4.7 Aspiryna

Question 1

Aspiryna - działanie

Answer 1

• mechanizm: acetylacja Ser 530 w COX-1 i Ser 516 w COX-2
• głównie niekompetycyjne, nieodwracalne hamowanie COX-1 → hamowanie produkcji TXA2
• w mniejszym stopniu acetylacja COX-2 → tworzenie przeciwzapalnych ATL (aspirin-triggered lipoxins: 15-epi-LXA₄, 15-epi-LXB₄)
• acetylacja TF, fosfolipidów i fibrynogenu - hamuje powstawanie zakrzepu włóknikowego

Question 2

Wysokość dawek aspiryny

Answer 2

• 75-300 mg/dobę - działanie przeciwpłytkowe
• 300-400 mg/dobę - działanie przeciwgorączkowe
• > 400 mg/dobę - działanie przeciwbólowe
• 1-2 g/dobę - działanie przeciwzapalne

Question 3

Aspiryna jako lek przeciwpłytkowy - wskazania

Answer 3

• dławica piersiowa stabilna
• przewlekłe migotanie przedsionków
• świeży i przebyty zawał mięśnia sercowego
• świeży i przebyty udar niedokrwienny mózgu
• miażdżyca tętnic obwodowych
• profilaktyka zawału mięśnia sercowego

Question 4

Aspiryna jako lek przeciwzapalny - wskazania

Answer 4

• przeziębienie
• nerwobóle
• bóle głowy
• rzut gorączki reumatycznej
• zmiany zapalne i zwyrodnieniowe stawów

Question 5

Aspiryna - przeciwwskazania

Answer 5

• nadwrażliwość na aspirynę, salicylany i inne NLPZ
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
• zaburzenia RKZ (cukrzyca, mocznica, tężyczka)
• krwawienia, skazy krwotoczne
• astma oskrzelowa
• niewydolność nerek i wątroby
• dna moczanowa (małe dawki szkodzą, duże pomagają)
• polipy w nosie
• <12 r.ż. → zespół Reye’a
• ciąża, zwłaszcza III trymestr

Question 6

Astma aspirynowa

Answer 6

• nadwrażliwość na aspirynę u 10% astmatyków

* bezpieczne leki: paracetamol, selektywne inhibitory COX-2

Question 7

Zespół Reye’a

Answer 7

• aspiryna może wywołać go u dzieci <12 r.ż.

* stłuszczenie wątroby i mózgu

Question 8

Aspirynooporność I typu (farmakokinetyczna)

Answer 8

• in vivo brak hamowania agregacji płytek i produkcji TXB₂
• in vitro prawidłowe hamowanie agregacji płytek i produkcji TXB₂
• leczenie - dawki większe niż standardowo
• przyczyny:
∙ osobnicza zmienność wchłaniania/dystrybucji leku
∙ nadprodukcja płytek (operacje chirurgiczne, cukrzyca)
∙ niestosowanie leku przez pacjenta

Question 9

Aspirynooporność II typu (farmakodynamiczna)

Answer 9

• in vivo i in vitro brak hamowania agregacji płytek i produkcji TXB₂
• przyczyny - czynniki biologiczne:
∙ blokowanie dostępu do COX przez inne NLPZ
∙ nadmiar COX-2 w płytkach krwi
∙ kompensacja braku aktywności COX-1 w płytkach krwi
∙ transcellularny metabolizm PGH₂
∙ tworzenie izoprostanów przez rodniki tlenowe (palenie, hiperlipidemia, hiperglikemia)
∙ zmienność genetyczna białek układu krzepnięcia

Question 10

Aspirynooporność III typu (pseudooporność)

Answer 10

• in vivo i in vitro hamowanie produkcji TXB₂
• in vivo i in vitro brak hamowania agregacji płytek
• przyczyny:
∙ aktywacja płytek krwi przez czynniki inne niż TXA₂

Question 11

7 czynników prozakrzepowych

Answer 11

• PAF
• TXA₂
• kolagen
• ADP
• trombina
• adrenalina
• serotonina

Question 12

Aspiryna jako lek hamujący powstawanie zakrzepu włóknikowego - wskazania

Answer 12

• średnio ciężkie zapalenie zakrzepowo-zatorowe żył głębokich