Układ pokarmowy 1 Flashcards
Wymień drogi powstawania odruchu wymiotnego! (4)
- neurony strefy chemowrażliwej
- nerw przedsionkowo-ślimakowy i móżdżek
- neurony jądra pasma samotnego (podrażnienie receptorów obwodowych n.X)
- wyższe centra OUN (zapach, pamięć, strach)
Neurony strefy chemowrażliwej - fizjologia.
- w area postrema w dnie komory IV
- receptory D2, 5-HT3, M1, NK1, opioidowe
- reakcja na substancje emetogenne z krwi (leki, trucizny, mocznik)
Nerw przedsionkowo-ślimakowy i móżdżek a wymioty.
- transmisja zależna głównie od receptorów M1, i H1
- wymioty związane ze stymulacją błędnika (choroba morska, lokomocyjna)
- uszkodzenie błędnika przez leki (aminoglikozydy)
Wymioty - kiedy NIE leczyć.
- zazwyczaj nie leczymy
- to odruch obronny, samoograniczający, przynoszący ulgę
- zapewnić właściwą równowagę wodno-elektrolitową
Wymioty - kiedy leczyć.
- gdy stanowią zagrożenie (ryzyka aspiracji, uszkodzenie pp)
- gdy są męczące i nie przynoszą ulgi (chemioterapia)
- gdy przeszkadzają w leczeniu
- gdy bardzo zaburzają RKZ i wodno-elektrolitową
- choroba lokomocyjna, leki
Wymień antagonistów receptora 5-HT3! (5+1+1)
Ondansetron Granisetron Dolasetron Tropisetron Palonosetron Alosetron*
Metoklopramid (nieselektywny)
Antagoniści receptora 5-HT3 - mechanizm działania i zastosowanie.
- receptor 5-HT3 to receptor jonotropowy
- zahamowanie go powoduje zmniejszenie wymiotów
- zmniejszenie pobudzenia area postrema i z pp
- w wymiotach pooperacyjnych, po radioterapii i chemioterapii (podanie 30 min przed chemią)
- NIE działają w chorobie lokomocyjnej
- stosowani w mono lub razem z GKS/antagonistami NK1
Alosetron - mechanizm działania i zastosowanie.
- antagonista 5-HT3
- słabsze działanie przeciwwymiotne
- silniej hamuje czynność skurczową jelita grubego
- stosowany w zespole jelita drażliwego (ZJD)
Antagoniści receptora 5-HT3 - drogi podania i farmakokinetyka.
- Ondansetron, Granisetron, Dolasetron - doustnie lub dożylnie, czas działania 4-9h
- Palonosetron - dożylnie, czas działania 40h
Antagoniści receptora 5-HT3 - DN.
- zwalniają pasaż w jelicie grubym (!uwaga w podostrej niedrożności i zaparciach)
- bóle głowy i brzucha
- przejściowe objawy pozapiramidowe
- wydłużenie QT (najsilniej Dolasetron)
Wymień neuroleptyki stosowane przeciwwymiotnie! (4)
Działające na D2, M1, H1:
- Prometazyna
- Tietylperazyna
- Prochlorperazyna
Działające na D2:
-Droperydol
Neuroleptyki jako leki przeciwwymiotne - mechanizm działania i zastosowanie.
- blokują głównie receptor D2
- używane w mniejszych dawkach niż w psychiatrii, ale i tak wykazują działanie sedacyjne
- Droperydol działa przeciwwymiotnie i sedacyjnie - anestezjologia (też wymioty pooperacyjne)
- Tietylperazyna jest stosowana doustnie, doodbytniczo i dożylnie w chorobie Meniera i chorobie lokomocyjnej
Neuroleptyi - DN.
- działanie cholinolityczne
- senność
- spadek CTK
- objawy poapiramidowe
- hiperprolaktynemia
Wymień leki przeciwwymiotne hamujące receptor D2! (2+1)
Ośrodkowo - Metoklopramid, Trimetobenzamid
Obwodowo - Droperydol
Wymień antagonistów receptora H1 stosowanych jako leki przeciwwymiotne! (5+2*)
Difenhydramina Dimenhydrynat Meklizyna (najsłabsze działanie na M1) Cyklizyna Klemastyna
*Prometazyna i Hydroksyzyna (wg V-2)
Antagoniści H1 - zastosowanie. (1+2)
- w chorobie lokomocyjnej
- rzadko w chemioterapii i chorobach ucha wewnętrznego
Hioscyna - mechanizm działania i zastosowanie.
DN.
- antagonista receptorów M1
- stosowany w chorobie lokomocyjnej
- lepiej tolerowany w plastrach
DN:
- działanie cholinolityczne (retencja moczu, suchość, tachykardia, zaparcia)
- depresyjnie na OUN
Wymień antagonistów receptorów NK1! (3)
Aprepitant
Rolapitant
Netupitant (dłużej działa)
Antagoniści receptora NK1 - mechanizm działania i zastosowanie.
-selektywni antagoniści receptorów NK1 w area postrema
- Aprepitant - razem z antagonistaim 5-HT3 lub GKS w wymiotach po chemioterapii (podawany tuż przed i przez 2 dni po)
- Netupitant stosownay w jednym preparacie z Palonosetronem w wymiotach po chemii
Antagoniści receptora NK1 - DN
Aprepitant
- zawroty głowy
- biegunka
- metabolizowny przez CYP3A4 i wpływa na niego
- osłabia działanie Warfaryny (zmniejsza INR)
Wymień kanabinoidy! (1+2)
Dronabinol (w konopiach indyjskich)
Nabilon
Lewonantrodol
Nabilon, Lewonantrodol - mechanizm działania i zastosowanie.
- pobudzają receptor CB1 (wzrost apetytu, efekt przeciwwymiotny)
- rzadko stosowane, zwykle w wymiotach po chemioterapii, lepiej działają z neuroleptykami
Kanabinoidy - DN.
- euforia lub dysforia
- sedacja
- oamamy
- nasilenie łaknienia
- objawy cholinolityczne
- hipotonia ortostatyczna
- przekrwienie spojówek
Benzodiazepiny jako leki przeciwwymiotne! (2)
np. Diazepam, Lorazepam
- szczególnie gdy duża rola czynnika psychicznego
GKS jako leki przeciwwymiotne! (2)
np. Deksametazon, Prednizolon
- niewyjaśniony mechanizm działania
- nasilają działanie neuroleptyków i antagonistów 5-HT3
Hamowanie wymiotów u ciężarnych.
- Pirydoksyna + Doksylamina/ Dimenhydrynat/ Difenhydramina
- domowe sposoby (żucie imbiru)
Wymień leki wywołujące wymioty stosowane w tym celu! (1+2)
Pacjenci przytomni
- Wymiotnica prawdziwa
- Apomorfina/ dużo słonej wody
Wymień leki często powodujące wymioty jako DN! (8)
- Lewodopa
- Agonisci receptorów dopaminowych (Apomorfina, Bromokryptyna, Pergolid)
- opioidy
- glikozydy naparstnicy
- estrogeny
- Teofilina
- Erytromycyna i inne antybityki makrolidowy
- sole żelaza (FeSO4)
Wymień grupy leków w chorobie refluksowej przełyku! (5)
- leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego
- leki osłaniające
- leki zoobojetniające
- leki prokinetyczne
- agoniści GABA(B)
Wymień agonistów GABA(B) stosowanych w chorobie refluksowej! (3)
Baklofen
Arbaklofen (prawoskrętny izomer)
Lesogeberan (nie przenika do OUN, nie daje typowych DN)
Wymień leki stosowane w zaburzeniach motoryki przełyku! (3)
Nifedypina
Diazotan izosorbidu
Toksyna botulinowa A (BTX-A)
Nifedypina, Diazotan izosorbidu - mechanizm działania i zastosowanie.
- stosowani w achalazji, rozlanym skurczu przełyku, i bolesnych skurczach
- rozkurczają mięśnie gładkie
- Nifedypina blokuje kanały wapniowe L (podanie podjęzykowe)
- Diazotan to lek długo uwalniający azotany
Toksyna botulinowa A - mechanizm działania i zastosowanie.
- hamuje wydzielanie ACh z zakończeń nerwowych
- stosowana w achalazji z przeciwskazaniem do operacji, podawana miejscowo w endoskopii
- stosowana w skurczach szyi (torticollis) i powiek (blepharospasmus)
Wymień opcje terapeutyczne zahamowania krwawienia z żylaków przełyku! (5)
- skleroterapia endoskopowa
- analogi Wazopresyny
- analogi Somatostatyny
- B-blokery
- tamponada przełyku lub zespolenie wrotno-systemowe
Skleroterapia endoskopowa.
- endoskopowe ostrzyknięcie krwawiących naczyń w celu ich obliteracji
- środki drażniące (np. Polidokanol)
- kleje tkankowe
-> zatkanie żylaka materiałem zatorowym, organizacja, zarośnięcie
Wazopresyna w żylakach przełyku - mechanizm działania i zastosowanie.
- podanie dożylne
- silnie obkurcza trzewne łożysko tętnicze
- zmniejsza perfuzję przez wątrobę i obniża ciśnienie wrotne
- Terlipresyna = mniej DN
Wazopresyna - DN.
-kurczy wszystkie naczynia = wzrost CTK
-> udar, niedokrwienie mięśnia sercowego, niedokrwienie jelit
=> zapobieganie Nitrogliceryna, Diazotan izosorbidu
-długo stosowana daje hiponatriemię, obrzęki
Somatostatyna w żylakach przełyku - mechanizm działania i zastosowanie.
- podanie dożylne zmniejsza przepływ krwi przez łożysko trzewne
- ?hamuje wydzielanie glukagonu i innych hormonów pp
- ?hamuje substancje naczyniorozszerzające
-analogi to: Okreotyd, Lanreotyd, Wapreotyd
B-blokery w żylakach przełyku - mechanizm działania i zastosowanie.
-zahamowanie B1 = zmniejszenie pojemności minutowej
-zahamowanie B2 = skurcz łożyska trzewnego
=stosowane nieselektywne np. Propranolol, Nadolol
-zapobieganie nawrotom przed planową operacją
