5.2 Leki immunosupresyjne Flashcards
Wskazania do stosowania leków immunosupresyjnych
- zapobieganie odrzucaniu przeszczepów i reakcji “przeszczep przeciw biorcy”
- leczenie chorób autoimmunizacyjnych
- leczenie ciężkich, przewlekłych chorób zapalnych
Typowe działania niepożądane terapii immunosupresyjnej
- wzrost podatności na infekcje
* wzrost ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej
Tolerogeny
- leki przyszłości, wywołujące stan tolerancji na konkretny antygen
- najbardziej zbliżone do tolerogenów są inhibitory kostymulacji
Nazewnictwo mysich przeciwciał monoklonalnych
• -omab
Nazewnictwo chimerycznych przeciwciał monoklonalnych
- -imab
* -ximab
Nazewnictwo humanizowanych przeciwciał monoklonalnych
- -umab
* -zumab
Nazewnictwo nowych inhibitorów enzymów
• -ib
Grupy leków immunosupresyjnych
- leki cytotoksyczne
- glikokortykosteroidy
- leki wiążące się z immunofiliną
- leki przeciwcytokinowe
- inhibitory kostymulacji
- przeciwciała przeciwko antygenom limfocytów
Leki cytotoksyczne stosowane jako immunosupresanty
- azatiopryna
- mykofenolan mofetylu
- mizorybina
- leflunomid
- cyklofosfamid
- metotreksat
- winkrystyna
- pentostatyna
Azatiopryna
• lek cytotoksyczny, antymetabolit puryn
• w organizmie przekształcany do merkaptopuryny
• hamuje syntezę DNA i proliferację lim B i T
• metabolizm zależy od oksydazy ksantynowej
• zastosowanie:
∙ zapobieganie odrzucaniu przeszczepu nerki
∙ nerkowe powikłania tocznia
∙ KZN
∙ ciężkie postaci RZS
∙ samoistna plamica małopłytkowa
Azatiopryna - działania niepożądane
- mielosupresja
- wysypki skórne
- gorączka
- nudności i wymioty, biegunka
- pogorszenie niewydolności wątroby
- uszkodzenie szpiku u części pacjentów
Mykofenolan mofetylu
• lek cytotoksyczny, inhibitor IMPDH2 (tylko w lim T i B)
• hamuje syntezę nukleotydów purynowych w limfocytach
• hamuje reakcje zapalne komórek śródbłonka
• zastosowanie:
∙ zapobieganie odrzucaniu przeszczepu
∙ reakcja “przeszczep przeciw biorcy” oporna na GKS
∙ badania nad wykorzystaniem w RZS i innych kolagenozach
Mykofenolan mofetylu - działania niepożądane
- mielosupresja
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- uszkodzenie wątroby
- teratogenny, ryzyko poronienia
Mizorybina
• lek cytotoksyczny, inhibitor IMPDH i syntazy GMP
• hamuje syntezę zasad purynowych w limfocytach T i B
• polepsza działanie receptora dla GKS
• zastosowanie:
∙ choroby autoimmunizacyjne (np. nefropatia IgA)
∙ transplantologia
Mizorybina - działania niepożądane
- leukopenia
- uszkodzenie wątroby
- nudności i wymioty
Leflunomid
• lek cytotoksyczny, inhibitor DHODH
• hamuje syntezę zasad pirymidynowych w limfocytach T i B
• hamuje wytwarzanie przeciwciał przez limfocyty B
• hamuje aktywność TNF-α
• nasila produkcję cytokin przeciwzapalnych (IL-10)
• zastosowanie:
∙ RZS
∙ choroby autoimmunizacyjne
∙ transplantologia
Leflunomid - działania niepożądane
- luźne stolce, biegunka
- wypadanie włosów
- przyrost masy ciała
- uszkodzenie wątroby
- wzrost CTK
- lek silnie teratogenny
- cholestyramina znacznie nasila jego wydalanie
Brekwinar
• lek cytotoksyczny, inhibitor DHODH • działanie podobne do leflunomidu • zastosowanie: ∙ nowotwory ∙ ciężkie choroby autoimmunizacyjne ∙ ciężkie choroby zapalne
Cyklofosfamid
• lek cytotoksyczny, alkilujący DNA
• duże dawki podawane razem z antygenem → wytworzenie swoistej tolerancji
• małe dawki mogą działać immunostymulująco (hamuje Treg)
• zastosowanie:
∙ nowotwory (w duzych dawkach)
∙ choroby autoimmunizacyjne
∙ choroby zapalne
Cyklofosfamid - działania niepożądane
- mielosupresja
- wypadanie włosów
- krwotoczne zapalenie pęcherza (akroleina - toksyczny metabolit)
- rak pęcherza
Metotreksat
• lek cytotoksyczny, antymetabolit kwasu foliowego • zastosowanie: ∙ RZS (1szy rzut) ∙ reakcja "przeszczep przeciw biorcy" ∙ nowotwory
Winkrystyna
• lek cytotoksyczny, pochodna barwinka różyczkowego
• hamuje działanie wrzeciona mitotycznego
• zastosowanie:
∙ samoistna plamica małopłytkowa
∙ leczenie ABL, Hodgkina, chłoniaków nieziarniczych, szpiczaka mnogiego
Pentostatyna
• lek cytotoksyczny, inhibitor deaminazy adenozynowej
• wywołuje limfopenię
• zastosowanie:
∙ reakcja “przeszczep przeciw biorcy”
GKS jako immunosupresanty
• upośledzają odporność komórkową • zmniejszają stężenie cytokin, autakoidów, limfocytów, IgG we krwi • zastosowanie: ∙ transplantologia ∙ choroby autoimmunizacyjne ∙ choroby zapalne ∙ onkologia
Podział leków wiążących się z immunofiliną
- inhibitory kalcyneuryny
* inhibitory szlaku mTOR
Inhibitory kalcyneuryny - przedstawiciele
- cyklosporyna
- takrolimus
- pimekrolimus
- woklosporyna (nowsza pochodna cyklosporyny)
Inhibitory kalcyneuryny - działanie
- hamują kalcyneurynę - fosfatazę odpowiedzialną za defosforylację NFAT
- hamują wytwarzanie (nie działanie) IL-2 przez limfocyty
Cyklosporyna
• inhibitor kalcyneuryny • łączy się z cyklofiliną • zastosowanie (p.o. lub i.v.): ∙ zapobieganie odrzucaniu przeszczepu ∙ zapobieganie reakcji "przeszczep przeciw biorcy" ∙ choroby autoimmunizacyjne ∙ choroby zapalne jelita grubego ∙ ciężkie postaci astmy ∙ w kroplach w zespole suchego oka ∙ w inhalacjach po przeszczepie płuc
Takrolimus
• inhibitor kalcyneuryny
• łączy się z makrofiliną (FKBP12)
• zastosowanie:
∙ podobnie jak cyklosporyna, dodatkowo:
∙ łuszczyca (maść)
∙ atopowe zapalenie skóry (maść)
∙ BOOP - zarostowe zapalenie oskrzelików
Cyklosporyna, takrolimus - działania niepożądane
- uszkodzenie nerek
- uszkodzenie wątroby
- zaburzenia neurologiczne
- hiperkaliemia, hiperglikemia, hiperlipidemia
- wzrost CTK
- nadmierne owłosienie
- przerost dziąseł
- wpływ na CYP3A4
Pimekrolimus
• inhibitor kalcyneuryny
• łączy się z makrofiliną (FKBP12)
• zastosowanie:
∙ atopowe zapalenie skóry
Inhibitory szlaku mTOR - przedstawiciele
- syrolimus (rapamycyna)
- ewerolimus
- temsyrolimus
- rydaforolimus
- zotarolimus
- umirolimus (biolimus A9)
Inhibitory szlaku mTOR - działanie
- łączą się z makrofiliną (FKBP12) → hamują kinazę mTOR
* hamują działanie (nie wytwarzanie) IL-2 na limfocyty i proliferacje lim B
Syrolimus, ewerolimus
• inhibitor szlaku mTOR
• zastosowanie:
∙ zapobieganie odrzucaniu przeszczepu
∙ zapobieganie reakcji “przeszczep przeciw biorcy”
Syrolimus, ewerolimus - działania niepożądane
- ciężkie uszkodzenie szpiku kostnego
- uszkodzenie wątroby
- biegunka
- bóle głowy
- hipertriglicerydemia
Temsyrolimus
• inhibitor szlaku mTOR
• zastosowanie:
∙ rak nerki
Rydaforolimus
• inhibitor szlaku mTOR
• zastosowanie:
∙ nowotwory tkanek miękkich
Temsyrolimus, rydaforolimus - działania niepożądane
- krwawienia śródczaszkowe
- hiperglikemia, hiperlipidemia
- śródmiąższowe zapalenie płuc
- upośledzenie gojenia się ran
Inhibitory szlaku mTOR w kardiologii
- stosowane do pokrywania stentów wieńcowych
* użycie stentu pokrytego lekiem zapobiega restenozie naczynia wieńcowego
Leki hamujące TNF-α - przedstawiciele
- infliksymab
- adalimumab
- etanercept
- golimumab
- afelimomab
- pegsunercept
- certolizumab pegol
Leki hamujące TNF-α - drogi podania
- dożylnie (infliksymab)
* podskórnie (etanercept, adalimumab, golimumab)
Leki hamujące TNF-α - zastosowanie
- RZS
- inne choroby zapalne stawów
- choroba Leśniowskiego-Crohna
Leki hamujące TNF-α - działania niepożądane
- wzrost podatności na zakażenia (gruźlica)
- nasilenie reakcji autoimmunizacyjnych, pojawienie się autoprzeciwciał ANA, anty-dsDNA, anty-kardiolipina
- toczeń polekowy
- leukopenia
- zapalenia naczyń
- zespoły demielinizacyjne, zapalenia nerwów
- reakcje alergiczne
Leki hamujące TNF-α - przeciwwskazania
- gruźlica
- aktywne ciężkie zakażenia wirusowe i grzybicze
- ciężka niewydolność krążenia
- choroby demielinizacyjne
- ciąża
Leki hamujące IL-1β - przedstawiciele
- anakinra
- rylonacept
- kanakinumab
Leki hamujące IL-1β - zastosowanie
- RZS
- inne kolagenozy
- dna moczanowa
Leki hamujące IL-1β - działania niepożądane
- wzrost podatności na zakażenia
- reakcje alergiczne
- bóle głowy
- neutropenia
Leki hamujące IL-1β - przeciwwskazania
- ciąża
* terapia lekami hamującymi TNF-α
Kanakinumab
• nowe przeciwciało przeciw IL-1β • zastosowanie: ∙ pokrzywka indukowana oziębieniem ∙ RZS ∙ dna moczanowa ∙ miażdżyca, schizofrenia (low-grade inflammation)
Leki hamujące IL-2 - przedstawiciele
- bazyliksymab
* daklizumab
Bazyliksymab, daklizumab
• przeciwciała blokujące receptor CD25 dla IL-2 na aktywowanych limfocytach T
• zastosowanie:
∙ zapobieganie i leczenie odrzucania przeszczepu nerki (+GKS, cyklosporyna)
Bazyliksymab, daklizumab - działania niepożądane
- zaparcia
- zakażenia układu moczowego
- obrzęki
- wzrost CTK
Tocylizumab
• przeciwciało przeciw receptorowi dla IL-6
• podawane dożylnie
• zastosowanie:
∙ RZS
Tocylizumab - działania niepożądane
- uszkodzenie wątroby
- neutropenia
- zaburzenia lipidogramu
Mepolizumab
• przeciwciało przeciw IL-5 • hamuje dojrzewanie i proliferację eozynofili • zastosowanie: ∙ ciężkie postaci astmy ∙ zespoły hipereozynofilowe
Inhibitory kostymulacji - przedstawiciele
- abatacept, belatacept (działają na limfocyty T)
* abetimus (działa na limfocyty B)
Abatacept
• inhibitor kostymulacji limfocytów T • budowa: CTLA-4 + fragment Fc IgG₁ • podawany dożylnie • zastosowanie: ∙ RZS
Abatacept - działania niepożądane
- wzrost podatności na zakażenia
- reakcje w miejscu podania
- zwiększenie zachorowalności na chłoniaki
Abatacept - przeciwwskazania
- gruźlica
- ciężkie zakażenia wirusowe i grzybicze
- przewlekłe WZW B/C
- ciąża
Przeciwciała przeciwko antygenom limfocytów - przedstawiciele
- preparaty ALG, ATG
- muromonab-CD3
- rytuksymab
- ofatumumab
- obinutuzumab
- okrelizumab
- blinatumomab
- efalizumab
- odulimomab
- lifitegrast
- alefacept
- alemtuzumab
- gemtuzumab
- daralumumab
- klenoliksymab i keliksymab
- zanolimumab
- cedelizumab
- toralizumab
- ruplizumab
- depirolizumab pegol
- galiksymab
- gawilimomab
- syplizumab
- zolimomab aritoks, telimomab aritoks
- tregalizumab
- epratuzumab
Preparaty ALG, ATG
• antylimfocytowe / antytymocytowe globuliny pozyskiwane z krwi zwierząt
• silnie zmniejszają liczbę krążących limfocytów T
• zastosowanie:
∙ zapobieganie i leczenie ostrego odrzucania przeszczepu
Preparaty ALG, ATG - działania niepożądane
- reakcje w miejscu podania
- reakcje anafilaktyczne
- objawy choroby posurowiczej
- powstawanie przeciwciał przeciw ATG, odkładanie się kompleksów immunologicznych
- zespół uwalniania cytokin
Muromonab-CD3
• przeciwciało przeciw CD3 limfocytów T
• obniża liczbę krążących limfocytów T
• zastosowanie:
∙ leczenie ostrego odrzucania przeszczepu
Muromonab-CD3 - działania niepożądane
- zespół uwalniania cytokin (zapobieganie: paracetamol, antyhistaminiki)
- zaburzenia hematologiczne
- reakcje alergiczne
- stopniowe osłabienie działania
Leki o działaniu podobnym do muromonabu-CD3
- oteliksyzumab
- teplizumab
- wizylizumab (szpiczak mnogi, cukrzyca t1)
Rytuksymab
• przeciwciało przeciw CD20 limfocytów B • eliminuje limfocyty B • zastosowanie: ∙ chłoniak z komórek B ∙ ciężkie postaci RZS ∙ choroby autoimmunizacyjne
Rytuksymab - działania niepożądane
- zespół uwalniania cytokin
- reakcje alergiczne
- kardiotoksyczność
- wzrost podatności na zakażenia
- leukoencefalopatia wieloogniskowa (wirus JC)
Rytuksymab - przeciwwskazania
- nadwrażliwość na białko mysie
- czynne zakażenia
- ciężki niedobór odporności
- ciężka niewydolność serca
Ofatumumab, obinutuzumab
• przeciwciało przeciw CD20 limfocytów B
• działanie podobne do rytuksymabu
• zastosowanie:
∙ przewlekła białaczka limfocytarna
Efalizumab
• przeciwciało przeciw CD11a • zapobiega migracji limfocytów do skóry • zastosowanie: ∙ łuszczyca (podskórnie) ∙ ostre odrzucanie przeszczepu nerki
Odulimomab
• przeciwciało przeciw CD11a
• zastosowanie:
∙ choroby autoimmunizacyjne
∙ transplantologia
Alefacept
• lek hamujący CD2 limfocytów T • budowa: LFA-3 + fragment Fc IgG₁ • zmniejsza liczbę krążących limfocytów T, hamuje proliferację keratynocytów • zastosowanie: ∙ łuszczyca
Alemtuzumab
• przeciwciało klasy IgG1 przeciw CD52 limfocytów, monocytów, komórek NK
• zastosowanie:
∙ przewlekła białaczka z komórek B
Gemtuzumab
• przeciwciało klasy IgG4 przeciw CD33
• zastosowanie:
∙ ostra białaczka szpikowa
Przeciwciała przeciw molekułom adhezyjnym - przedstawiciele
- natalizumab
- karotegrast
- wedolizumab
- aselizumab
Natalizumab
• przeciwciało przeciw integrynie α₄
• hamuje diapedezę białych krwinek
• zastosowanie:
∙ ciężkie postaci stwardnienia rozsianego
∙ choroba Leśniowskiego-Crohna (niestosowany)
Natalizumab - działania niepożądane
• postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa (JCV)
Aselizumab
• przeciwciało przeciw selektynie CD62L • hamuje diapedezę i migrację kom zapalnych • zastosowanie: ∙ choroby zapalne ∙ stany po urazach wielonarządowych
Przeciwciała przeciw składnikom dopełniacza - przedstawiciele
- ekulizumab
* pekselizumab
Ekulizumab
• przeciwciało przeciw składnikowi C5 dopełniacza
• zastosowanie:
∙ nocna napadowa hemoglobinuria
∙ RZS
Pekselizumab
• przeciwciało przeciw składnikowi C5 dopełniacza
• zastosowanie:
∙ po angioplastyce wieńcowej
∙ po pomostowaniu aortalno-wieńcowym
Przeciwciała hamujące IgE - przedstawiciele
- omalizumab
- reslizumab
- talizumab
- gomiliksymab
Omalizumab
• przeciwciało przeciwko IgE
• zastosowanie:
∙ ciężkie postaci astmy
Reslizumab, talizumab
• przeciwciała przeciwko IgE
• zastosowanie:
∙ alergia na orzeszki ziemne
Gomiliksymab
• przeciwciało przeciwko receptorowi dla IgE
• zastosowanie:
∙ ciężkie schorzenia alergiczne
Przeciwciała przeciwko Rh(D) - przedstawiciele
- preparat ludzkich przeciwciał anty-Rh(D)
- atorolimumab
- morolimumab
Inne leki immunosupresyjne - przedstawiciele
- talidomid, IMiDs, SelCIDs
- bortezomib
- glatyramer
- fumaran dimetylu
- gusperymus
- abetimus
- fingolimod
- ponesimod
- rigerimod (P140)
- lakwinimod
- benwitimod
- blisibimod
- atacicept
- tofacytynib
Talidomid
• pochodna kwasu glutaminowego
• działa uspokajająco, nasennie i przeciwbólowo
• racemat enancjomeru R - terapeutycznego i S - teratogennego
• hamuje angiogenezę
• hamuje erytropoezę
• blokuje wydzielanie TNF-alfa, IL2, IL4, IL6, IL8, IL12
• hamuje plazmocyty, stymuluje p/nowotworową reakcję lim Th1 i kom NK
• zastosowanie:
∙ szpiczak mnogi
∙ rumień guzowaty w przebiegu trądu
∙ zmiany skórne w przebiegu tocznia
Talidomid - działania niepożądane
- teratogenność
- zakrzepica żylna
- niedoczynność tarczycy
- neuropatia obwodowa
- senność
- zaparcia
Nowe pochodne talidomidu
- IMiDs - pochodne o działaniu immunonodulacyjnym
* SelCIDs - pochodne o działaniu przeciwzapalnym
Glatyramer
• lek immunomodulujący
• wiaże się z MHC II i zaburza prezentację autoantygenu MBP -> wzbudzenie lim supresorowych, supresa Tc
• budowa: mieszanina octanów polipeptydów o składzie podobnym do MBP (zasadowego białka mieliny) - Glu, Ala, Tyr, Liz
• zastosowanie:
∙ nawrotowe stwardnienie rozsiane (podskórnie)
Glatyramer - działania niepożądane
- reakcje w miejscu podania
- ostre reakcje poiniekcyjne
- nudności i wymioty
- nadmierna potliwość
Gusperymus (Spanidin)
• pochodna antybiotyku (spergualiny)
• hamuje aktywację limfocytów T zależną od IL-2
• hamuje dojrzewanie limfocytów Th1
• hamuje produkcję przeciwciał
• zastosowanie:
∙ leczenie ostrego odrzucania przeszczepu (głównie nerek)
∙ białaczki, chłoniaki z komórek T
Gusperymus - działania niepożądane
- mielosupresja
- neuropatia czuciowa
- nudności i wymioty
- gorączka
Nazewnictwo białek fuzyjnych
-cept
Metotreksat - działania niepożądane
- nudności i wymioty
- uszkodzenie śluzówki górnego odc. przewodu pokarmowego
- uszkodzenie, marskość wąroby
- płucna reakcja nadwrażliwości (duszność, skurcz oskrzeli)
- zakażenia
- teratogenny
Okrelizumab
• przeciwciało przeciw CD20 limfocytów B
• działanie podobne do rytuksymabu
• zastosowanie:
∙ pierwotnie postepująca postać stwardnienia rozsianego
Blinatumomab
• BiTE
• fuzyjne białko rozpoznające CD3 lim T i CD19 na nowotworowych lim B
• kieruje lim Tc do zniszczenia nowotworowych lim B
• zastosowanie:
∙ ALL bez ch Philadelphia (2gi rzut)
Lifitegrast
• antagonista LFA-1, blokuje wiązanie jej z ICAM-1
• zapobiega przedostawaniu się limfocytów do skóry
• zastosowanie:
∙ zespół suchego oka
Daralumumab
• przeciwciało przeciw CD38
• powoduje apoptozę nowotworowych kom plazmatycznych
• zastosowanie:
∙ szpiczak mnogi
Klenoliksymab i keliksymab
• przeciwciała przeciw CD4
• zastosowanie:
∙ ciężka astma
∙ RZS
Zanolimumab i cedelizumab
• przeciwciała przeciw CD4
• zastosowanie:
∙ chłoniaki
∙ ch autoimmunologiczne
Toralizumab
• przeciwciało przeciw CD40L
• hamuje lim T - zależną stymulację lim B
• zastosowanie:
∙ ch Leśniowskiego-Crohna i inne autoimmuno
∙ stwardnienie rozsiane
∙ chłoniak z kom B
• NPŻ: zakrzepica
Ruplizumab
- przeciwciało przeciw CD40L
- hamuje lim T - zależną stymulację lim B
- NPŻ: zakrzepica
Dapirolizumab pegol
• pegylowane przeciwciało przeciw CD40L
• hamuje lim T - zależną stymulację lim B
• zastosowanie:
∙ SLE
Galiksymab
• przeciwciało przeciw CD80
• zastosowanie:
∙ BCL
Gawilimomab
• przeciwciało przeciw CD147 (basyginie)
• zastosowanie:
∙ reakcja przeszczep przeciw biorcy oporna na GKS
Syplizumab
• przeciwciało przeciw CD2 • hamuje pobudzanie kom NK i T • zastosowanie: ∙ łuszczyca ∙ reakcja przeszczep przeciw biorcy
Zolimomab aritoks
• przeciwciało przeciw CD5 sprzężone z rycyną
• łączy się z lim B1 i T, rycyna powoduje ich śmierć
• zastosowanie:
∙ ch autoimmunologiczne
∙ reakcja przeszczep przeciw biorcy
Telimomab aritoks
• przeciwciało przeciw CD5 sprzężone z rycyną
• łączy się z lim B1 i T, rycyna powoduje ich śmierć
• zastosowanie:
∙ ch autoimmunologiczne
∙ reakcja przeszczep przeciw biorcy
Tregalizumab
• przeciwciało przeciw epitopowi CD4 • aktywuje lim Treg • zastosowanie: ∙ łuszczyca ∙ RZS
Epratuzumab
• przeciwciało przeciw CD22 • hamuje aktywacje i zmniejsza liczbę lim B • zasosowanie: ∙ SLE ∙ DLBCL ∙ chłoniak pęcherzykowy ∙ ALL
Ipilimumab, tremelimumab
- przeciwciała blokujące CTLA-4
* nasilają reakcję immunologiczną
Inolimomab
• przeciwciało przeciw IL-2
• zastosowanie:
∙ reakcja przeszczep przeciw biorcy
Dupilumab
• przeciwciało przeciw podj α re dla IL4 • blokuje IL3 i IL13 • zastosowanie: ∙ AZS ∙ ciężka astma oskrzelowa
Paskolizumab
- przeciwciało przeciw IL4
* badany pod kątem leczenia astmy
Leki hamujące działanie IL6
- siltuksymab
- sirukumab
- tocylizumab
- elsilimomab
- olokizumab
- klazakizumab
Siltuksymab
• przeciwciało przeciw IL6
• zastosowanie:
∙ guz Castlemana
∙ nowotwory z lim B
Sirukumab
• przeciwciało przeciw IL6
• zastosowanie:’
∙ RZS
Elsilimomab, olokizumab, klazakizumab
• przeciwciała przeciw IL6 • testowane w kierunku: ∙ RZS ∙ ch Leśniowskiego-Crohna ∙ niedrobnokom. rak płuc
Leki hamujące działanie IL5
- mepolizumab
* benralizumab
Benralizumab
- przeciwciała przeciw rec dla IL5 (CD125)
* badany w leczeniu ciężkiej astmy
Ustekinumab
- przeciwciało przeciw podj p40 IL12 i IL23
* leczenie łuszczycy plackowatej
Lebrikizumab
• przeciwciało przeciw IL13
• zastosowanie:
∙ ciężka astma
∙ HL
Leki hamujące działanie IL17
- isekizumab
- sekukinumab
- brodalumab
Isekizumab
• przeciwciało przeciw IL17
• zastosowanie:
∙ łuszczyca plackowata
∙ łuszczycowe zapalenie stawów
Sekukinumab
• przeciwciało przeciw IL17 • zastosowanie: ∙ łuszczyca plackowata ∙ łuszczycowe zapalenie stawów ∙ inne ch zapalne i autoimmunologiczne
Brodalumab
• przeciwciało przeciw rec dla IL17
• zastosowanie:
∙ łuszczyca plackowata
Leki hamujące działanie IL23
- ustekinumab
- tildrakizumab
- guselkumab
Tildrakizumab
- przeciwciało przeciw podj p19 IL23
* leczenie łuszczycy plackowatej
Guselkumab
- przeciwciało przeciw podj p19 IL23
* leczenie łuszczycy plackowatej
Rontalizumab
• przeciwciało przeciw IFN-alfa
• zastosowanie:
∙ SLE
Leki hamujące działanie IFN-alfa
- rontalizumab
- sifalimumab
- anifrolumab
- kinoid interferonu
Sifalimumab
• przeciwciało przeciw IFN-alfa
• zastosowanie:
∙ SLE
Anifrolumab
• przeciwciało neutralizujące wszystkie interferony typu I
Kinoid interferonu
- IFN-alfa sprzęgnięty z immunogennym białkiem
- powoduje powstanie Ig przejściowo neutralizujących IFN-alfa endogenny
- testowany w leczeniu SLE
Fresolizumab
• przeciwciało przeciw TGF-beta • zastosowanie: ∙ idiopatyczne włóknienie płuc ∙ sklerodermia ∙ ogniskowe szkliwienie kłębuszków ∙ czerniak, rak nerki
Belimumab
• przeciwciało przeciw czynnikowi wzrostu i róznicowania limfocytów b (BAFF/BLYS) • zastosowanie: ∙ SLE ∙ RZS ∙ zesp Sjogrena
Tabalumab
• przeciwciało przeciw czynnikowi wzrostu i róznicowania limfocytów b (BAFF/BLYS) • zastosowanie: ∙ SLE ∙ RZS ∙ zesp Sjogrena
Leki hamujące działanie BAFF/BLYS
- belimumab
* tabalumab
Bertylimumab
- przeciwciało przeciw eotaksynie 1
- hamuje chemotakcję eozynofili
- leczenie alergii
Mawrylimumab
- przeciwciało przeciw rec dla czynnika stymulującego kolonie granulocytarne-makrofagowe (GM-CSF)
- leczenie RZS
Karotegrast
- inhibitor integryny alfa4
- podawany doustnie
- badane zastosowanie w CU
Wedolizumab
• przeciwciało przeciw dimerowi integryn alfa4beta7
• hamuje migrację leukocytów z naczyń w przewodzie pokarmowym
• zastosowanie:
∙ ch Leśniowskiego-Crohna
Wedolizumab - działania niepożądane
- zakażenia GDO
- bóle głowy
- zapalenie śluzówki nosa i gardła
- bóle stawów
- zmęczenie
- prawie nie wystepuje postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa
IMiDs
• pochodne talidomidu o silniejszym działaniu immunomodulacyjnym i mniejszej toksyczności • lenalidomid, pomalidomid, aktymid • leczenie: ∙ szpiczak mnogi ∙ zesp mielodysplastyczne ∙ rak prostaty
SelCIDs
• pochodne talidomidu o silnym działaniu p/TNF-alfa i hamujące fosfodiesterazę typu 4
Bortezomib
• inhibitor proteasomu 26S • nasila apoptozę kom nowotworowych • zastosowanie: ∙ szpiczak mnogi ∙ odrzucanie przeszczepu ∙ SLE
Bortezomib - działania niepożądane
- mielosupersja
- obwodowa neuropatia czuciowa
- hipotonia ortostatyczna
- niewydolność serca
- duszność
- bóle głowy
- gorączka
- biegunka
Fumaran dimetylu
• budowa estru metylowego kwasu fumarowego
• niejasny mechanizm działania
• pobudza czynnik transkrypcyjny Nrf-2
• indukuje odpowiedź antyoksydacyjną
• zmniejsza aktywnośc wydzielniczą kom dendrytycznych, mikrogleju, makrofagów
• metabolizowany do CO2 i wydalany płucami
• zastosowanie:
∙ nawrotowa postać stwardnienia rozsianego
∙ łuszczyca
Abetimus
- zbudowany z 4 oligonukleotydów dsDNA połączonych z resztami glikolu polietylenowgo
- wiąże rec na kom B i blokuje sygnał kostymulacji
- powoduje anergię lub apoptozę kom B
- badane zastosowanie w SLE
Fingolimod
• inhibitor S1PR1
• hamuje migrację lim T do węzłów chłonnych i OUN
• zastosowanie:
∙ stwardnienie rozsiane
Ponesimod
• inhibitor S1PR1 (podobny do fingolimodu)
• hamuje migrację lim T do węzłów chłonnych i OUN
• zastosowanie:
∙ stwardnienie rozsiane
Fingolimod - działania niepożądane
- obrzęk plamki zółtej
- kardiotoksyczny
- nie z aktywnymi zakażeniami, niewydolnością wątroby
- przeciwskazany w ciąży i okresie karmienia
- nie łączyć z beta-blokerami
Rigerimod (P450)
- peptyd oparty na fragmencie rybonukleoproteiny snRNP70
- reguluje wytwarzanie autoprzeciwciał
- leczenie cięzkiego SLE
Lakwinimod
- przeciwzapalny i immunosupresyjny
- hamuje migrację kom zapalnych do CSN, aktywność limfocytów T i B
- zmniejsza wytwarzanie cytokin prozapalnych
- leczenie stwardnienia rozsianego
Lakwinimod - działania niepożądane
- bóle stawów
- podwyższenie aktywności transaminaz
- wzrost cześtości występowania nowotworów
Benwitimod
- 3,5-dihydroksy-4-i-propylstilben
- przeciwzapalny i immunosupresyjny
- hamuje chemotaksję fagocytów
- hamuje pobudzenie lim T
- leczenie łuszczycy i innych ch zapalnych
Blisibimod
• zbudowany z domeny łączącej się z BAFF/BLYS i drugiej łączącej się z białkiem APRIL z rodziny TNFalfa • uposledza funkcje dojrzałych lim B • zastosowanie: ∙ SLE ∙ szpiczak mnogi ∙ CLL z kom B ∙ chłoniaki nieziarnicze
Tofacytynib
• inhibitor kinaz Janus-3 (JAK)
• hamuje przekazywanie sygnału w lim T
• zastosowanie:
∙ RZS
Decernotynib
• inhibitor kinaz Janus-3 (JAK)
• hamuje przekazywanie sygnału w lim T
• zastosowanie:
∙ RZS
Baricirinib
• inhibitor kinaz Janus-3 (JAK-1 i JAK-2)
• hamuje przekazywanie sygnału w lim T
• zastosowanie:
∙ RZS
Inhibitory kinaz Janus - przedstawiciele
- tofacytynib
- decernotynib
- baricirinib
Sotrastauryna
- inhibitor kinazy C
- hamuje pobudzenie lim T i powstawanie IL2
- leczenie DLBCL
Edratyd (hCDR1)
- fragment Ig p/DNA
- hamuje czynność autoreaktywnych lim T i B
- zwiększa aktywnośc lim Treg
- leczenie SLE
Opioidy hamujące aktywność makrofagów i lim T i B
- morfina
- fentanyl
- petydyna
- metadon
Leki przciwmalaryczne mające działanie immunosupresyjne
- chlorochina
* hydroksychlorochina
1,25-dihydrocholekalcyferol
- aktywna postać witaminy D
- hamuje akytywność limfocytów (hamuje sygnał od IL2)
- w terapii stwardnienia rozsianego