1.18 RZS Flashcards
NLPZ w terapii RZS
- używane są do tłumienia bólu, nie wpływają na przebieg
- są skuteczniejsze niż paracetamol
- inhibitory COX-1 → uszkodzenie śluzówki żołądka
- inhibitory COX-2 → zakrzepica
Glikokortykosteroidy w terapii RZS
- nie wpływają znacząco na sam przebieg choroby
- terapia pomostowa (zanim DMARDs zaczną działać)
- mogą być podawane dostawowo
- przewlekła terapia nie jest bezpieczna
- najczęściej prednizon/metyloprednizolon
DMARDs (leki modyfikujące przebieg choroby) - przedstawiciele
- metotreksat
- leflunomid
- azatiopryna
- mykofenolan mofetylu
- cyklofosfamid
- cyklosporyna
- sole złota
- penicylamina
- sulfasalazyna
- chlorochina
- minocyklina
- leki biologiczne
Metotreksat - działanie
• antymetabolit kwasu foliowego • lek 1szego rzutu w RZS • w wyższych dawkach (przeciwnowotworowych): ∙ hamuje reduktazę dihydrofolianową ∙ hamuje funkcje monocytów i limfocytów • w niższych dawkach (przeciwzapalnych): ∙ hamuje syntezę nukleotydów purynowych ∙ hamuje chemotaksję neutrofili
Metotreksat - działania niepożądane
- nudności, wymioty, uszkodzenie śluzówki żołądka
- stopniowe uszkodzenie wątroby
- płucna reakcja z nadwrażliwości
- zwiększenie podatności na zakażenia
- działanie silnie teratogenne
Leflunomid - działanie
- aktywny metabolit: teriflunomid
- hamowanie syntezy zasad pirymidynowych
- hamowanie proliferacji limfocytów T i B
- hamowanie produkcji przeciwciał przez lim B
- hamowanie działania TNF-α
- nasilanie wytwarzania przeciwzapalnej IL-10
Leflunomid - działania niepożądane
- luźne stolce, biegunka
- przyrost masy ciała
- łysienie
- uszkodzenie wątroby
- wzrost CTK
- działanie silnie teratogenne
Leflunomid - interakcje
• cholestyramina znacznie ogranicza jego wchłanianie
Azatiopryna - działanie
- antymetabolit puryn
* pozwala na obniżenie dawki glikokortykosteroidów
Azatiopryna - wskazania
- łuszczyca
- choroba Behçeta
- polimiositis
- toczeń
- rezerwowo w RZS
Azatiopryna - działania niepożądane
- mielosupresja
- wysypki skórne
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Azatiopryna - interakcje
- stosowanie inhibitorów oksydazy ksantynowej (allopurynol, febuksostat) wymaga znacznego zmniejszenia dawki leku
- 0,3% populacji bardzo wolno metabolizuje ten lek → uszkodzenie szpiku
Mykofenolan mofetylu - działanie
- aktywny metabolit: kwas mykofenolowy
- hamowanie IMPDH2 i syntezy puryn
- hamowanie proliferacji limfocytów T i B
- hamowanie reakcji zapalnej komórek śródbłonka
Mykofenolan mofetylu - wskazania
- zapobieganie odrzucaniu przeszczepu
- kolagenozy (w tym RZS)
- leczenie zmian w nerkach w przebiegu tocznia
Mykofenolan mofetylu - działania niepożądane
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- mielosupresja
- uszkodzenie wątroby
Cyklofosfamid - działanie
- lek alkilujący DNA
- hamowanie proliferacji limfocytów T i B
- stosowany w kolagenozach i nowotworach
Cyklofosfamid - działania niepożądane
- mielosupresja
- łysienie
- krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego
- rak pęcherza moczowego
Leki immunosupresyjne w terapii RZS - przedstawiciele
- cyklosporyna
- takrolimus
- syrolimus
- ewerolimus
- daklizumab
- bazyliksymab
Sole złota - przedstawiciele
- aurotiojabłczan sodu (domięśniowo)
- aurotioglukoza (domięśniowo)
- auranofina (doustnie)
Sole złota - działanie
- upośledzanie funkcji monocytów i makrofagów
- hamowanie chemotaksji neutrofili
- hamowanie uwalniania histaminy z mastocytów
- akumulacja w błonie maziowej, wątrobie, nerkach, śledzionie, węzłach chłonnych i szpiku kostnym
Sole złota - działania niepożądane
- wysypki skórne z eozynofilią
- zaburzenia hematologiczne
- zapalenie śluzówki jamy ustnej
- metaliczny smak w ustach
- uszkodzenie nerek, zespół nerczycowy
- rzadko: polineuropatia, zapalenie jelit, cholestaza, nacieki w płucach, złogi złota w rogówce
Aurotiojabłczan sodu - swoiste objawy niepożądane
• ból głowy
• nadmierna potliwość
• zmiany naczynioruchowe
(jak po nitroglicerynie)
Penicylamina - działanie
- chelator miedzi
- zmniejsza produkcję IL-1
- hamuje limfocyty T
Penicylamina - wskazania
- choroba Wilsona
- zatrucie miedzią, ołowiem
- lek trzeciego rzutu w terapii RZS
Penicylamina - działania niepożądane
- reakcje alergiczne (lek ten jest pochodną penicyliny)
- zespół toczniopodobny z białkomoczem
- pancytopenia
- niedobór pirydoksyny (wit. B₆)
Sulfasalazyna - działanie
• hamowanie funkcji limfocytów T i B • hamowanie produkcji eikozanoidów prozapalnych • działanie antyoksydacyjne • zastosowanie: ∙ RZS ∙ ch. zapalne JG (zwłaszcza CU)
Sulfasalazyna - działania niepożądane
- nudności, wymioty
- alergiczne reakcje skórne
- gorączka, ból głowy
- niedokrwistość hemolityczna/aplastyczna
- granulocytopenia
- zmiany śródmiąższowe w płucach
Chlorochina - działanie
- lek przeciwmalaryczny, immunosupresyjny
- stabilizator błon lizosomalnych w krwinkach białych
- antyoksydant
- inhibitor syntezy DNA i RNA w komórkach zapalnych
- efekt: łagodzenie objawów zapalenia
Chlorochina - wskazania
- początkowa faza RZS
- toczeń rumieniowaty układowy
- zespół Sjögrena
Chlorochina - działania niepożądane
- odwracalne uszkodzenie plamki
- osutka
- ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka
- zmiany pigmentacyjne
- miopatia
- neuropatia obwodowa
DMARDs powodujące łysienie
- leflunomid
* cyklofosfamid
DMARDs powodujące mielosupresję
- azatiopryna
- mykofenolan mofetylu
- cyklofosfamid
DMARDs uszkadzające wątrobę
- metotreksat
- leflunomid
- mykofenolan mofetylu
Anakinra - charakterystyka
- antagonista receptora dla IL-1β
* hamuje produkcję NO, PGE₂ i metaloproteinaz
Anakinra - wskazania
- RZS (oporne na leczenie)
- kolagenozy
- dna moczanowa
Anakinra - przeciwwskazania
- stosowanie leków hamujących TNF-α
- choroba nowotworowa
- ciąża
Anakinra - działania niepożądane
- zwiększona podatność na zakażenia
- miejscowe reakcje alergiczne
- ból głowy
- neutropenia
Etanercept - charakterystyka
- rozpuszczalny receptor dla TNF-α
- budowa: Fc ludzkiego IgG₁ + 2 fragmenty p75 receptora dla TNF-α
- hamuje działanie TNF-α
- podawany podskórnie
Etanercept - wskazania
- RZS (oporne na leczenie)
- łuszczyca
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- choroba Leśniowskiego-Crohna
Etanercept - przeciwwskazania
- gruźlica, ospa wietrzna, półpasiec
- ciężkie zakażenie grzybicze
- ostra faza zapalenia górnych dróg oddechowych
- ciężka niewydolność krążenia
- stwardnienie rozsiane
- ciąża
Etanercept - działania niepożądane
- zwiększona podatność na zakażenia
- nasilenie reakcji autoimmunizacyjnych
- toczeń polekowy
- zapalenie naczyń
- leukopenia
- zespoły demielinizacyjne, zapalenie nerwu wzrokowego
Tocylizumab - charakterystyka
- przeciwciało przeciwko receptorowi dla IL-6
* podawany dożylnie
Tocylizumab - wskazania
• RZS (oporne na leczenie)
Tocylizumab - działania niepożądane
- zwiększona podatność na zakażenia
- uszkodzenie wątroby
- neutropenia
- wzrost poziomów LDL, HDL, TG
Minocyklina
- antybiotyk makrolidowy
- hamuje aktywność metaloproteinaz niszczących tk łączną
- u pacjentów z niewielkim nasileniem choroby
Leki hamujące działanie TNF-α stosowane w RZS
- infliksymab
- adalimumab
- etanercept
- golimumab
- certolizumab pegol
Leki hamujące działanie TNF-α - działania niepożądane
- zwiększona zapadalność na zakażenia - gruźlica
- zapalenie naczyń
- nasilenie reakcji autoimmuno - toczeń polekowy
- leukopenia
- uczulenie
- nie można stosować szczepionek z żywymi drobnoustrojami
- przeciwwskazane w ciąży
Leki hamujące działanie IL-1β stosowane w RZS
- anakinra
* rylonacept
Tofacytynib
- inhibitor kinazy tyrozynowej JAK
* podobne: baricitinib, decernotynib
Tofacytynib - działania niepożądane
- podwyższenie aktywności transaminaz
- hiperlipidemia
- zakażenia i nowotwory
Inhibitory współstymulacji lim T - przedstawiciele
- abatacept
* belatacept
Inhibitory współstymulacji lim T - działania niepoządane
- infekcje
- reakcje w miejscu wstrzyknięcia
- chłoniaki
Rytuksymab
- przeciwciało przecie CD20 na lim B
* leczenie RZS, chłoniaków z kom B
Rytuksymab - działania niepożądane
- zespół uwalniania cytokin - wcześniej podać paracetamol i p/histaminiki
- zwiększa ryzyko zakażeń
- leukoencefalopatia wieloogniskowa (JCV)
