3.10 Chemioterapia mykobakterioz Flashcards
Bakterie wywołujące gruźlice - gatunki
- Mycobacterium tuberculosis
- Mycobacterium bovis
- Mycobacterium africanum
Trudności w leczeniu zakażeń prątkami
- prątki są pierwotnie oporne na wiele antybiotyków
- prątki rosną i dzielą się powoli lub w ogóle
- prątki bytują wewnątrz komórek
- prątki posiadają otoczkę o specyficznej budowie
- prątki skutecznie rozwijają oporność
- miejsca bytowania prątków w organizmie są trudno dostępne dla antybiotyków
Przeciwprątkowe leki bakteriobójcze - przedstawiciele
- ryfampicyna
- izoniazyd
- pirazynamid
- streptomycyna
- etionamid
- fluorochinolony
- kapreomycyna
Przeciwprątkowe leki bakteriostatyczne - przedstawiciele
- etambutol
- kwas para-aminosalicylowy
- cykloseryna
Leki przeciwgruźlicze pierwszego rzutu - przedstawiciele
- izoniazyd
- ryfampicyna
- pirazynamid
- etambutol
- streptomycyna
Leki przeciwgruźlicze drugiego rzutu - przedstawiciele
- etionamid
- kapreomycyna
- cykloseryna
- kwas para-aminobenzoesowy
- kanamycyna
- amikacyna
- fluorochinolony
- ryfabutyna
- ryfapentyna
- klofazymina
- klarytromycyna
Leki przeciwgruźlicze drugiego rzutu - zastosowanie
- oporność na lek pierwszego rzutu
- fiasko terapii lekami pierwszego rzutu
- pojawienie się poważnych działań ubocznych leków pierwszego rzutu
Izoniazyd - charakterystyka
- antybiotyk strukturalnie podobny do pirydoksyny
- zabija prątki zewnątrz- i wewnątrzkomórkowo
- aktywny metabolit powstaje przy udziale bakteryjnego enzymu KatG
Izoniazyd - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się
* nieodwracalne hamowanie syntezy kwasu mykolowego (budulca ścian prątków)
Izoniazyd - mechanizmy oporności
- nadekspresja ochronnej reduktazy (gen inhA)
- nadekspresja ochronnego antyoksydacyjnego białka (gen ahpC)
- mutacja lub delecja KatG
- mutacja enzymów biorących udział w syntezie kwasu mykolowego
Izoniazyd i etionamid - oporność krzyżowa
- prątki z mutacją inhA są niewrażliwe na izoniazyd i etionamid
- prątki z mutacją KatG są niewrażliwe tylko na izoniazyd
Izoniazyd - działania niepożądane
- toczeń polekowy, reakcje immunologiczne
- hepatotoksyczność
- neurotoksyczność - neuropatia obwodowa
- niedokrwistość z niedoboru wit. B₆
- szum w uszach
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Reakcje immunologiczne po izoniazydzie
- toczeń polekowy
- wysypka
- gorączka
Hepatotoksyczność izoniazydu
- ↑ AspAT, AlAT (20% pacjentów)
* ciężkie uszkodzenie i martwica wątroby (1% pacjentów)
Neurotoksyczność izoniazydu
- neuropatia obwodowa (10-20% pacjentów)
* profilaktyka: małe dawki witaminy B₆
Ryfampicyna - charakterystyka
- półsyntetyczny antybiotyk
* zabija prątki wewnątrzkomórkowo
Ryfampicyna - mechanizm działania
- działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się
* połączenie z podjednostką β bakteryjnej polimerazy RNA → blokowanie syntezy RNA
Ryfampicyna - mechanizmy oporności
• mutacja genu rpoB kodującego podjednostkę β bakteryjnej polimerazy RNA
Ryfampicyna - spektrum
- bakterie Gram-dodatnie
- bakterie Gram-ujemne
- prątki
- chlamydie
Ryfampicyna - penetracja tkanek
- dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego
- dobrze penetruje do tkanek, ropni, jam gruźliczych
- dobrze penetruje do OUN w stanie zapalenia opon
Ryfampicyna - zastosowanie
- wszystkie postacie gruźlicy
- trąd
- ciężkie zakażenia gronkowcowe
- legionelloza
- zakażenia Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae
Ryfampicyna - działania niepożądane
- zaczerwienienie skóry
- małopłytkowość
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
- żółtaczka cholestatyczna
- zapalenie wątroby
- objawy grypopodobne
- śródmiąższowe zapalenie nerek
- pomarańczowe zabarwienie moczu, potu, łez, spermy
Ryfampicyna - interakcje
• silna indukcja cytochromu P450 - pogorszenie skuteczności leków: ∙ metadonu ∙ doustnych antykoagulantów ∙ przeciwpadaczkowych ∙ inhibitorów proteazy HIV ∙ cyklosporyny ∙ doustnych środków antykoncepcyjnych
Ansamycyny - przedstawiciele
- ryfabutyna
- ryfapentyna
- ryfaksymina
Ryfabutyna - charakterystyka
- słabsza od ryfampicyny indukcja cytochromu P450
* używana w zakażeniach prątkami atypowymi u osób z AIDS
Ryfapentyna - charakterystyka
• lek posiadający takie same własności jak ryfampicyna