nieskuteczna
- małe dawki aspiryny hamują wydalanie kwasu moczowego
- pozostałe NLPZ można bezpiecznie stosować
Dawkowanie aspiryny w dnie moczanowej
- <2g/dobę upośledza wydalanie kwasu moczowego
* >2g/dobę działa urykozurycznie
Aspiryna i salicylany - swoiste działania niepożądane
- zatrucie salicylanami (salicylismus)
- niedokrwistość hemolityczna
- zaburzenia gospodarki żelazem
- ostra hemoliza u pacjentów z niedoborem G6PD
- u dzieci zespół Reye’a
Koksyby - swoiste działania niepożądane
- zakrzepica → zawał serca, udar mózgu
- toksyczna nekroliza naskórka, zespół Stevensa-Johnsona (celekoksyb)
- ciężka niewydolność wątroby (lumirakoksyb)
Indometacyna - swoiste działania niepożądane
- objawy ze strony OUN
- niedokrwistość aplastyczna
- małopłytkowość
Ibuprofen, flurbiprofen, fenoprofen, ketoprofen - swoiste działania niepożądane
- szum w uszach, zawroty głowy
- jałowe zapalenie opon (zwłaszcza u pacjentów z SLE)
- śródmiąższowe zapalenie nerek, zespół nerczycowy
- wysypki skórne
Sulindak - swoiste działania niepożądane
- zespół Stevensa-Johnsona
- agranulocytoza
- małopłytkowość
- cholestaza
Metamizol, propyfenazon - swoiste działania niepożądane
- mielosupresja z agranulocytozą
- uszkodzenie wątroby
- reakcje alergiczne
NLPZ wywołujące agranulocytozę
- sulindak
- metamizol
- propyfenazon
NLPZ wywołujące małopłytkowość
- sulindak
* indometacyna
NLPZ powodujące niewydolność wątroby
- sulindak
* diklofenak
Jedyny koksyb podawany dożylnie
• parekoksyb (prolek przekształcany w wątrobie do waldekoksybu)
NLPZ o niewielkiej gastrotoksyczności
- koksyby
- ibuprofen
- salsalat
- diflunisal
NLPZ o dużej gastrotoksyczności
- indometacyna
- ketorolak
- tolmetyna
NLPZ a niewydolność nerek
- bezpieczne: salicylany (oprócz aspiryny)
* niewskazane: fenoprofen, ibuprofen, flurbiprofen, ketoprofen
NLPZ posiadające formy dożylne
- paracetamol
- ketoprofen
- metamizol
- piroksykam
- acetylosalicylan lizyny
- parekoksyb
NLPZ występujące w postaci czopków
- paracetamol
- ketoprofen
- metamizol
- piroksykam
- ibuprofen
NLPZ krótko działające
- aspiryna
- diklofenak
- ibuprofen
- kwas tiaprofenowy
- meklofenamat
NLPZ długo działające
- meloksykam
- piroksykam
- tenoksykam
- nabumeton
- oksaprozyna
NLPZ stosowane miejscowo po urazach
- ketoprofen
- fenylbutazon
- salicylan metylu
NLPZ stosowane w zmianach zapalnych w jamie ustnej
- salicylan choliny
- benzydamina
- flurbiprofen
- salicylamid
NLPZ o działaniu głównie przeciwbólowym
- metamizol (Pyralgina)
* propyfenazon
Interakcje NLPZ
- wzajemne osłabianie działania
- ↑ ryzyka krwawień (zwłaszcza podczas terapii glikokortykosterydami, bisfosfonianami)
- ↑ hipoglikemizującego działania pochodnych sulfonylomocznika
- ↓ działania diuretyków pętlowych i tiazydowych
- ↓ skuteczności inhibitorów ACE i β-adrenolityków
- zaburzenia czynności nerek w trakcie leczenia aminoglikozydami
- wszystkie NLPZ poza aspiryną: ↑ ryzyka drgawek w czasie terapii fluorochinolonami przeciwbakteryjnymi
