Opportunistic mycoses II (Aspergillus, Zygomycosis)

Question 1

Aspergillosis

Là gì, gây ra bởi gì

Answer 1

Các loài Aspergillus, đặc biệt là Aspergillus fumigatus, có thể gây bệnh:

• Nhiễm trùng da, mắt, tai và các cơ quan khác
• Hình thành “bóng nấm” (fungus ball) trong phổi
• Viêm phổi dị ứng do Aspergillus (Allergic bronchopulmonary aspergillosis - ABPA)

Question 2

Đặc điểm sinh học của Aspergillus

Answer 2

Chỉ tồn tại dưới dạng nấm mốc (mold)

Sợi nấm phân nhánh, tạo góc hình chữ V, vách dày, phân chia rõ ràng và tạo bào tử theo chuỗi (radiating chains of conidia)

Phổ biến rộng rãi trong môi trường tự nhiên

Question 3

Cơ chế nhiễm bệnh Aspergillus

Answer 3

• Nấm lây truyền qua bào tử trong không khí, có thể xâm nhập vào vết thương hở, bỏng, mắt, tai, xoang hoặc hệ thần kinh trung ương
• Ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, nấm có thể lan đến phổi gây ho ra máu (hemoptysis) và lan đến não gây viêm não
• Có thể hình thành “bóng nấm” (fungus ball) trong phổi, thường gặp ở bệnh nhân bị lao trước đó
• Một số loài Aspergillus có thể phát triển trên hạt ngũ cốc hoặc các loại hạt bị nhiễm độc, tạo ra aflatoxin – một chất có thể gây ung thư hoặc ngộ độc

Question 4

Phản ứng quá mẫn với bào tử Aspergillus

Answer 4

Allergic bronchopulmonary aspergillosis (ABPA):

Phản ứng quá mẫn với bào tử Aspergillus

Bệnh nhân có các triệu chứng giống hen suyễn, tăng IgE khi tiếp xúc với Aspergillus trong không khí

Question 5

Aspergillus

Dx

Answer 5

Sinh thiết mô cho thấy nấm xâm lấn với sợi nấm phân nhánh rõ ràng

Môi trường nuôi cấy tạo khuẩn lạc có các chuỗi bào tử đặc trưng

Question 6

Aspergillus

Tx

Answer 6

Thuốc điều trị lựa chọn hàng đầu (drug of choice) là voriconazole

Các thuốc thay thế có thể dùng amphotericin B, posaconazole, hoặc caspofungin

Question 7

Mucormycetes (Zygomycetes) nổi tiếng gây bệnh gì

Answer 7

• Zygomycosis (còn gọi là mucormycosis hoặc phycomycosis) là bệnh do các loài nấm hoại sinh như Mucor, Rhizopus và Absidia, phổ biến rộng rãi trong môi trường tự nhiên
• Những loại nấm này lây truyền qua bào tử trong không khí

và có xu hướng gây bệnh ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, đặc biệt là người bị tiểu đường không kiểm soát được

Question 8

Mucormycetes (Zygomycetes)

Cơ chế nhiễm bệnh

Answer 8

1. Nấm phát triển trong thành mạch máu, đặc biệt là các xoang cạnh mũi, phổi hoặc đường tiêu hóa, gây hoại tử mô do mạch máu bị tắc nghẽn
2. Những bệnh nhân có nguy cơ cao bị nhiễm trùng bao gồm:

• Bệnh nhân tiểu đường nhiễm toan ceton (diabetic ketoacidosis)
• Người ghép tạng
• Bệnh nhân suy giảm miễn dịch do ung thư máu hoặc hóa trị liệu

Question 9

Mucormycetes (Zygomycetes)

Dx

Answer 9

Quan sát mô bệnh phẩm thấy sợi nấm không phân vách (non-septate hyphae), có góc phân nhánh rộng (>90°), thường xâm lấn vào thành mạch máu gây tắc nghẽn và hoại tử mô

Nuôi cấy nấm trên môi trường đặc biệt có thể cho thấy khuẩn lạc màu trắng với cấu trúc bào tử đặc trưng

Question 10

Mucormycetes (Zygomycetes)

Tx

Answer 10

• Phối hợp phẫu thuật cắt lọc mô hoại tử với điều trị amphotericin B qua đường tĩnh mạch
• Posaconazole và isavuconazole có thể được sử dụng trong một số trường hợp
• Dự phòng bằng voriconazole không có hiệu quả trong điều trị mucormycosis