Salmonellae causing enteric fever Flashcards
Salmonella gây sốt thương hàn
Đặc điểm nhận dạng
Salmonella là trực khuẩn Gram âm (gram-negative rods) không lên men lactose nhưng sinh H₂S, đây là đặc điểm giúp nhận diện trong phòng thí nghiệm.
Salmonella
Nhóm
Về mặt lâm sàng, Salmonella thường được chia thành hai nhóm chính:
- Nhóm gây sốt thương hàn (typhoidal species), bao gồm S. typhi và S. paratyphi, gây sốt thương hàn (typhoid fever).
- Nhóm không gây thương hàn (non-typhoidal species), bao gồm S. enteritidis, gây viêm ruột cấp tính (enterocolitis)
và các nhiễm trùng thứ phát (metastatic infections) như viêm tủy xương (osteomyelitis).
Salmonella gây sốt thương hàn
Gồm những chủng nào
Nhóm này bao gồm S. typhi và S. paratyphi (A, B, C).
Salmonella gây sốt thương hàn
Qúa trình xâm nhập
B1: Trong sốt thương hàn và các bệnh lý đường ruột khác do Salmonella, nhiễm trùng bắt đầu ở ruột non nhưng triệu chứng tiêu hóa ít xuất hiện.
B2: Vi khuẩn xâm nhập, nhân lên bên trong đại thực bào đơn nhân ở các mảng Peyer (Peyer’s patches).
B3: Sau đó, chúng lan đến gan, túi mật, lách và tủy xương.
B4: Khi S. typhi xâm nhập vào túi mật, nó có thể tồn tại trong đó và tiếp tục được đào thải qua phân trong thời gian dài.
Nhiễm khuẩn huyết thứ phát (secondary bacteremia)
Do Salmonella gây sốt thương hàn
Nhiễm khuẩn huyết thứ phát (secondary bacteremia) xảy ra, liên quan đến sốt kéo dài và các triệu chứng khác, chủ yếu do nội độc tố (endotoxin).
Typhoid Mary
Khi S. typhi xâm nhập vào túi mật, nó có thể tồn tại trong đó và tiếp tục được đào thải qua phân trong thời gian dài.
“Typhoid Mary” là một ví dụ nổi tiếng về người mang mầm bệnh mãn tính (chronic carrier).
S. typhi ổ chứa
S. typhi chỉ có ổ chứa ở người, trong khi các loại Salmonella khác có ổ chứa động vật bên cạnh con người.
Salmonella gây sốt thương hàn
Sx bệnh
- Bệnh tiến triển chậm, với sốt và táo bón là triệu chứng chính, thay vì nôn mửa và tiêu chảy (như trong viêm ruột do Salmonella).
- Sau tuần đầu tiên, khi nhiễm khuẩn huyết kéo dài, bệnh nhân có thể bị sốt cao, mê sảng, đau bụng và lách to.
- Ban hoa hồng (rose spots – ban dát màu hồng nhạt ở bụng) đôi khi xuất hiện nhưng rất hiếm.
- Giảm bạch cầu (leukopenia) và thiếu máu (anemia) thường gặp.
- Chức năng gan thường bị ảnh hưởng, cho thấy bệnh có liên quan đến gan.
- Bệnh thường tự khỏi vào tuần thứ ba, nhưng các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng ruột có thể xảy ra.
Salmonella gây sốt thương hàn
Dx
- Chủng Salmonella phát triển trên môi trường kiềm và tạo ra sản phẩm có tính axit, thường sinh khí và H₂S (tạo màu đen ở đáy môi trường TSI agar).
- S. typhi ít sinh khí và tạo rất ít H₂S.
- Vi khuẩn thuộc chi Proteus cũng có phản ứng tương tự nhưng dương tính với urease, trong khi Salmonella là âm tính với urease.
- Vi khuẩn có thể được nhận diện và phân loại thêm bằng ngưng kết trên lam (slide agglutination test), giúp xác định nhóm huyết thanh O (A, B, C, D) hoặc dựa trên kháng nguyên O đặc hiệu.
Salmonella gây sốt thương hàn
Tx
Điều trị ưu tiên là ceftriaxone hoặc ciprofloxacin.
Ampicillin hoặc ciprofloxacin được chỉ định cho người mang mầm bệnh mãn tính (chronic carriers) của S. typhi,
nhưng cắt túi mật (cholecystectomy) có thể cần thiết trong một số trường hợp.
Có hai loại vắc-xin phòng bệnh, nhưng hiệu quả bảo vệ chỉ giới hạn trong khoảng 50-80% đối với S. typhi.
