Yersinia genus Flashcards
Chi Yersinia
- Gây bệnh gì
- Kể tên chủng
- Yersinia pestis là tác nhân gây bệnh dịch hạch (plague), còn được gọi là “Cái chết đen” (Black Death), nỗi ám ảnh của châu Âu thời Trung Cổ.
- Hiện nay, bệnh vẫn tồn tại ở một số khu vực, đặc biệt là miền Tây nước Mỹ và nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Chủng :
- Yersinia pestis
- Y. enterocolitica
- Yersinia pseudotuberculosis
Chi Yersinia
Đặc điểm vi khuẩn học
Y. pestis là trực khuẩn Gram âm nhỏ (small gram-negative rod) có tính lưỡng cực khi nhuộm (bipolar staining), khiến nó trông giống như “chiếc ghim an toàn” (safety pin) dưới kính hiển vi.
Chi Yersinia
Số lượng vi khuẩn cần để gây bệnh
Đây là một trong những vi khuẩn gây bệnh mạnh nhất, với chỉ 1-10 vi khuẩn cũng đủ gây bệnh.
Chi Yersinia
Kháng thực bào thế nào
Vi khuẩn này có vỏ polysaccharide phức hợp (polysaccharide protein capsule), giúp vi khuẩn kháng thực bào và là yếu tố quan trọng trong cơ chế gây bệnh.
Chi Yersinia
Cơ chế lây truyền
Mặc dù bệnh dịch hạch đã gây ra đại dịch trong quá khứ, nhưng hiện nay 99% các ca bệnh ở người là do lây truyền từ động vật gặm nhấm nhiễm bệnh (rodents) thông qua vết cắn của bọ chét (flea bites).
- Các bọ chét hút máu từ động vật nhiễm bệnh, sau đó truyền vi khuẩn sang con người.
- Lây truyền qua đường giọt bắn hô hấp (respiratory droplet transmission) từ bệnh nhân mắc dịch hạch thể phổi (pneumonic plague)
Chi Yersinia
Đường gây bệnh chính
- Bệnh dịch hạch thể hạch (bubonic plague)
- Bệnh dịch hạch thể nhiễm trùng huyết (septicemic plague)
Bệnh dịch hạch thể hạch (bubonic plague)
Vi khuẩn xâm nhập qua vết cắn của bọ chét và lan đến hạch bạch huyết khu vực lân cận.
Hạch bạch huyết sưng to, đau đớn, được gọi là “buboes”, đây là dấu hiệu đặc trưng của dịch hạch thể hạch.
Bệnh dịch hạch thể nhiễm trùng huyết (septicemic plague)
Vi khuẩn xâm nhập trực tiếp vào máu (bacteremia), sau đó lan đến nhiều cơ quan khác nhau.
Thể bệnh này thường gây tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
Chi Yersinia
Sx
Các triệu chứng liên quan đến nội độc tố (endotoxin-related symptoms) như đông máu nội mạch lan tỏa (DIC - disseminated intravascular coagulation)
và xuất huyết dưới da (cutaneous hemorrhages) có thể là nguồn gốc của thuật ngữ “Cái chết đen” (Black Death).
Dịch hạch thể phổi có thể xảy ra do gì
Hít phải các giọt khí dung (aerosol) chứa vi khuẩn.
Vi khuẩn từ các ổ nhiễm trùng khác theo đường máu đến phổi (septic emboli).
Chi Yersinia tỉ lệ public health
Dịch hạch thể hạch (bubonic plague) nếu không được điều trị, có tỷ lệ tử vong khoảng 50%.
Dịch hạch thể phổi (pneumonic plague) nếu không điều trị thì gần như luôn gây tử vong.
Chi Yersinia
Dx
Phết nhuộm và nuôi cấy máu hoặc mủ từ hạch sưng (bubo) là phương pháp chẩn đoán tốt nhất.
Nhuộm Giemsa hoặc Wayson cho thấy hình ảnh vi khuẩn có dạng “ghim an toàn” (safety-pin appearance) đặc trưng.
Chi Yersinia
Điều trị và phòng ngừa
Phác đồ điều trị ưu tiên là kết hợp streptomycin và tetracycline (ví dụ: doxycycline).
Streptomycin đơn độc cũng có thể được sử dụng.
Vắc-xin chứa vi khuẩn bất hoạt bằng formalin có thể cung cấp một mức độ bảo vệ nhất định đối với dịch hạch thể hạch, nhưng không có tác dụng bảo vệ chống lại dịch hạch thể phổi.
Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis
Định nghĩa
Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis là trực khuẩn Gram âm có hình bầu dục, kích thước lớn hơn so với Yersinia pestis.
Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis
Lây nhiễm
Các vi khuẩn này lây truyền sang người qua thực phẩm bị nhiễm phân của động vật nuôi, chẳng hạn như chó, mèo và gia súc.
Yersinia enterocolitica
- Gây gì
- Phân biệt thế nào
Y. enterocolitica gây viêm ruột cấp tính (enterocolitis), với triệu chứng không thể phân biệt trên lâm sàng so với viêm ruột do Salmonella hoặc Shigella.
Vi khuẩn thường được phân lập từ mẫu phân và tạo khuẩn lạc không lên men lactose trên môi trường MacConkey (MacConkey’s agar).
Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis
- Gây bệnh gì
- Sx thế nào
Cả hai vi khuẩn đều có thể gây viêm hạch mạc treo (mesenteric adenitis), với triệu chứng giống như viêm ruột thừa cấp tính (acute appendicitis).
Hiếm khi, các vi khuẩn này có thể gây áp xe gan hoặc lách, chủ yếu ở những người có bệnh lý nền.
Nhiễm trùng do Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis có liên quan đến viêm khớp phản ứng (reactive arthritis) và hội chứng Reiter (Reiter’s syndrome).
Yersinia enterocolitica và Yersinia pseudotuberculosis
Tx
Viêm ruột cấp tính (enterocolitis) và viêm hạch mạc treo (mesenteric adenitis) do hai vi khuẩn này thường không cần điều trị.
Trong trường hợp nhiễm khuẩn huyết (bacteremia) hoặc áp xe, TMP-SMX hoặc ciprofloxacin thường có hiệu quả.
