3.8 Makrolidy, azalidy, ketolidy, linkozamidy, oksazolidynony i streptograminy Flashcards
Makrolidy - przedstawiciele
- erytromycyna
- roksytromycyna
- klarytromycyna
- spiramycyna
Makrolidy - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne, a na wrażliwe drobnoustroje bakteriobójcze
- wiązanie z 23S rRNA podjednostki 50S rybosomu → hamowanie elongacji łańcucha peptydowego, hamowanie inicjacji translacji → hamowanie syntezy białek
Leki wiążące się z 23S rRNA podjednostki 50S rybosomu
- makrolidy
- azalidy
- ketolidy
- linkozamidy
- oksazolidynony
- streptograminy
Makrolidy - mechanizmy oporności
- zahamowanie transportu leku do bakterii
- pojawienie się pompy wyrzucającej lek z bakterii
- enzymatyczny rozkład leku (esterazy u Enterobacteriaceae)
- metylacja miejsca wiążącego lek na rybosomie
Oporność krzyżowa w grupie makrolidów
- w tej grupie leków występuje całkowita oporność krzyżowa
* oporność krzyżowa obejmuje również azalidy
Makrolidy - spektrum
- bakterie Gram-dodatnie (błonica)
- bakterie Gram-ujemne (krztusiec,rzeżączka)
- Helicobacter pylori
- mikoplazmy
- chlamydie
- prątki atypowe
- Legionella pneumophilia, Borrelia burgdorferi, Treponema pallidum, Campylobacter sp., Listeria sp., Bartonella, babeszjoza
Aktywność klarytromycyny wykraczająca poza spektrum makrolidów
- Toxoplasma gondii
* Mycobacterium leprae
Makrolidy - zastosowanie
- chorzy z nadwrażliwością na antybiotyki β-laktamowe
- krztusiec
- błonica
- zakażenia odzębowe
- eradykacja Helicobacter pylori
- zakażenia prątkami atypowymi (m avium)
- legionelloza
- toksoplazmoza
- chlamydie
- rzeżączka
Lek podawany w przypadku toksoplazmozy u kobiet w ciąży
Spiramycyna
Makrolidy - szczegóły dot. podawania
• podawane w postaci tabletek powlekanych
• kumulują się wewnątrz komórek
• droga wydalania:
∙ z żółcią (erytromycyna, roksytromycyna)
∙ z moczem (klarytromycyna)
Makrolidy - interakcje
- hamowanie cytochromu P450 - ↑ stężenia we krwi teofiliny, cyklosporyny, metyloprednizolonu
- erytromycyna polepsza wchłanianie digoksyny z przewodu pokarmowego
Makrolidy - działania niepożądane
- ŻJ
- cholestaza, zapalenie wątroby
- zaczerwienienie skóry, gorączka, eozynofilia
- zapalenie żyły w miejscu iniekcji dożylnej
Azalidy - przedstawiciele
• azytromycyna
Azytromycyna - charakterystyka
- antybiotyk z grupy azalidów
- dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
- dobrze penetruje do tkanek (z wyjątkiem OUN)
- silnie kumuluje się wewnątrz makrofagów, wędrując z nimi do miejsca infekcji
Azytromycyna - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne, a na wrażliwe drobnoustroje bakteriobójcze
- mechanizm identyczny jak makrolidy
- wiązanie z 23S rRNA podjednostki 50S rybosomu → hamowanie elongacji łańcucha peptydowego, hamowanie inicjacji translacji → hamowanie syntezy białek
Azytromycyna - spektrum
- spektrum identyczne jak makrolidy
* nieco większa aktywność wobec Haemophilus influenzae, Toxoplasma gondii, Mycobacterium avium-intracellulare
Azytromycyna - zastosowanie
- nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej
* inne zastosowania typowe dla makrolidów
Ketolidy - przedstawiciele
- telitromycyna
* cetromycyna
Ketolidy - charakterystyka
- mechanizm działania taki jak makrolidy
- spektrum takie jak makrolidy
- nie stanowią substratu dla pompy wyrzucającej makrolidy z bakterii
Ketolidy - zastosowanie
- ostre zapalenie zatok
- zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
- pozaszpitalne zapalenie płuc
- H flu, Strep pneumo, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumo, Chalmydia pneumo
Ketolidy - działania niepożądane
- wydłużanie odstępu QT !!!
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- uszkodzenie wątroby
- hamowanie CYP3A4
Linkozamidy - przedstawiciele
- linkozamina
* klindamycyna
Linkozamidy - spektrum
- Gram + (MRSA, Clostridium perfringens)
- beztlenowe G - (B fragilis)
- gardnerella
Linkozamidy - gatunki oporne
- tlenowe bakterie Gram-ujemne
* enterokoki
Klindamycyna - penetracja tkanek
- dobrze penetruje do tkanek, w tym ropni i kości
* nie penetruje do OUN
Linkozamidy - działania niepożądane
- dysbakteriozy - rzekomobłoniaste zap jelit - C diff
- nudności i wymioty
- wysypka
- uszkodzenie wątroby
- neutropenia
Klindamycyna - zastosowanie
- zakażenia skóry i tkanki podskórnej - ropnie
- nawracające zakażenia gardła
- paciorkowcowy wstrząs septyczny
- gronkowcowe zakażenia kości i szpiku (MRSA)
- bakteryjne zak pochwy (+gentamycyna )
- zakażenie Pneumocystis jirovecii u pacjentów z AIDS (+ prymachina)
- toksoplazmoza mózgu u chorych z AIDS (+ pirymetamina)
- aspiracyjne zap płuc
- trądzik
Leki stosowane w zakażeniu Pneumocystis jirovecii u chorych z AIDS
- ko-trymoksazol
* klindamycyna + prymachina
Klindamycyna - działania niepożądane
- rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
* + działania niepożądane typowe dla linkozamidów
Oksazolidynony - przedstawiciele
- linezolid
* eperezolid
Oksazolidynony - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne (bakteriobójcze na paciorkowce)
- wiązanie z 23S rRNA podjednostki 50S rybosomu → blokowanie inicjacji translacji → hamowanie syntezy białek
- miejsce wiązania z rybosomem jest inne niż dla pozostałych antybiotyków
Oksazolidynony - mechanizmy oporności
• mutacje w określonych miejscach 23S rRNA
Oksazolidynony - spektrum
- bakterie Gram-dodatnie (MRSA, VRE)
* Mycobacterium tuberculosis (in vitro)
Oksazolidynony - zastosowanie
- szpitalne zakażenia VRA, MRSA i Streptococcus pneumoniae opornym na penicylinę
- podawane doustnie i dożylnie
Oksazolidynony - działania niepożądane
- neuropatia obwodowa i wzrokowa
- mielosupresja (neutropenia, małopłytkowość, niedokrwistość)
- nudności i wymioty
- kwasica mleczanowa
- zesp serotoninowy (nie podawać z inhi MAO, SSRI, SNRI)
Streptograminy - przedstawiciele
- chinuprystyna
* dalfoprystyna
Inna nazwa chinuprystyny
Streptogramina A
Inna nazwa dalfoprystyny
Streptogramina B
Inaczej streptogramina A
Chinuprystyna
Inaczej streptogramina B
Dalfoprystyna
Mieszanina streptogramin o szybkim działaniu bakteriobójczym
Chinuprystyna (streptogramina A) i dalfoprystyna (streptogramina B) w stosunku 30:70
Streptograminy - charakterystyka
- makrocykliczne antybiotyki
- podobne do wirginiamycyny i prystynamycyny
- wykazują efekt postantybiotykowy
Streptograminy - mechanizm działania
- działanie bakteriostatyczne (bakteriobójcze w połączeniu A+B)
- wiązanie z rybosomem → destabilizacja rybosomu → hamowanie syntezy białek
Streptograminy - mechanizmy oporności
- mutacja miejsca wiążącego dalfoprystynę
- enzymatyczny rozkład dalfoprystyny
- pojawienie się pompy wyrzucającej leki z bakterii
Streptograminy - spektrum
- tlenowe pałeczki Gram-dodatnie
- Enterobacteriaceae, Pseudomonas , Legionella sp., H flu, Clostridium perfringens, MRSA, VISA, VRSA
- chlamydie
- mikoplazmy
Streptograminy - gatunki oporne
- Enterococcus faecalis
* Mycoplasma hominis
Streptograminy - zastosowanie
• dożylnie w zakażeniach wieloopornymi szczepami bakterii:
∙ MRSA
∙ VISA
∙ VRSA
∙ Streptococcus pneumoniae oporne na penicyliny
∙ Enterococcus faecium oporne na wankomycynę
Streptograminy - działania niepożądane
- ból i zakrzepica w miejscu podania
- bóle mięśni i stawów
- uszkodzenie wątroby
Streptograminy - interakcje
- silne hamowanie CYP3A4
* należy zredukować dawkę cyklosporyny
Czym się różni azytromycyna od makrolidów?
- jest azalidem
- praktycznie nie wpływa na cyt P450
- penetruje do większosci tkanek
- kumuluje się w makrofagach
