4.1 Podwzgórze i przysadka Flashcards

1
Q

Przebieg ultrakrótkiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A

• podwzgórze → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Przebieg krótkiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A

• przysadka → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Przebieg długiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A
  • narząd obwodowy → przysadka

* narząd obwodowy → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hormony podwzgórza - przedstawiciele

A
  • GHRH / GHIH
  • PRH / PIH
  • MSHRH / MSHIH
  • TRH
  • CRH
  • GnRH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Pary podwzgórzowych hormonów uwalniających / hamujących

A
  • GHRH / GHIH
  • PRH / PIH
  • MSHRH / MSHIH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hormony podwzgórza bez hamujących odpowiedników - przedstawiciele

A
  • TRH
  • CRH
  • GnRH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

GHRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający hormon wzrostu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

GHIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie hormonu wzrostu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Inna nazwa hormonu hamującego uwalnianie hormonu wzrostu

A

• somatostatyna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

PRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający prolaktynę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

PIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie prolaktyny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

MSHRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający hormon stymulujący melanocyty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

MSHIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie hormonu stymulującego melanocyty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

TRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający tyreotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

CRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający kortykotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

GnRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający gonadotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Cecha łącząca PIH i GnRH

A

• oba hormony powstają pod wpływem proteaz z tego samego prekursora

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Czy hormony podwzgórza są swoiste wobec swojej osi?

A

Nie, działają też na inne osie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hormony produkowane w przysadce gruczołowej - przedstawiciele

A
  • GH (hormon wzrostu)
  • TSH (tyreotropina)
  • PRL (prolaktyna)
  • ACTH (kortykotropina)
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • LH (hormon luteotropowy)
  • MSH (hormon stymulujący melanocyty)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Analogi GHRH - przedstawiciele

A
  • sermorelina

* tesamorelina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Sermorelina - zastosowanie

A
  • diagnostyka niedoboru GH
  • podwzgórzowy niedobór GH
  • kacheksja towarzysząca AIDS
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

↑GH po sermorelinie - diagnoza

A

• podwzgórzowy niedobór GH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

brak ↑GH po sermorelinie - diagnoza

A

• przysadkowy niedobór GH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Tesamorelina - zastosowanie

A

• zapobieganie lipodystrofii w czasie stosowania PI w terapii AIDS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Substancja stymulująca uwalnianie GH niezależnie od osi GHRH/GHIH

A

• grelina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Analogi somatostatyny - przedstawiciele

A
  • okt-reotyd
  • lan-reotyd
  • pazy-reotyd
  • wap-reotyd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Przewaga analogów somatostatyny nad somatostatyną

A
  • dłuższy okres półtrwania

* okres półtrwania somatostatyny to kilka minut

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Receptory somatostatynowe obecne w zdrowej przysadce i gruczolaku

A
  • SSTR-1
  • SSTR-2
  • SSTR-3
  • SSTR-5
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Receptory somatostatynowe obecne w nowotworze złośliwym przysadki

A
  • SSTR-2

* SSTR-5

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Analogi somatostatyny - zastosowanie

A
  • gruczolak przysadki
  • guzy lite przysadki
  • nieoperacyjne guzy neuroendokrynne przewodu pokarmowego (↓ VIP)
  • krwawienie z żylaków przełyku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Wskazania do farmakoterapii gruczolaka przysadki

A
  • niepowodzenie leczenia chirurgicznego
  • odmowa zgody na zabieg chirurgiczny
  • przeciwwskazania do wykonania zabiegu chirurgicznego
  • wznowa gruczolaka po operacji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Farmakoterapia gruczolaka przysadki - grupy leków

A
  • analogi somatostatyny
  • antagoniści receptora GH
  • agoniści receptorów dopaminowych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Mechanizm działania oktreotydu i lanreotydu

A

• stymulacja receptora SSTR-2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Oktreotyd - wskazania

A
  • akromegalia
  • guzy neuroendokrynne
  • krwawienie z żylaków przełyku
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Oktreotyd - formy podawania

A
  • co 8 godzin (podskórnie)

* raz w miesiącu (domięśniowo w formie mikrosfer LAR - long-acting release)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Lanreotyd - wskazania

A
  • akromegalia

* guzy neuroendokrynne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Lanreotyd - formy podawania

A
  • raz w tygodniu (domięśniowo)

* raz w miesiącu (podskórnie w formie autożelu - wodnego roztworu octanu leku)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Mechanizm działania pazyreotydu

A

• stymulacja receptorów SSTR-1, 2, 3, 5

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Pazyreotyd - wskazania

A
  • akromegalia oporna na leczenie

* guzy lite przysadki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Mechanizm działania wapreotydu

A

• stymulacja receptorów SSTR-2, 5, a także 4

41
Q

Wapreotyd - wskazania

A

• krwawienie z żylaków przełyku

42
Q

Metody hamowania krwawienia z żylaków przełyku

A
  • dożylnie: wapreotyd / oktreotyd (bolus + wlew)
  • dożylnie: wazopresyna
  • chirurgiczna skleroterapia
43
Q

Analogi somatostatyny - działania niepożądane

A
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • kamica żółciowa
  • ↓ wydzielania insuliny → ryzyko cukrzycy
44
Q

Podtyp receptora dopaminowego występujący w przysadce

A

• D₂

45
Q

Agoniści receptorów dopaminowych w leczeniu akromegalii - przedstawiciele

A
• bromokryptyna (niewybiórcza)
• kabergolina (wybiórcza wobec D₂)
• mniej skuteczne:
∙ lizuryd
∙ pergolid
∙ chinagolid
∙ terguryd
46
Q

Mechanizm działania agonistów dopaminowych

A
  • fizjologicznie: ↑ produkcji GH

* w nadmiarze GH: ↓ produkcji GH

47
Q

Przewaga agonistów dopaminowych nad analogami somatostatyny i antagonistami receptora GH

A
  • mogą być przyjmowane doustnie

* są tańsze

48
Q

Lek stosowany w guzach przysadki wydzielających PRL, TSH

A

• kabergolina

49
Q

Agoniści dopaminowi - działania niepożądane

A
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • zawroty głowy
  • ryzyko uszkodzenia prawej zastawki P-K
50
Q

Pegwisomant - charakterystyka

A
• pegylowany analog GH
∙ długi okres półtrwania
∙ niska immunogenność
• konkuruje z GH o miejsce na receptorze
• bardzo skuteczny, lecz drogi
51
Q

Pegwisomant - działania niepożądane

A
  • podrażnienie skóry w miejscu podania

* zaburzenia funkcji wątroby

52
Q

Leczenie karłowatości - przedstawiciele

A
  • somatropina (syntetyczny GH)

* somatrem (syntetyczny GH wydłużony o metioninę)

53
Q

Zespół Larona

A
  • niewrażliwość na GH
  • GH nie powoduje ↑ syntezy IGF w wątrobie
  • stężenie GH jest normalne lub podwyższone
54
Q

Leczenie zespołu Larona - przedstawiciele

A
  • mekazermina (rekombinowany IGF-1)

* połączenie IGF-1 z IGFBP-3 jest skuteczne, lecz nie może być stosowane w zespole Larona (ze względu na patenty)

55
Q

Mekazermina

A

• rekombinowany IGF-1

56
Q

Połączenie mekazerminy z IGFBP-3 - wskazania

A
  • kacheksja nowotworowa
  • kacheksja związana z AIDS
  • stwardnienie zanikowe boczne
57
Q

Czy PRH i PIH stosuje się w terapii zaburzeń wydzielania prolaktyny?

A

Nie, stosuje się agonistów i antagonistów receptorów dopaminowych.

58
Q

Czym PRL różni się od pozostałych hormonów przysadkowych?

A

Nie stymuluje uwalniania hormonów obwodowych → nie ma długiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

59
Q

Leczenie niedoboru PRL - przedstawiciele

A
  • metoklopramid - antagonista D

* rekombinowana ludzka PRL

60
Q

Metoklopramid - działania niepożądane

A
  • zaburzenia pozapiramidowe
  • pobudzenie, niepokój, bezsenność
  • zaburzenia miesiączkowania, mlekotok
  • ginekomastia, impotencja
61
Q

Leczenie hiperprolaktynemii - przedstawiciele

A
  • bromokryptyna - niewybiórczy agonista D
  • kabergolina - agonista D2
  • chinagolid - agonista D2
62
Q

Prolactinoma - objawy

A
  • zaburzenia widzenia (ucisk na skrzyżowanie wzrokowe)
  • spadek libido
  • spadek płodności
63
Q

Prolactinoma - leczenie z wyboru

A
  • terapia agonistami receptorów dopaminowych

* nie interwencja chirurgiczna (w przeciwieństwie do innych guzów przysadki)

64
Q

Diagnostyka przyczyn niedoczynności tarczycy

A
  • podanie protyreliny (egzogennej TRH) → badanie poziomu TSH

* podanie tyreotropiny (egzogennej TSH) → badanie poziomu hormonów tarczycy

65
Q

Protyrelina

A
  • preparat TRH

* stosowany w diagnostyce przyczyn niedoczynności tarczycy

66
Q

Potencjalne zatosowania analogów TRH

A
  • działanie przeciwbólowe
  • działanie przeciwdrgawkowe
  • ochrona układu oddechowego wcześniaków
  • neuroprotekcja
67
Q

Czy TSH podaje się w niedoczynności tarczycy?

A

Nie, podaje się doustnie hormony tarczycy.

68
Q

Leczenie raka tarczycy i wola wieloguzkowego

A

• jednoczesne podanie tyreotropiny i J¹³¹ → wychwyt jodu przez komórki tarczycy → zniszczenie komórek przez promieniowanie β → suplementacja hormonów tarczycy

69
Q

Nowe możliwości leczenia choroby Gravesa-Basedowa

A

• zablokowanie dostępu przeciwciał stymulujących do receptora TSH przez słabych agonistów

70
Q

Inna nazwa hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH)

A

• kortykorelina

71
Q

Hormony, których synteza jest pobudzana przez ACTH

A
  • glikokortykosteroidy
  • mineralokortykosteroidy
  • androgeny nadnerczowe
72
Q

CRH - zastosowanie

A
  • diagnostyka przyczyn nadmiernej produkcji glikokortykosteroidów
  • obrzęk mózgu
73
Q

Peksacerfont

A
  • antagonista typu 1. receptora CRH

* nowy lek anksjolityczny

74
Q

Hormony kodowane w genie POMC

A
  • ACTH
  • lipotropina
  • β-endorfina
  • hormon melanotropowy
75
Q

Syntetyczna kortykotropina - charakterystyka

A
  • 24 N-końcowe aminokwasy ACTH
  • pełne działanie stymulujące korę nadnerczy
  • mniejsza immunogenność
76
Q

Syntetyczna kortykotropina - zastosowanie

A
  • diagnostyka niewydolności nadnerczy
  • różnicowanie wrodzongo przerostu nadnerczy od hiperandrogenizmu jajnikowego
  • leczenie niewydolności nadnerczy (rzadko)
77
Q

Mechanizm hiperandrogenizmu nadnerczowego

A
  • niedobór 21-hydroksylazy
  • brak kortyzolu
  • ↑ produkcji ACTH
  • kompensacyjny przerost nadnerczy
  • przekształcanie nagromadzonych prekursorów kortyzolu w androgeny
78
Q

Działanie FSH

A

♀ stymulacja wzrostu pęcherzyków Graafa i produkcji estrogenów
♂ aktywacja odżywiających spermatocyty komórek Sertolego

79
Q

Działanie LH

A

♀ stymulacja owulacji

♂ pobudzanie komórek Leydiga do wytwarzania testosteronu

80
Q

Różnice wynikające z czasu działania GnRH na receptor

A
  • wolne pulsacyjne działanie GnRH → uwalnianie FSH
  • szybkie pulsacyjne działanie GnRH → uwalnianie LH
  • ciągłe działanie GnRH → down-regulacja receptora, zahamowanie uwalniania gonadotropin
81
Q

Agoniści receptora GnRH

A
• gonadorelina
• funkcjonalni antagoniści:
∙ buzerelina
∙ gozerelina
∙ leuprorelina
∙ tryptorelina
∙ histrelina
∙ nafarelina
82
Q

Antagoniści receptora GnRH

A
  • cetroreliks
  • ganireliks
  • abareliks
  • degareliks
83
Q

Gonadorelina - charakterystyka

A
  • agonista receptora GnRH
  • okres półtrwania: 5 minut
  • podawana w bolusach co 1-2 godziny
84
Q

Gonadorelina - zastosowanie

A
  • leczenie braku podwzgórzowej indukcji cyklów miesiączkowych
  • ocena zdolności przysadki do produkcji FSH i LH
85
Q

Leuprorelina i histrelina

A
  • agoniści (funkcjonalni antagoniści) receptora GnRH

* wstrzykiwane raz dziennie domięśniowo

86
Q

Nafarelina

A
  • agonista (funkcjonalny antagonista) receptora GnRH

* dostępny w formie sprayu donosowego

87
Q

Gozerelina

A
  • superagonista (funkcjonalny antagonista) receptora GnRH

* podawany raz w miesiącu, wolno uwalniany

88
Q

Agoniści receptora GnRH - zastosowanie

A
  • endometrioza
  • włókniaki macicy
  • przedwczesne dojrzewanie płciowe
  • rak prostaty (terapia pod osłoną antagonistów receptora testosteronu)
89
Q

Agoniści receptora GnRH - działania niepożądane

A
  • uderzenia gorąca
  • bóle głowy
  • zaburzenia nastroju
  • spadek libido
90
Q

Cetroreliks i ganireliks

A
  • antagoniści receptora GnRH

* używane do wygaszania produkcji gonadotropin podczas suplementacji egzogennymi gonadotropinami

91
Q

Abareliks - charakterystyka

A
  • antagonista receptora GnRH
  • używany w leczeniu zaawansowanego raka prostaty
  • farmakologiczna kastracja po jednym wstrzyknięciu
92
Q

Abareliks - działania niepożądane

A
  • reakcja anafilaktyczna

* wydłużenie QT → arytmia

93
Q

Degareliks

A
  • antagonista receptora GnRH
  • używany w leczeniu zaawansowanego raka prostaty
  • farmakologiczna kastracja po jednym wstrzyknięciu
  • nie wywołuje reakcji anafilaktycznej i wydłużenia QT
94
Q

Preparaty gonadotropin - przedstawiciele

A
  • menotropina
  • urofolitropina
  • folitropina rekombinowana
  • gonadotropina kosmówkowa
95
Q

Menotropina

A

• menopauzalna mieszanina FSH i LH z moczu
• zastosowanie:
∙ wywoływanie wzrostu pęcherzyka Graafa
∙ leczenie hipogonadyzmu hipogonadotropowego u mężczyzn

96
Q

Urofolitropina

A

• preparat zawierający oczyszczone FSH z moczu

97
Q

Folitropina rekombinowana

A

• preparat rekombinowanego ludzkiego FSH

98
Q

Gonadotropina kosmówkowa (hCG)

A
• uzyskiwana z moczu kobiet ciężarnych
• ma właściwości zbliżone do LH
• zastosowanie:
∙ wywoływanie owulacji
∙ leczenie wnętrostwa u chłopców przed pokwitaniem