2.12 Zaburzenia czynności elektrycznej OUN Flashcards
Napady częściowe proste
- bez utraty świadomości
* objawy ruchowe, czuciowe, autonomiczne
Napady częściowe złożone
- zmiany świadomości
- zmiany zachowania
- wykonywanie powtarzających się czynności (automatyzmów)
Napady toniczno-kloniczne
- utrata świadomości
- tonus (kilka sekund, zwiększone napięcie mięśniowe)
- klonus (kilka minut, skurcze mm. kończyn i tułowia)
Napady toniczne
- utrata świadomości
* zwiększone napięcie mięśniowe
Napady kloniczne
- utrata świadomości
* skurcze mm. kończyn i tułowia
Napady atoniczne
- utrata świadomości
* nagła utrata napięcia mięśniowego
Napady miokloniczne
- utrata świadomości
* rytmiczne skurcze wybranych grup mięśniowych
Napady nieświadomości
- utrata świadomości na kilkanaście sekund
- obniżenie napięcia mięśniowego
- skurcze kloniczne
- automatyzmy
Stan padaczkowy
- długie serie napadów toniczno-klonicznych
* może prowadzić do niewydolności oddechowej
Mechanizmy działania leków przeciwpadaczkowych
- ↓ dokomórkowego napływu kationów Na, Ca
- ↓ transmisji glutaminergicznej
- ↑ transmisji GABA-ergicznej
Historycznie pierwsze leki przeciwpadaczkowe
bromki (koniec XIX w.)
Pierwszy syntetyczny lek przeciwdrgawkowy
- fenobarbital
* leczenie napadów toniczno-klonicznych oraz częściowych
Inna nazwa fenytoiny
difenylohydantoina
Struktury chemiczne leków przeciwpadaczkowych przed 1965 r.
- hydantoiny
* bursztyniany
Struktury chemiczne leków przeciwpadaczkowych między 1965 a 1990 r.
- benzodiazepiny
- iminostilben (karbamazepina)
- rozgałęziony kwas karboksylowy
Struktury chemiczne leków przeciwpadaczkowych po 1990 r.
- fenylotriazyna (lamotrygina)
- cykliczny analog GABA
- monosacharyd z podstawową grupą sulfaminianową
- pochodna kwasu nipekotynowego
Rodzaje kanałów sodowych
- sterowane ligandem
* sterowane potencjałem błonowym (napięciowo zależne)
Rodzaje kanałów wapniowych
- sterowane ligandem
* sterowane potencjałem błonowym (napięciowo zależne)
Rodzaje napięciowo zależnych kanałów wapniowych
- L (long-lasting) - długotrwałe
- N (neuronal) - neuronalne
- P/Q (Purkinje) - w kom. Purkinjego w móżdżku)
- R (residual) - resztkowe
- T (transient) - przejściowe
Które rodzaje napięciowo zależnych kanałów wapniowych występują w OUN?
Wszystkie.
Leki przeciwpadaczkowe hamujące napływ kationów - przedstawiciele
- etosuksymid
- fenytoina, fosfenytoina
- karbamazepina, okskarbazepina, eslikarbazepina
- lamotrygina
- zonisamid
- lakozamid
Etosuksymid - zakres działania
• hamowanie kanałów wapniowych T we wzgórzu
Etosuksymid - wskazania
- napady typu nieświadomości
* lek pierwszego rzutu, zwłaszcza u dzieci
Etosuksymid - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- senność
- ataksja
Fenytoina - zakres działania
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
- przedłużanie czasu ich inaktywacji
- stosowana w napadach częściowy i uogólnionych toniczno-klonicznych
Fenytoina - działania niepożądane
• pogorszenie napadu nieświadomości • nie powinna być stosowana u dzieci • hirsutyzm • przerost dziąseł • zaburzony metabolizm folianów: ∙ niedokrwistość megaloblastyczna ∙ efekty teratogenne • indukcja cytochromu P450 • zwiększony metabolizm wit. K → krwawienia
Fenytoina - interakcje
- indukcja cytochromu P450 → spadek stężenia leków → utrudnienie politerapii
- skomplikowany metabolizm → zalecane monitorowanie stężenia leku we krwi
Fosfenytoina
- lepiej rozpuszczalna pochodna fenytoiny
- może być podawana pozajelitowo
- stabilniejsze stężenie leku we krwi
Karbamazepina - zakres działania
• hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
Karbamazepina - wskazania
- napady częściowe
- napady wtórnie uogólnione
• może pogarszać przebieg napadów typu nieświadomości!
- neuralgia n. trójdzielnego
- choroba afektywna dwubiegunowa
Karbamazepina - interakcje
- indukcja enzymów mikrosomalnych → utrudnienie politerapii
* praktycznie nie ma wpływu na funkcje poznawcze, zachowanie itd.
Okskarbazepina
- hamuje napięciowo zależne kanały sodowe
- prolek, przekształcany do monohydroksylowej pochodnej karbamazepiny
- nie indukuje enzymów mikrosomalnych
- może wywołać hiponatremię
Lamotrygina - zakres działania
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
* hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
Lamotrygina - wskazania
- napady częściowe
- napady uogólnione toniczno-kloniczne
- napady uogólnione atoniczne
- napady uogólnione typu nieświadomości
• zastosowanie jako lek dodatkowy
Lamotrygina - działania niepożądane
- ataksja
- zaburzenia widzenia
- wysypki → rumień → z. Stevensa-Johnsona
Lamotrygina - interakcje
• podawanie razem z karbamazepiną albo kwasem walproinowym → wzrost częstości występowania skutków ubocznych
Zonisamid - zakres działania
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
* hamowanie kanałów wapniowych T
Zonisamid - wskazania
- napady częściowe
- napady uogólnione toniczno-kloniczne
• zastosowanie jako lek dodatkowy
Zonisamid - działania niepożądane
- senność
- ataksja
- zawroty i bóle głowy
- zaburzenia pamięci, splątanie
- zaburzenia hematopoezy
- kamica moczowa
- wypryski skórne
Lakozamid - zakres działania
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
- nasilanie wolnej inaktywacji neuronów często pobudzanych
- lek ten działa stosunkowo wybiórczo na ośrodki epileptogenne
- działania niepożądane: zawroty głowy, nudności, depresja
Lakozamid - wskazania
- napady częściowe
- napady wtórnie uogólnione
- neuropatia cukrzycowa
- zastosowanie jako lek dodatkowy
Leki przeciwpadaczkowe o działaniu mieszanym - przedstawiciele
- kwas walproinowy
- topiramat
- felbamat
- gabapentyna
- pregabalina
- lewetyracetam
- briwaracetam
- fenobarbital
- prymidon
Lek przeciwpadaczkowy o najszerszym zakresie działania
kwas walproinowy
Leki przeciwpadaczkowe stosowane w chorobie dwubiegunowej
- walpromid
* karbamazepina
Leki przeciwpadaczkowe, których nie należy stosować w ciąży
- fenytoina
* kwas walproinowy
Leki przeciwpadaczkowe mogące wywołać zespół Stevensa-Johnsona
- lamotrygina
* fenobarbital
Leki przeciwpadaczkowe, których nie należy stosować w padaczkach typu nieświadomości
- karbamazepina, okskarbazepina
- fenytoina, fosfenytoina
- fenobarbital
- prymidon
- tiagabina
Kwas walproinowy - zakres działania
- hamowanie kanałów wapniowych T
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
- hamowanie enzymów rozkładających GABA
- stymulacja dekarboksylazy kwasu glutaminowego (↑GABA)
Kwas walproinowy - wskazania
- napady częściowe
- napady uogólnione toniczno-kloniczne
- napady uogólnione typu nieświadomości
- napady złożone
Kwas walproinowy - działania niepożądane
- podrażnienie przewodu pokarmowego
- wzmożony apetyt, wzrost masy ciała
- ataksja, drżenia mięśniowe
- hepatotoksyczność
Kwas walproinowy - formy występowania
- wolny kwas
- sól sodowa
- diwalproeks
- walpromid
Kwas walproinowy - przeciwwskazania
- dzieci poniżej 2 roku życia
- kobiety w ciąży (ryzyko rozszczepu kręgosłupa)
• w czasie stosowania leku należy monitorować enzymy wątrobowe
Diwalproeks
- mieszanina 1:1 kwasu walproinowego i jego soli
- wolniej się wchłania
- daje mniej działań niepożądanych
- w mniejszym stopniu wpływa na OUN i przewód pokarmowy
Walpromid
- prolek uwalniający kwas walproinowy
* stosowany także w chorobie afektywnej dwubiegunowej
Topiramat - zakres działania
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
- blokowanie receptorów AMPA i kainowych (↓Glu)
- nasilanie aktywacji receptorów GABA A przez GABA
Topiramat - wskazania
- napady częściowe (samodzielny/dodatkowy)
* napady uogólnione toniczno-kloniczne (dodatkowy)
Topiramat - działania niepożądane
• sedacja • spowolnienie psychomotoryczne • problemy z mową • uczucie zmęczenia • słaby inhibitor AW: ∙ kamica moczowa ∙ parestezje
Felbamat - zakres działania
- blokowanie miejsca wiążącego glicynę na receptorach NMDA (↓Glu)
- hamowanie napięciowo zależnych kanałów sodowych
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
- wpływ na układ GABA-ergiczny
- nie powoduje senności
Felbamat - działania niepożądane
- niedokrwistość aplastyczna → zgon
- ostra niewydolność wątroby → zgon
- fotowrażliwość, zmiany skórne
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zawroty głowy, zaburzenia chodu
Gabapentyna - zakres działania
- analog GABA, nie działa na rec. GABA
- wzrost uwalniania GABA w OUN
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
Gabapentyna - wskazania
• napady częściowe
- obwodowa neuropatia cukrzycowa
- profilaktyka migreny
Gabapentyna - działania niepożądane
- ataksja
- drżenia mięśniowe
- zawroty głowy
- oczopląs
Pregabalina - zakres działania
- analog GABA, nie działa na rec. GABA
- stymulacja dekarboksylazy kwasu glutaminowego (↑GABA)
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
Pregabalina - wskazania
- napady częściowe
- napady wtórnie uogólnione
- stany lękowe
- bóle neuropatyczne
• zastosowanie jako lek dodatkowy
Pregabalina - działania niepożądane
- zawroty głowy
- zaburzenia widzenia
- splątanie
- ataksja
- drżenia mięśniowe
Lewetyracetam - zakres działania
- wiąże się z glikoproteiną pęcherzyków synaptycznych SV2A
- hamowanie powstawania potencjałów typu “burst firing”
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
- wpływ na układ GABA-ergiczny
Lewetyracetam - wskazania
- napady częściowe
* zastosowanie jako lek dodatkowy, zwłaszcza u dzieci
Lewetyracetam - działania niepożądane
- senność, uczucie zmęczenia
- psychozy
- zaburzenia hematologiczne
Fenobarbital - zakres działania
- wiązanie się z receptorem GABA A → wzrost napływu Cl⁻
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
- blokowanie receptorów AMPA i kainowych (↓Glu)
Fenobarbital - wskazania
- napady częściowe
- napady uogólnione toniczno-kloniczne
- bezsenność
- sedacja przedoperacyjna
• jest to lek przeciwpadaczkowy drugiego rzutu
Fenobarbital - działania niepożądane
- nie w padaczkach z napadami nieświadomości
- senność
- ataksja
- zawroty głowy
- depresja
- spadek libido
- z. Stevensa-Johnsona
- zaburzenia hematologiczne
Prymidon
- fenobarbital + PEMA (amid kwasu fenyloetylomalonowego)
- PEMA hamuje napięciowo zależne kanały sodowe
- charakterystyka zbliżona do fenobarbitalu
Leki przeciwpadaczkowe działające na układ GABA-ergiczny - przedstawiciele
- benzodiazepiny
- tiagabina
- wigabatryna
Benzodiazepiny przeciwpadaczkowe - przedstawiciele
- klonazepam
- klorazepan dipotasowy (prolek → diazepam)
- diazepam
- lorazepam
- midazolam
- klobazam
Benzodiazepiny przeciwpadaczkowe - zakres działania
• wiązanie się z receptorem GABA A → wzrost napływu Cl⁻
Benzodiazepiny przeciwpadaczkowe - wskazania
- napady częściowe
- napady uogólnione toniczno-kloniczne
• zastosowanie w stanach ostrych
Benzodiazepiny przeciwpadaczkowe - działania niepożądane
- senność
- depresja funkcjonowania OUN
- arytmie, ↓CTK
- uzależnienie
Klonazepam - zakres działania
- wiązanie się z receptorem GABA A → wzrost napływu Cl⁻
* hamowanie kanałów wapniowych T
Klonazepam - wskazania
- napady typu nieświadomości
* zastosowanie w przypadku oporności na inne leczenie
Tiagabina - zakres działania
- hamowanie wychwytu zwrotnego GABA
* nasilanie działania GABA na receptory postsynaptyczne
Tiagabina - wskazania
- napady częściowe
- napady wtórnie uogólnione
• zastosowanie jako lek dodatkowy
Tiagabina - działania niepożądane
- zawroty głowy
- senność, zmęczenie
- drżenia
- splątanie
- zaburzenia pola widzenia
Tiagabina - przeciwwskazania
- napady typu nieświadomości
* dzieci poniżej 12 roku życia
Wigabatryna - zakres działania
- analog GABA, nie działa na rec. GABA
* nieodwracalne hamowanie transaminazy GABA → hamowanie rozkładu GABA
Wigabatryna - wskazania
- napady częściowe, oporne na leczenie (dodatkowy)
* napady zgięciowe u niemowląt = zespół Westa (samodzielny)
Wigabatryna - działania niepożądane
- senność
- zaburzenia koncentracji
- nieodwracalne ubytki pola widzenia
Lek stosowany w zespole Westa u niemowląt
wigabatryna
Leki przeciwpadaczkowe zmniejszające transmisję glutaminergiczną - przedstawiciele
- topiramat
- felbamat
- fenobarbital
Pierwszy rzut w napadach częściowych i uogólnionych toniczno-klonicznych
- karbamazepina
- fenytoina
- kwas walproinowy
Drugi rzut w napadach częściowych i uogólnionych toniczno-klonicznych
- fenobarbital
* prymidon
Dodatkowe leki w napadach częściowych i uogólnionych toniczno-klonicznych
- lamotrygina
* topiramat
Pierwszy rzut w napadach typu nieświadomości u dorosłych
• kwas walproinowy (także w każdym innym rodzaju napadu)
Pierwszy rzut w napadach typu nieświadomości u dzieci
• etosuksymid
Postępowanie w stanie padaczkowym
- dożylnie: benzodiazepina (diazepam lub lorazepam)
* następnie: fosfenytoina lub fenobarbital
Eslikarbazepina
- hamuje napięciowo zależne kanały sodowe
- prolek
- podobna do oskarbazepiny, ale działa szybciej
Briwaracetam
- wiąże się z glikoproteiną pęcherzyków synaptycznych SV2A
- hamowanie powstawania potencjałów typu “burst firing”
- hamowanie kanałów wapniowych aktywowanych wysokim napięciem
- wpływ na układ GABA-ergiczny
- analog lewetyracetamu
- napady pierwotnie częściowe
- może powodować sennośc, psychozy, zawroty głowy, zmiany w zachowaniu
Klobazam
- benzodiazepina
* lek dodatkowy w padaczce lekoopornej i związanej z zesp. Lennoxa-Gastauta
Perampanel
- antagonista rec AMPA
- dodatkowy w leczeniu napadów częściowych i toniczno-klonicznych
- niepożądane: myśli samobójcze, teratogenność, uzależnienie
Retygabina
- otwiera napięciowo-zależne kanały K (KCNQ/Kv7)
- leczenie napadów częścowych
- powoduje niebieskie zabarwienie skóry
Leki w napadach uogólnionuych mioklonicznych i atonicznych
• kwas walproinowy
