Streptococcus pyogenes Flashcards
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Tổng quan gây bệnh gì
- Là nguyên nhân hàng đầu gây viêm họng do vi khuẩn (pharyngitis) và viêm mô tế bào (cellulitis)
- Là nguyên nhân quan trọng gây bệnh chốc lở (impetigo), viêm cân hoại tử (necrotizing fasciitis), và hội chứng sốc nhiễm độc liên cầu khuẩn (streptococcal toxic shock syndrome - STSS)
- Là yếu tố khởi phát sốt thấp khớp (rheumatic fever) và viêm cầu thận cấp sau nhiễm liên cầu khuẩn (acute post-streptococcal glomerulonephritis)
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Hình thái
Liên cầu khuẩn hình cầu (cocci), Gram dương, xếp thành chuỗi hoặc cặp
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Phân loại
Dựa vào khả năng tan huyết trên môi trường thạch máu, chia thành:
- Liên cầu tan huyết α (α-hemolytic streptococci): Tạo vòng tan huyết màu xanh lá xung quanh khuẩn lạc (do ly giải không hoàn toàn hồng cầu)
- Liên cầu tan huyết β (β-hemolytic streptococci): Tạo vòng tan huyết trong suốt xung quanh khuẩn lạc (do ly giải hoàn toàn hồng cầu)
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Kháng nguyên
Hai kháng nguyên quan trọng của S. pyogenes nhóm β-hemolytic:
- Carbohydrate nhóm A (group A carbohydrate) nằm trên vách tế bào, giúp xác định nhóm β-hemolytic
- Protein M: nằm trên bề mặt tế bào, có vai trò kháng thực bào và xác định type của liên cầu khuẩn nhóm A
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Cơ chế gây bệnh
Thông thường S. pyogenes ký sinh ở hầu họng, da, và ruột mà không gây bệnh.
Tuy nhiên, khi có điều kiện thuận lợi, vi khuẩn có thể xâm nhập vào mô hoặc máu, gây ra bệnh lý nguy hiểm
Ba cơ chế chính gây bệnh:
- Xâm nhập trực tiếp vào mô, gây tổn thương tại chỗ (infection-induced injury)
- Sản xuất ngoại độc tố (exotoxin production), gây phản ứng viêm toàn thân
- Miễn dịch học (Immunologic)
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Cơ chế gây bệnh Sản xuất ngoại độc tố (exotoxin production)
Liệt kê các độc tố
- Độc tố gây hồng ban (erythrogenic toxin)
- Streptolysin O (kháng nguyên) và streptolysin S (không phải kháng nguyên)
- Độc tố ngoại sinh A (pyrogenic exotoxin A)
- Ngoại độc tố B (exotoxin B)
Độc tố gây hồng ban (erythrogenic toxin)
Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Độc tố gây hồng ban (erythrogenic toxin),
là nguyên nhân gây bệnh tinh hồng nhiệt (scarlet fever), có cơ chế tác động tương tự độc tố gây sốc (TSST - toxic shock syndrome toxin)
Streptolysin O (kháng nguyên) và streptolysin S (không phải kháng nguyên)
của Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Streptolysin O (kháng nguyên) và streptolysin S (không phải kháng nguyên) gây tan huyết β.
Kháng thể kháng streptolysin O (ASO titer) được sử dụng để phát hiện sốt thấp khớp.
Độc tố ngoại sinh A (pyrogenic exotoxin A)
của Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Độc tố ngoại sinh A (pyrogenic exotoxin A) chịu trách nhiệm cho hội chứng sốc nhiễm độc liên cầu khuẩn (streptococcal toxic shock syndrome - STSS),
có cơ chế hoạt động tương tự TSST của tụ cầu vàng (staphylococcal TSST).
Ngoại độc tố B (exotoxin B)
của Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
Ngoại độc tố B (exotoxin B) là một protease phá hủy nhanh chóng các mô, gây viêm cân hoại tử (necrotizing fasciitis).
Cơ chế Miễn dịch học (Immunologic)
của Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS) thế nào
Phản ứng chéo giữa kháng thể và mô bình thường (cross-reaction of antibody with normal tissue).
Enzyme sản xuất bởi Streptococcus pyogenes (Liên cầu nhóm A - GAS)
S. pyogenes sản xuất ba enzyme liên quan đến viêm quan trọng:
- Hyaluronidase: Phân hủy acid hyaluronic, tạo điều kiện cho vi khuẩn lan rộng trong nhiễm trùng da.
- Streptokinase (fibrinolysin): Kích hoạt plasminogen, giúp ly giải fibrin.
- DNase (streptodornase): Phân hủy DNA trong ổ áp-xe hoặc mô hoại tử.
Streptococcus pyogenes
Dx
Vì nuôi cấy S. pyogenes mất ít nhất 18 giờ, xét nghiệm test kháng nguyên nhanh đã được phát triển để có kết quả trong ~10 phút.
Streptococcus pyogenes
Tx
Nhiễm trùng do S. pyogenes được điều trị bằng penicillin hoặc amoxicillin.
Erythromycin được sử dụng nếu bệnh nhân dị ứng với penicillin.
Post-streptococcal disease
Tiêu chí JONES được sử dụng để chẩn đoán thấp tim cấp, bao gồm:
J - Joint involvement (viêm khớp)
O - Myocarditis (viêm cơ tim)
N - Nodules, subcutaneous (nốt dưới da)
E - Erythema marginatum (ban đỏ vòng)
S - Sydenham chorea (múa giật Sydenham)
