3.16 Leczenie zakażeń robakami Flashcards
Mechanizmy oporności na leki przeciwrobacze
- pojawienie się pompy wyrzucającej lek (glikoproteiny P)
- zmiana struktury molekularnego punktu uchwytu leku
- przekierowanie odpowiedzi immunologicznej gospodarza na typ Th2
Benzimidazole przeciwrobacze - przedstawiciele
- albendazol
- mebendazol
- tiabendazol
Benzimidazole przeciwrobacze - mechanizm działania
• hamowanie syntezy mikrotubul
Benzimidazole przeciwrobacze - spektrum
• robaki obłe: ∙ glista ludzka ∙ włosogłówka ludzka ∙ tęgoryjec dwunastnicy ∙ owsik ludzki • larva migrans • włosień
Albendazol - zastosowanie
- osłonowo w czasie ewakuacji torbieli bąblowcowej
- wągrzyca OUN
- zakażenie larva migrans
- zakażenie włośniem krętym
Tiabendazol - zastosowanie
• miejscowo na skórę w skórnej postaci zakażenia larva migrans
Benzimidazole przeciwrobacze - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- uszkodzenie wątroby
- pancytopenia
- działanie teratogenne
Prazykwantel - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy
- dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (z posiłkiem bogatym w cukry)
- przenika do OUN
Prazykwantel - mechanizm działania
- otwieranie kanałów Ca²⁺ → porażenie mięśni pasożytów
* dezorganizacja powłoki robaków → odsłonięcie antygenów
Prazykwantel - spektrum
- robaki płaskie
- robaki obłe
- przywry
- cercariae
- tasiemce
- wągrzyca OUN
Prazykwantel - zastosowanie
- zakażenia przywrami
- tasiemczyce wszelkiego rodzaju
- wągrzyca OUN
- osłonowo w czasie ewakuacji torbieli bąblowcowej
Prazykwantel - działania niepożądane
• bóle i zawroty głowy - nie prowadzić pojazdów • nudności i wymioty • pogorszenie sprawności psychoruchowej • bóle stawów • zaczerwienienie skóry i świąd • eozynofilia, pokrzywka • podczas leczenia wągrzycy OUN: ∙ bóle głowy ∙ objawy oponowe ∙ hipertermia ∙ drgawki
Oksamnichina - charakterystyka
• lek przeciwrobaczy
• mechanizm działania nieznany
• działa tylko na Schistosoma mansoni
• zastosowanie:
∙ zakażenie Schistosoma mansoni (zamiast prazykwantelu)
∙ mieszane zakażenia przywrami (z metrifonatem)
Oksamnichina - działania niepożądane
- bóle i zawroty głowy
- senność
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- białkomocz
- leukopenia
- drgawki
- czerwonopomarańczowe zabarwienie moczu
- leku nie należy podawać w ciąży
Piperazyna - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy, agonista GABA
- mechanizm działania: porażenie mięśni robaków
- stosowany w zakażeniach robakami obłymi (glistą, owsikiem)
Piperazyna - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zawroty głowy
- drgawki
Piperazyna - przeciwwskazania
- padaczka
- niewydolność nerek
- ciąża
Dietylkarbamazyna - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy, pochodna piperazynowa
- mechanizm działania nieznany
- stosowana doustnie, dobrze przenika do tkanek (oprócz tłuszczu)
Dietylkarbamazyna - zastosowanie
- filariozy (Wuchereria bancrfoti, Brugia malayi, Brugia timori) - wypierana przez doksycylinę
- zakażenie Loa Loa
- tropikalna eozynofilia
- onchocerkoza - wypierana przez iwermektyne
Dietylkarbamazyna - działania niepożądane
- bóle i zawroty głowy
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jadłowstręt
- objawy uwolnienia toksyn z zabitego pasożyta
Leki zastępujące dietylkarbamazynę
- doksycyklina
* iwermektyna
Pirantel, oksantel - charakterystyka
- leki przeciwrobacze, analogi tetrahydropirymidyny
- mechanizm działania: porażenie mięśni robaków
- stosowane w zakażeniach robakami obłymi (glista, owsik, tęgoryjec)
Pirantel, oksantel - działania niepożądane
- bóle i zawroty głowy
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zaburzenia zasypiania
- gorączka
- zaczerwienienie skóry
- uszkodzenie wątroby
Pirantel, oksantel - przeciwwskazania
- ciąża
* uszkodzenie wątroby
Niklozamid - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy, pochodna salicylamidu
- mechanizm działania: hamowanie fosforylacji oksydatywnej
- lek drugiego rzutu w leczeniu tasiemczyc
- uszkadza odcinek proksymalny tasiemca, zwiększając tym samym uwalnianie jaj
- nie działa na wągrzycę
Niklozamid - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- równolegle należy podawać lek przeczyszczający
- w czasie terapii nie należy spożywać alkoholu
Lewamizol - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy podobny do nikotyny
- mechanizm działania: porażenie złącza n-m, immunomodulacja
- stosowany w leczeniu glistnicy
Lewamizol - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zawroty głowy
- wysypki skórne
- efekty podobne do nikotyny
- encefalopatia (bardzo rzadko)
Iwermektyna - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy, pochodna awermektyny
- mechanizm działania: otiweranie kanałów Cl⁻, aktywacja rec. N i stymulacja GABA
- stosowany doustnie, dobrze przenika do tkanek
Iwermektyna - zastosowanie
- onchocerkoza - 1szy rzut
- zakażenia robakami obłymi (glistą, owsikiem, tęgoryjcem)
- filariozy
- świerzb
- wszawica
- zakażenie skóry wywołane larva migrans
Iwermektyna - działania niepożądane
- zawroty głowy
- zaczerwienienie skóry
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- reakcja Mazzottiego (spowodowana rozpadem filarii)
- obrzęk, ropień (miejscowo wokół zabitego pasożyta)
Reakcja Mazzottiego - objawy
- gorączka
- bóle i zawroty głowy
- osłabienie, senność
- zaczerwienienie i świąd skóry
- bóle stawów i mięśni
- ↓CTK, tachykardia
- obrzęki kończyn
- skurcz oskrzeli
- limfadenopatia
Iwermektyna - przeciwwskazania
• ciąża • nie należy podawać substancji nasilających przewodnictwo GABA: ∙ benzodiazepin ∙ barbituranów ∙ kwasu walproinowego ∙ alkoholu
Bitionol - charakterystyka
- lek przeciwrobaczy
- mechanizm działania: hamowanie fosforylacji oksydatywnej
- zwalcza przywry i bakterie
Bitionol - zastosowanie
- fascjoloza
- paragonimoza
- trądzik
Bitionol - działania niepożądane
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe • reakcja po rozpadzie pasożytów: - zaczerwienienie skóry - stan podgorączkowy - bóle głowy
Metrifonat - charakterystyka
- fosfoorganiczny lek przeciwrobaczy
- mechanizm działania: hamowanie cholinesterazy → porażenie mięśni → przesunięcie przywr ze splotów żylnych pęcherza moczowego do naczyń płucnych
- działa tylko na Schistosoma haematobium
Metrifonat - działania niepożądane
- przejściowe objawy cholinergiczne
- nasilanie aktywności AChEI - nie z AChEI!
- leku nie należy podawać w ciąży
Lek hamujący glikoproteinę P
werapamil
