4.3 Metabolizm węglowodanów Flashcards

1
Q

Produkcja insuliny

A
  • synteza insuliny zachodzi w komórkach β wysp trzustkowych
  • po syntezie ze środka łańcucha polipeptydowego odcinany jest fragment C
  • finalny hormon składa się z podjednostek A i B, połączonych mostkami disiarczkowymi
  • stężenie fragmentu C odzwierciedla stężenie insuliny endogennej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Charakterystyka wydzielania insuliny

A
  • proces: egzocytoza
  • czynnik stymulujący: napływ Ca²⁺ do komórek β
  • postać: heksamery zawierające jony cynku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Działanie insuliny na narządy

A
  • mięśnie (↑ wychwytu aa, ↑ syntezy białek, ↑ glikogenogenezy, ↑ spalania glukozy)
  • tkanka tłuszczowa (↑ wychwytu i gromadzenia tłuszczów)
  • wątroba (↑ glikogenogenezy, ↑ lipogenezy)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Najważniejsze transportery glukozy

A
  • GLUT4 (w tkance tłuszczowej i mięśniowej)

* GLUT1 (w OUN)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Mechanizm działania insuliny

A
  • rekrutacja GLUT4 do błony komórkowej → stymulacja wejścia glukozy do komórek
  • aktywacja pompy Na/K (ryzyko hipokaliemii przy szybkim wlewie)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Szlaki przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej

A
  • szlak kaweolarny

* szlak niekaweolarny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Szlak kaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy

A
  • kaweolarny kompleks sygnałowy flotyliny
  • domeny SH2
  • białko adapterowe CrkII
  • białko wymiany nukleotydów guaninowych C3G
  • małe białko G-TC10
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Szlak niekaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy

A
  • kinaza PI3

* białko Akt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Charakterystyka rozkładu insuliny

A
  • okres półtrwania: 40 minut
  • miejsce: wątroba i nerki
  • enzym: insulinaza
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Amylina

A
  • polipeptyd wydzielany razem z insuliną z kom beta
  • działa synergistycznie z insuliną
  • hamuje wydzielanie glukagonu i insuliny
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Glukagon

A
• polipeptyd produkowany w komórkach α wysp trzustkowych
• działa antagonistycznie do insuliny
• zastosowanie:
∙ hipoglikemia
∙ przedawkowanie insuliny
∙ przedawkowanie β-blokerów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Typy cukrzycy

A
  • typ 1. (bezwzględny niedobór insuliny)
  • typ 2. (zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę)
  • MODY (uwarunkowana genetycznie)
  • LADA (autoimmunologiczna w wieku dorosłym)
  • cukrzyca ciężarnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Leki mające zatrzymać rozwój cukrzycy typu 1. w “okresie miesiąca miodowego” - przedstawiciele

A
  • alfa₁-antytrypsyna
  • kanakinumab
  • anakinra
  • rylonacept
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Alfa₁-antytrypsyna

A
  • lek o działaniu przeciwzapalnym i hamującym proteinazy

* lek mający hamować rozwój cukrzycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Kanakinumab

A
  • przeciwciało monoklonalne przeciwko IL-1β

* lek mający hamować rozwój cukrzycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Anakinra

A
  • antagonista receptora IL-1β

* lek mający hamować rozwój cukrzycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Rylonacept

A
  • fuzja fragmentu receptora IL-1 i przeciwciała przeciwko IL-1
  • lek mający hamować rozwój cukrzycy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Powikłania cukrzycy

A
  • choroby układu krążenia
  • nadciśnienie tętnicze
  • retinopatia
  • nefropatia
  • neuropatia
  • stopa cukrzycowa
  • dyslipidemia
  • otyłość
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Wskaźnik średniej glikemii

A
  • poziom hemoglobiny glikowanej (HbA₁c)
  • odzwierciedla średni poziom glikemii do 3 miesięcy wstecz
  • prawidłowo < 7%
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Formy podawania insuliny

A
  • podskórna

* wziewna (równie skuteczna, ale droższa → wycofana)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Insuliny krótko i szybko działające - charakterystyka

A
  • są to insuliny modyfikowane genetycznie

* zmniejszają zdolność insuliny do tworzenia heksamerów, co przyspiesza początek ich działania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Insuliny krótko i szybko działające - przedstawiciele

A
  • insulina lispro
  • insulina aspart
  • insulina glulizynowa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Insuliny długo działające - przedstawiciele

A
  • insulina NPH (neutralna protaminowa Hagedorna)
  • insuliny z buforem octanowym i jonami cynku
  • insulina glarginowa
  • insulina detemir
  • insulina degludec
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Insulina NPH

A
  • inaczej neutralna, protaminowa, izofanowa
  • długo działająca insulina
  • w postaci kryształów z protaminą i cynkiem
  • dobrze rozpuszczalna
  • nadaje się do mieszanek z innymi insulinami
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Insuliny z buforem octanowym i jonami cynku

A
  • długo działające insuliny

* częściowo wytrącają się w formie krystalicznej lub amorficznej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Insulina glarginowa

A
  • długo działająca insulina
  • działa przez 24 h
  • działa bezszczytowo
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Insulina detemir

A
  • długo działająca insulina
  • ma niższy punkt izoelektryczny (wytrąca się w miejscu podania)
  • ma boczny mirystylowy łańcuch tłuszczowy (wiąże się z albuminami)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Działania niepożądane insulin

A
  • ryzyko hipoglikemii
  • reakcje alergiczne
  • lipodystrofia w miejscu podania
  • wzrost masy ciała po dłuższym stosowaniu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Leki przeciwcukrzycowe - grupy leków

A
  • inhibitory α-glukozydazy
  • leki uwrażliwiające tkanki na insulinę
  • leki stymulujące wydzielanie insuliny z komórek β
  • analogi amyliny
  • leki eksperymentalne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Inhibitory α-glukozydazy - przedstawiciele

A
  • akarboza

* miglitol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Inhibitory α-glukozydazy - charakterystyka

A
  • blokują rozkład cukrów złożonych → zmniejszają dostępność i wchłanianie glukozy
  • zmniejszają glikemię poposiłkową
  • nie zmniejszają glikemii na czczo
  • nie powodują hipoglikemii
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Inhibitory α-glukozydazy - działania niepożądane

A
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • ↑ AspAT, AlAT
  • ↑ triglicerydów
33
Q

Leki uwrażliwiające tkanki na insulinę - przedstawiciele

A
  • biguanidy
  • glitazony (tiazolidynodiony)
  • glitazary
34
Q

Biguanidy - przedstawiciele

A

• metformina

35
Q

Metformina - charakterystyka

A
  • jedyny przedstawiciel biguanidów
  • lek pierwszego rzutu w cukrzycy typu 2.
  • uwrażliwia tkanki na insulinę
  • nie powoduje wzrostu masy ciała
36
Q

Metformina - mechanizm działania

A

• aktywuje kinazę AMPK:
∙ hamuje rozpad kwasów tłuszczowych
∙ hamuje glikogenolizę i glukoneogenezę
∙ zwiększa sygnalizację przez receptor insulinowy

37
Q

Metformina - działania niepożądane

A
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe

* kwasica mleczanowa (po przedawkowaniu / w odwodnieniu)

38
Q

Glitazony (tiazolidynodiony) - przedstawiciele

A
  • pio-glitazon

* rozy-glitazon

39
Q

Glitazony (tiazolidynodiony) - charakterystyka

A
  • agoniści receptora jądrowego PPAR-γ
  • uwrażliwiają tkanki na insulinę
  • obniżają stężenie triglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych
  • nie powodują hipoglikemii
40
Q

Glitazony (tiazolidynodiony) - działania niepożądane

A

• obrzęki

41
Q

Glitazary - przedstawiciele

A
  • teza-glitazar

* mura-glitazar

42
Q

Glitazary - charakterystyka

A
  • agoniści receptorów jądrowych PPAR-α i PPAR-γ
  • uwrażliwiają tkanki na insulinę
  • obniżają stężenie triglicerydów
  • nie zostały wprowadzone do leczenia
43
Q

Leki stymulujące wydzielanie insuliny z komórek β - przedstawiciele

A
  • sulfonylomoczniki
  • glinidy
  • eksendyny + inhibitory dipeptydylopeptydazy IV
44
Q

Sulfonylomoczniki - przedstawiciele

A
• I generacja:
∙ acetoheksamid
∙ chlorpropamid
∙ tolbutamid
∙ tolazamid
• II generacja:
∙ glimepiryd
∙ glipizyd
∙ glibenklamid/gliburyd
∙ gliklazyd
∙ glikwidon
45
Q

Sulfonylomoczniki - charakterystyka

A
  • podstawowa grupa doustnych leków przeciwcukrzycowych
  • hamują ATP-zalezny kanał K, łączą się z receptorem SUR1
  • zwiększają wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych
  • mogą powodować hipoglikemię
  • powodują wzrost masy ciała
  • leki II generacji są silniejsze, stosowane w niższych dawkach
46
Q

Sulfonylomoczniki - przeciwwskazania

A
  • demencja
  • splątanie
  • nadwaga
47
Q

Glinidy - przedstawiciele

A
  • nateglinid

* repaglinid

48
Q

Glinidy - charakterystyka

A
  • łączą się z receptorem SUR1 w innym miejscu niż sulfonylomoczniki
  • zwiększają wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych
  • działają krótko i szybko (można je stosować wraz z posiłkami)
49
Q

Eksendyny - przedstawiciele

A
  • eksendyna 4

* eksenatyd

50
Q

Eksendyny - charakterystyka

A
  • analogi GLP-1
  • zwiększają poposiłkowy wyrzut insuliny (właść. inkretynowe
  • są rozkładane przez dipeptydylopeptydazę IV
51
Q

Eksendyny oporne na rozkład przez DPP-IV - przedstawiciele

A
  • lira-glutyd
  • taspo-glutyd
  • albi-glutyd
  • dula-glutyd
  • ek-senatyd
  • liksy-senatyd
52
Q

Inhibitory dipeptydylopeptydazy IV - przedstawiciele

A
  • alo-gliptyna
  • wida-gliptyna
  • syta-gliptyna
  • saksa-gliptyna
  • lina-gliptyna
  • dena-gliptyna
53
Q

Analogi amyliny - przedstawiciele

A

• pramlintyd

54
Q

Pramlintyd

A
  • analog amyliny
  • stosowany w cukrzycy typu 1. i 2.
  • podawany w iniekcjach podskórnych
  • okołoposiłkowo
55
Q

Eksperymentalne leki przeciwcukrzycowe - przedstawiciele

A
  • dapagliflozyna, kanagliflozyna
  • SLC3Oa8
  • tagatoza
  • sukcynobukol
  • metreleptyna
56
Q

Dapagliflozyna, kanagliflozyna

A
  • flozyny
  • inhibitory SGLT2 w nabłonku kanalika proksymalnego
  • hamują resorpcję glukozy
  • wywołują glikozurię
  • zmniejszają obciążenie organizmu glukozą
  • NPŻ: UTI
57
Q

SLC3Oa8

A
  • błonowy transporter jonów cynku w komórkach β

* stymuluje tworzenie kryształków insuliny w komórkach β

58
Q

Tagatoza

A
  • słodzik naturalny
  • 92% słodkości i 38% kaloryczności sacharozy
  • hamuje enzymy rozkładające disacharydy (np. akarbozę)
  • blokuje glikogenolizę w wątrobie
59
Q

Sukcynobukol

A
  • analog probukolu, stosowanego w hiperlipidemii
  • ma działanie przeciwzapalne (↓ iNOS-2 i cytokin prozapalnych)
  • stymuluje reendotelializację (↑ hemoksygenazy 1)
  • możliwe zastosowanie w profilaktyce cukrzycy
60
Q

Leki o działaniu obwodowym stosowane w otyłości - przedstawiciele

A
  • orlistat

* cetylistat

61
Q

Orlistat - charakterystyka

A
  • inhibitor lipazy
  • przyjmowany przed posiłkiem, zmniejsza wchłanianie tłuszczów o 30%
  • efekt: utrata 3 kg na rok
62
Q

Orlistat - działania niepożądane

A
  • biegunki tłuszczowe
  • niewydolność wątroby lub nerek
  • niedobory witamin
63
Q

Leki o działaniu ośrodkowym stosowane w otyłości - przedstawiciele

A
  • sybutramina
  • amfepramon
  • fentermina
  • lorkaseryna
  • leki przeciwcukrzycowe
  • leki eksperymentalne
64
Q

Sybutramina

A
  • lek stosowany w otyłości
  • inhibitor wychwytu 5-HT i NA
  • zwiększa częstość epizodów sercowo-naczyniowych i udarów mózgu
65
Q

Amfepramon

A
  • lek stosowany w otyłości
  • zwiększa uwalnianie NA, słabo 5-HT, DA
  • nie wywołuje uzależnienia
66
Q

Fentermina

A
  • lek stosowany w otyłości
  • zwiększa uwalnianie NA
  • dawniej podawana z fenfluraminą → poważne wady zastawkowe
  • obecnie podawana z topiramatem
67
Q

Topiramat

A
  • lek przeciwdrgawkowy, stosowany w otyłości

* zmniejsza perystaltykę jelit → wywołuje poczucie sytości

68
Q

Lorkaseryna

A
  • lek stosowany w otyłości
  • agonista receptorów 5-HT₂c w OUN
  • zwiększa produkcję POMC
  • wywołuje poczucie sytości
  • może zwiększać ryzyko nowotworów
69
Q

Bupropion

A
  • lek przeciwdepresyjny, stosowany w otyłości
  • inhibitor wychwytu NA, DA
  • podawany z naltreksonem / zonisamidem
70
Q

Rimonabant

A
  • lek stosowany w otyłości
  • odwrotny agonista receptorów CB₁
  • hamuje ośrodkowo apetyt
  • może powodować ciężką depresję i myśli samobójcze
71
Q

Leki przeciwcukrzycowe w leczeniu otyłości - przedstawiciele

A
  • metformina
  • pramlintyd
  • pramlintyd + metreleptyna
  • eksenatyd
72
Q

Przeciwwskazane połączenia leków przeciwcukrzycowych

A
  • 2 sulfonylomoczniki
  • 2 glinidy
  • 2 glitazony
  • sulfonylomocznik + glinid
73
Q

Roztwór KIG

A

• roztwór K, Insuliny i Glukozy

74
Q

Insulina degludec

A
  • usunięta treonina z 30 B i przyłączony kw heksadekanowy
  • podanie podskórne
  • ulega wytrąceniu -> uwalniane powoli multiheksamery
  • mniejsza osobnicza zmienność działania
75
Q

Pioglitazon - działania niepożądane

A

• zwiększa ryzyko infekcji GDO

76
Q

Rozyglitazon - działania niepożądane

A
  • sercowo-nacyzniowe
  • wzrost ryzyka udaru mózgu i zawału serca
  • zakazany u pacjentów z niewydolnością krążenia
77
Q

Empagliflozyna

A
  • flozyna

* zmniejsza ryzyko zawału serca

78
Q

Meterleptyna

A
  • analog leptyny
  • leczenie uogólnionej lipodystrofii
  • obniża glikemie u pacjentów z cukrzycą typ 2, zwłąszcza z zaburzeniami metabolicznymi