4.3 Metabolizm węglowodanów Flashcards
Produkcja insuliny
- synteza insuliny zachodzi w komórkach β wysp trzustkowych
- po syntezie ze środka łańcucha polipeptydowego odcinany jest fragment C
- finalny hormon składa się z podjednostek A i B, połączonych mostkami disiarczkowymi
- stężenie fragmentu C odzwierciedla stężenie insuliny endogennej
Charakterystyka wydzielania insuliny
- proces: egzocytoza
- czynnik stymulujący: napływ Ca²⁺ do komórek β
- postać: heksamery zawierające jony cynku
Działanie insuliny na narządy
- mięśnie (↑ wychwytu aa, ↑ syntezy białek, ↑ glikogenogenezy, ↑ spalania glukozy)
- tkanka tłuszczowa (↑ wychwytu i gromadzenia tłuszczów)
- wątroba (↑ glikogenogenezy, ↑ lipogenezy)
Najważniejsze transportery glukozy
- GLUT4 (w tkance tłuszczowej i mięśniowej)
* GLUT1 (w OUN)
Mechanizm działania insuliny
- rekrutacja GLUT4 do błony komórkowej → stymulacja wejścia glukozy do komórek
- aktywacja pompy Na/K (ryzyko hipokaliemii przy szybkim wlewie)
Szlaki przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej
- szlak kaweolarny
* szlak niekaweolarny
Szlak kaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy
- kaweolarny kompleks sygnałowy flotyliny
- domeny SH2
- białko adapterowe CrkII
- białko wymiany nukleotydów guaninowych C3G
- małe białko G-TC10
Szlak niekaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy
- kinaza PI3
* białko Akt
Charakterystyka rozkładu insuliny
- okres półtrwania: 40 minut
- miejsce: wątroba i nerki
- enzym: insulinaza
Amylina
- polipeptyd wydzielany razem z insuliną z kom beta
- działa synergistycznie z insuliną
- hamuje wydzielanie glukagonu i insuliny
Glukagon
• polipeptyd produkowany w komórkach α wysp trzustkowych • działa antagonistycznie do insuliny • zastosowanie: ∙ hipoglikemia ∙ przedawkowanie insuliny ∙ przedawkowanie β-blokerów
Typy cukrzycy
- typ 1. (bezwzględny niedobór insuliny)
- typ 2. (zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę)
- MODY (uwarunkowana genetycznie)
- LADA (autoimmunologiczna w wieku dorosłym)
- cukrzyca ciężarnych
Leki mające zatrzymać rozwój cukrzycy typu 1. w “okresie miesiąca miodowego” - przedstawiciele
- alfa₁-antytrypsyna
- kanakinumab
- anakinra
- rylonacept
Alfa₁-antytrypsyna
- lek o działaniu przeciwzapalnym i hamującym proteinazy
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
Kanakinumab
- przeciwciało monoklonalne przeciwko IL-1β
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
Anakinra
- antagonista receptora IL-1β
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
Rylonacept
- fuzja fragmentu receptora IL-1 i przeciwciała przeciwko IL-1
- lek mający hamować rozwój cukrzycy
Powikłania cukrzycy
- choroby układu krążenia
- nadciśnienie tętnicze
- retinopatia
- nefropatia
- neuropatia
- stopa cukrzycowa
- dyslipidemia
- otyłość
Wskaźnik średniej glikemii
- poziom hemoglobiny glikowanej (HbA₁c)
- odzwierciedla średni poziom glikemii do 3 miesięcy wstecz
- prawidłowo < 7%
Formy podawania insuliny
- podskórna
* wziewna (równie skuteczna, ale droższa → wycofana)
Insuliny krótko i szybko działające - charakterystyka
- są to insuliny modyfikowane genetycznie
* zmniejszają zdolność insuliny do tworzenia heksamerów, co przyspiesza początek ich działania
Insuliny krótko i szybko działające - przedstawiciele
- insulina lispro
- insulina aspart
- insulina glulizynowa
Insuliny długo działające - przedstawiciele
- insulina NPH (neutralna protaminowa Hagedorna)
- insuliny z buforem octanowym i jonami cynku
- insulina glarginowa
- insulina detemir
- insulina degludec
Insulina NPH
- inaczej neutralna, protaminowa, izofanowa
- długo działająca insulina
- w postaci kryształów z protaminą i cynkiem
- dobrze rozpuszczalna
- nadaje się do mieszanek z innymi insulinami
Insuliny z buforem octanowym i jonami cynku
- długo działające insuliny
* częściowo wytrącają się w formie krystalicznej lub amorficznej
Insulina glarginowa
- długo działająca insulina
- działa przez 24 h
- działa bezszczytowo
Insulina detemir
- długo działająca insulina
- ma niższy punkt izoelektryczny (wytrąca się w miejscu podania)
- ma boczny mirystylowy łańcuch tłuszczowy (wiąże się z albuminami)
Działania niepożądane insulin
- ryzyko hipoglikemii
- reakcje alergiczne
- lipodystrofia w miejscu podania
- wzrost masy ciała po dłuższym stosowaniu
Leki przeciwcukrzycowe - grupy leków
- inhibitory α-glukozydazy
- leki uwrażliwiające tkanki na insulinę
- leki stymulujące wydzielanie insuliny z komórek β
- analogi amyliny
- leki eksperymentalne
Inhibitory α-glukozydazy - przedstawiciele
- akarboza
* miglitol
Inhibitory α-glukozydazy - charakterystyka
- blokują rozkład cukrów złożonych → zmniejszają dostępność i wchłanianie glukozy
- zmniejszają glikemię poposiłkową
- nie zmniejszają glikemii na czczo
- nie powodują hipoglikemii