1.12 Autakoidy gazowe Flashcards
Śródbłonkowe substancje przeciwzakrzepowe
- PGI₂ (prostacyklina)
- NO˙ (tlenek azotu)
- t-PA (tkankowy aktywator plazminogenu)
- TFPI (inhibitor drogi krzepnięcia aktywowanej przez czynnik tkankowy)
- CD39 (ADP-aza)
- trombomodulina (zmienia trombinę w substancję przeciwzakrzepową)
Czynniki ryzyka rozwoju dysfunkcji śródbłonka
- LDL
- wolne rodniki
- homocysteina
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze
- palenie tytoniu
- przewlekłe infekcje
Niedobór tlenku azotu - choroby
- nadciśnienie tętnicze
- nadciśnienie płucne
- rzucawka okołoporodowa
- miażdżyca
- zaburzenia erekcji
Nadmiar tlenku azotu - choroby
- wstrząs septyczny
- padaczka
- pourazowe uszkodzenie OUN
- degeneracja siatkówki
- RZS
NOS-1 - nazwa
nNOS (neuronalna syntaza tlenku azotu)
NOS-1 - występowanie
- enzym konstytutywny
* w neuronach
NOS-1 - aktywacja
- aktywacja przez ↑[Ca²⁺] w neuronach
* efekt: produkcja niewielkich ilości NO
NOS-1 - funkcja
- neurotransmisja w OUN
* unerwienie nitrergiczne ciał jamistych
NOS-2 - nazwa
iNOS (indukowalna syntaza tlenku azotu)
NOS-2 - występowanie
- enzym indukowalny
* w makrofagach i komórkach mięśni gładkich
NOS-2 - indukcja
- indukcja przez TNF-α, IL-1, LPS
* efekt: produkcja dużych ilości NO
NOS-2 - funkcja
• reakcje zapalne
NOS-3 - nazwa
eNOS (endotelialna syntaza tlenku azotu)
NOS-3 - występowanie
- enzym konstytutywny
* w komórkach śródbłonka naczyniowego
NOS-3 - aktywacja
- aktywacja przez ↑[Ca²⁺] w komórkach śródbłonka → kalmodulina odszczepia syntazę od hamującej kaweoliny 1
- efekt: produkcja niewielkich ilości NO
NOS-3 - funkcja
• regulacja stanu napięcia naczyń krwionośnych
NOS - substraty i produkty
• substraty: ∙ L-arginina ∙ O₂ • produkty: ∙ L-cytrulina ∙ NO˙
NOS - kofaktory
∙ NADPH (fosforan dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego)
∙ FAD (dinukleotyd flawinoadeninowy)
∙ BH₄ (tetrahydrobiopteryna)
ADMA
- asymetryczna dimetyloarginina
- endogenny kompetytywny inhibitor eNOS
- wzrost stężenia → rozwój miażdżycy
Czynniki aktywujące eNOS
- bradykinina
- ACh
- histamina
- 5-HT
- trombina
- substancja P
- shear stress (naprężenie styczne naczynia, siła ścinająca)
Mechanizm działania NO
dyfuzja przez błony do mięśniówki naczyń →
→ utworzenie 6. wiązania z Fe³⁺ cyklazy guanylowej →
→ produkcja cGMP przez cyklazę guanylową →
→ aktywacja kinazy białkowej G:
∙ stymulacja fosfatazy łańcuchów lekkich miozyny
∙ hamowanie wypływu Ca²⁺ z ER
∙ stymulacja wypływu Ca²⁺ z komórki
→ rozkurcz mięśniówki gładkiej naczyń krwionośnych
Donory tlenku azotu - przedstawiciele
• bezpośrednie: ∙ molsydomina ∙ nitroprusydek sodu • pośrednie: ∙ nitrogliceryna ∙ nitraty (azotany)
Molsydomina
- molsydomina → SIN-1 → SIN-1A → NO
- nie są konieczne reduktazy ani kofaktory
- zastosowanie: zapobieganie bólom wieńcowym podczas przerwy w podawaniu nitratów
Nitroprusydek sodu - działanie
- szybkie zbijanie CTK w przełomie nadciśnieniowym
* lek ten rozkłada się na świetle
Nitroprusydek sodu - działania niepożądane
- nudności, wymioty
- kurcze mięśni
- zatrucie cyjankami i rodankami
Selektywne inhibitory PDE5 - przedstawiciele
- syldenafil (Viagra)
- tadalafil
- wardenafil
Selektywne inhibitory PDE5 - mechanizm działania
- podobieństwo strukturalne do cGMP
* hamowanie PDE5 → hamowanie rozkładu cGMP → ↑cGMP → rozkurcz mięśniówki naczyń krwionośnych
Selektywne inhibitory PDE5 - wskazania
- zaburzenia erekcji
* nadciśnienie płucne
NO - wskazania
- nadciśnienie płucne (zwłaszcza u dzieci)
* ARDS
Arginina - wskazania
- chromanie przestankowe
* rzucawka okołoporodowa
CO - działanie
• neurotransmisja
• neuromodulacja
• rozkurcz mięśniówki naczyń
• odwracanie skutków stresu komórkowego:
∙ hamowanie produkcji cytokin prozapalnych
∙ modulacja aktywności enzymów zapalnych
∙ regulacja aktywności komórek zapalnych, mięśni gładkich i tkanki łącznej
Oksygenaza hemowa - katalizowana reakcja
hem → biliwerdyna + CO + Fe²⁺
HO-1
- izoforma indukowalna, bardziej aktywna
- fizjologicznie występuje w narządach odpowiedzialnych za tworzenie i usuwanie erytrocytów
- może pojawić się w dowolnej komórce jądrzastej w sytuacjach stresu komórkowego
HO-2
• izoforma konstytutywna, mniej aktywna • największe stężenie w: ∙ jądrach ∙ mózgu ∙ wątrobie ∙ ścianie jelit ∙ ścianie naczyń krwionośnych
H₂S - działanie
- neuromodulacja
- neuroprotekcja
- rozkurcz mięśniówki naczyń
- wzmaganie rozkurczowego działania NO
β-syntaza cystationiny
- obecna głównie w mózgu
* cysteina → H₂S
γ-liaza cystationiny
- obecna w układzie krążenia
* cystyna → H₂S
