3.10 Chemioterapia mykobakterioz Flashcards

1
Q

Bakterie wywołujące gruźlice - gatunki

A
  • Mycobacterium tuberculosis
  • Mycobacterium bovis
  • Mycobacterium africanum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Trudności w leczeniu zakażeń prątkami

A
  • prątki są pierwotnie oporne na wiele antybiotyków
  • prątki rosną i dzielą się powoli lub w ogóle
  • prątki bytują wewnątrz komórek
  • prątki posiadają otoczkę o specyficznej budowie
  • prątki skutecznie rozwijają oporność
  • miejsca bytowania prątków w organizmie są trudno dostępne dla antybiotyków
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Przeciwprątkowe leki bakteriobójcze - przedstawiciele

A
  • ryfampicyna
  • izoniazyd
  • pirazynamid
  • streptomycyna
  • etionamid
  • fluorochinolony
  • kapreomycyna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Przeciwprątkowe leki bakteriostatyczne - przedstawiciele

A
  • etambutol
  • kwas para-aminosalicylowy
  • cykloseryna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Leki przeciwgruźlicze pierwszego rzutu - przedstawiciele

A
  • izoniazyd
  • ryfampicyna
  • pirazynamid
  • etambutol
  • streptomycyna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Leki przeciwgruźlicze drugiego rzutu - przedstawiciele

A
  • etionamid
  • kapreomycyna
  • cykloseryna
  • kwas para-aminobenzoesowy
  • kanamycyna
  • amikacyna
  • fluorochinolony
  • ryfabutyna
  • ryfapentyna
  • klofazymina
  • klarytromycyna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Leki przeciwgruźlicze drugiego rzutu - zastosowanie

A
  • oporność na lek pierwszego rzutu
  • fiasko terapii lekami pierwszego rzutu
  • pojawienie się poważnych działań ubocznych leków pierwszego rzutu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Izoniazyd - charakterystyka

A
  • antybiotyk strukturalnie podobny do pirydoksyny
  • zabija prątki zewnątrz- i wewnątrzkomórkowo
  • aktywny metabolit powstaje przy udziale bakteryjnego enzymu KatG
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Izoniazyd - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się

* nieodwracalne hamowanie syntezy kwasu mykolowego (budulca ścian prątków)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Izoniazyd - mechanizmy oporności

A
  • nadekspresja ochronnej reduktazy (gen inhA)
  • nadekspresja ochronnego antyoksydacyjnego białka (gen ahpC)
  • mutacja lub delecja KatG
  • mutacja enzymów biorących udział w syntezie kwasu mykolowego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Izoniazyd i etionamid - oporność krzyżowa

A
  • prątki z mutacją inhA są niewrażliwe na izoniazyd i etionamid
  • prątki z mutacją KatG są niewrażliwe tylko na izoniazyd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Izoniazyd - działania niepożądane

A
  • toczeń polekowy, reakcje immunologiczne
  • hepatotoksyczność
  • neurotoksyczność - neuropatia obwodowa
  • niedokrwistość z niedoboru wit. B₆
  • szum w uszach
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Reakcje immunologiczne po izoniazydzie

A
  • toczeń polekowy
  • wysypka
  • gorączka
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hepatotoksyczność izoniazydu

A
  • ↑ AspAT, AlAT (20% pacjentów)

* ciężkie uszkodzenie i martwica wątroby (1% pacjentów)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Neurotoksyczność izoniazydu

A
  • neuropatia obwodowa (10-20% pacjentów)

* profilaktyka: małe dawki witaminy B₆

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Ryfampicyna - charakterystyka

A
  • półsyntetyczny antybiotyk

* zabija prątki wewnątrzkomórkowo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Ryfampicyna - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się

* połączenie z podjednostką β bakteryjnej polimerazy RNA → blokowanie syntezy RNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Ryfampicyna - mechanizmy oporności

A

• mutacja genu rpoB kodującego podjednostkę β bakteryjnej polimerazy RNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Ryfampicyna - spektrum

A
  • bakterie Gram-dodatnie
  • bakterie Gram-ujemne
  • prątki
  • chlamydie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Ryfampicyna - penetracja tkanek

A
  • dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego
  • dobrze penetruje do tkanek, ropni, jam gruźliczych
  • dobrze penetruje do OUN w stanie zapalenia opon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Ryfampicyna - zastosowanie

A
  • wszystkie postacie gruźlicy
  • trąd
  • ciężkie zakażenia gronkowcowe
  • legionelloza
  • zakażenia Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Ryfampicyna - działania niepożądane

A
  • zaczerwienienie skóry
  • małopłytkowość
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
  • żółtaczka cholestatyczna
  • zapalenie wątroby
  • objawy grypopodobne
  • śródmiąższowe zapalenie nerek
  • pomarańczowe zabarwienie moczu, potu, łez, spermy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Ryfampicyna - interakcje

A
• silna indukcja cytochromu P450 - pogorszenie skuteczności leków:
∙ metadonu
∙ doustnych antykoagulantów
∙ przeciwpadaczkowych
∙ inhibitorów proteazy HIV
∙ cyklosporyny
∙ doustnych środków antykoncepcyjnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Ansamycyny - przedstawiciele

A
  • ryfabutyna
  • ryfapentyna
  • ryfaksymina
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Ryfabutyna - charakterystyka

A
  • słabsza od ryfampicyny indukcja cytochromu P450

* używana w zakażeniach prątkami atypowymi u osób z AIDS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Ryfapentyna - charakterystyka

A

• lek posiadający takie same własności jak ryfampicyna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Ryfaksymina - charakterystyka

A
  • nie wchłania się z przewodu pokarmowego
  • bardzo szerokie spektrum
  • niewielki wpływ na metabolizm wątrobowy leków
  • może wywołać rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
28
Q

Ryfaksymina - zastosowanie

A
  • dekontaminacja jelit w czasie śpiączki wątrobowej

* zakażenia przewodu pokarmowego

29
Q

Etambutol - charakterystyka

A
  • syntetyczny antybiotyk

* hamuje prątki zewnątrz- i wewnątrzkomórkowo

30
Q

Etambutol - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriostatyczne na szybko dzielące się prątki

* hamowanie arabinozylotransferaz → hamowanie arabinoglikanu (składnika ścian prątków)

31
Q

Etambutol - mechanizmy oporności

A
  • mutacja genu embCAB kodującego arabinozylotransferazy

* zwiększenie ekspresji arabinozylotransferaz

32
Q

Etambutol - penetracja tkanek

A
  • dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego
  • dobrze penetruje do OUN w stanie zapalenia opon
  • wydala się w 50% przez nerki
33
Q

Etambutol - działania niepożądane

A

• pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego:
∙ zaburzenie ostrości widzenia
∙ ślepota na barwę zieloną i czerwoną
• reakcje uczuleniowe

34
Q

Pirazynamid - charakterystyka

A
  • antybiotyk, pochodna nikotynamidu
  • w kwaśnym pH zabija prątki wolno dzielące się
  • aktywny metabolit powstaje przy udziale amidazy nikotynowej
  • lek ten nie działa na prątki atypowe
35
Q

Pirazynamid - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriobójcze na prątki znajdujące się w lizosomach makrofagów
  • obniżanie pH wewnątrz bakterii (dokładny mechanizm nieznany)
36
Q

Pirazynamid - mechanizmy oporności

A
  • mutacja genu pncA kodującego amidazę nikotynową

* zmniejszenie przenikania leku do bakterii

37
Q

Pirazynamid - penetracja tkanek

A
  • dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego

* dobrze penetruje do OUN w stanie zapalenia opon

38
Q

Pirazynamid - działania niepożądane

A
  • hepatotoksyczność
  • hiperurykemia
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  • gorączka
39
Q

Streptomycyna - charakterystyka

A
  • antybiotyk aminoglikozydowy
  • w alkalicznym pH zabija prątki pozakomórkowe
  • wydala się z moczem
  • nie działa na prątki atypowe
40
Q

Streptomycyna - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się

* hamowanie syntezy białek

41
Q

Streptomycyna - mechanizmy oporności

A
  • wytwarzanie enzymów dołączających grupy funkcyjne do leku
  • zaburzenie transportu leku do bakterii (mutacje poryn)
  • mutacja miejsca wiążącego lek na rybosomie (S12)
42
Q

Streptomycyna - penetracja tkanek

A
  • nie wchłania się z przewodu pokarmowego
  • słabo przenika do tkanki płucnej
  • dobrze przenika do OUN w stanie zapalenia opon
43
Q

Streptomycyna - zastosowanie

A
  • gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

* rozsiana postać gruźlicy

44
Q

Streptomycyna - działania niepożądane

A
  • częste reakcje uczuleniowe
  • nefrotoksyczność
  • ototoksyczność
45
Q

Etionamid - charakterystyka

A
  • antybiotyk strukturalnie podobny do izoniazydu

* zabija prątki zewnątrz- i wewnątrzkomórkowo

46
Q

Etionamid - mechanizm działania

A
  • działanie bakteriobójcze na prątki dzielące się

* podobnie jak izioniazyd: nieodwracalne hamowanie syntezy kwasu mykolowego (budulca ścian prątków)

47
Q

Etionamid - mechanizmy oporności

A

• oporność krzyżowa z izoniazydem (mutacja inhA)

48
Q

Etionamid - penetracja tkanek

A
  • dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego (podawany doustnie)
  • dobrze przenika do OUN
49
Q

Etionamid - działania niepożądane

A
  • podrażnienie żołądka
  • uszkodzenie wątroby
  • neuropatia (profilaktyka: podawanie pirydoksyny)
50
Q

Kapreomycyna - charakterystyka

A
  • antybiotyk aminoglikozydowy
  • stosowany domięśniowo
  • działa na prątki oporne na amikacynę i streptomycynę
51
Q

Kapreomycyna - działania niepożądane

A
• nefrotoksyczność
• ototoksyczność
• powikłania w miejscu podania:
∙ ból
∙ obrzęk
∙ jałowy ropień
52
Q

Cykloseryna - charakterystyka

A
  • antybiotyk peptydowy
  • hamuje syntezę ściany bakterii
  • stosowany w przypadku oporności prątków na leki pierwszego rzutu
53
Q

Cykloseryna - działania niepożądane

A
  • depresja
  • psychoza
  • neuropatia obwodowa (profilaktyka: podawanie pirydoksyny)
54
Q

Kwas para-aminosalicylowy (PAS) - charakterystyka

A
  • lek przeciwprątkowy
  • antagonista kwasu foliowego
  • rzadko stosowany w przypadku oporności prątków na leki pierwszego rzutu
55
Q

Kwas para-aminosalicylowy (PAS) - działania niepożądane

A
• podrażnienie, krwawienie, wrzody żołądka i dwunastnicy
• krystalizacja w moczu → kamica moczowa
• objawy nadwrażliwości: 
∙ gorączka
∙ ból stawów
∙ zaczerwienienie skóry
∙ hepatosplenomegalia
∙ limfadenopatia
∙ zapalenie wątroby
∙ neutropenia
56
Q

Aminoglikozydy stosowane w leczeniu gruźlicy

A
  • streptomycyna
  • kapreomycyna
  • amikacyna
  • kanamycyna
57
Q

Fluorochinolony stosowane w leczeniu gruźlicy

A
  • cyprofloksacyna
  • lewofloksacyna
  • gatyfloksacyna
  • moksyfloksacyna
58
Q

Oksazolidynony stosowane w leczeniu gruźlicy

A

• linezolid

59
Q

Makrolidy stosowane w leczeniu gruźlicy

A
  • klarytromycyna

* azytromycyna

60
Q

Leki wykorzystywane w terapii trądu - przedstawiciele

A
  • dapson (i inne sulfony)
  • ryfampicyna
  • klofazymina
61
Q

Dapson i inne sulfony - charakterystyka

A
  • stosowane w leczeniu trądu
  • hamują syntezę dihydrofolianu
  • dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego
  • kumulują się w skórze, wątrobie, nerkach, mięśniach
62
Q

Dapson i inne sulfony - działania niepożądane

A
  • niedokrwistość hemolityczna
  • niestrawność
  • gorączka
  • świąd, zaczerwienienie skóry
  • rumień guzowaty
63
Q

Leczenie rumienia guzowatego

A
  • GKS

* talidomid

64
Q

Klofazymina - charakterystyka

A
  • barwnik fenzynowy stosowany w leczeniu trądu
  • łączy się z DNA, hamując jego replikację
  • kumuluje się w komórkach siateczkowatych skóry, uwalnia się z nich przez miesiące
65
Q

Klofazymina - działania niepożądane

A
  • ciemne przebarwienia skóry

* zaburzenia żołądkowo-jelitowe