Układ moczowy Flashcards
Wskazania do podawania diuretyków (14)
- ONN, PChN
- zespół nerczycowy
- kamica moczowa
- zastoinowa NS
- nadciśnienie tętnicze
- obrzęk płuc
- hiperaldosteronizm
- zaburzenia elektrolitowe (hiperkalcemia, hipo- hiperkaliemia)
- obrzęk mózgu,
- marskość wątroby
- moczówka prosta
- choroba wysokościowa
- jaskra
- padaczka
Rodzaje leków moczopędnych (8)
- diuretyki osmotyczne
- inhibitory anhydrazy węglanowej
- diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne
- diuretyki pętlowe
- diuretyki oszczędzające potas
- peptydy natriuretyczny
- antagoniści receptora ADH
- antagoniści receptora adenozynowego
Diuretyki osmotyczne (2)
Glicerol
Mannitol
Diuretyki osmotyczne - zastosowanie
- Glicerol - ostre napady jaskry
- Mannitol - ONN w fazie skąpomoczu, obrzęk mózgu(np. w chorobie wysokościowej)
Diuretyki osmotyczne - ogólny mechanizm działania.
- NIE wymagają interakcji z żadnym enzymem ani receptorem
- Glicerol doustnie, Mannitol dożylnie
- > uzyskują duże stężenie w krwi
- > Mannitol ulega filtracji, ale nie jest wchłaniany, jego ładunek osmotyczny zatrzymuje wodę = działanie bezpośrednie
- > zatrzymanie wody powoduje rozcieńczenie moczu, spadek sodu i gradientu, co powoduje zmniejszone wchłanianie zwrotne i natriureza = działanie pośrednie
Diuretyki osmotyczne - mechanizm działania w jaskrze i obrzęku mózgu i chorobie wysokościowej.
- Glicerol i Mannitol krążąc w naczyniach gałki ocznej dzięki łądunkowi osmotycznemu powodują przemieszczeni płynu wodnistego do krwi i zmniejszają ciśnienie w gałce -> przerywają atak jaskry
- w obrzęku mózgu (np. z powodu chorby wysokościowej lub urazu) Mannitol odciąga wodę z płynuśródmiąższowego i wewnątrzkomórkowego -> zmniejsza ICP
Mannitol a ONN, a chemioterapia.
- w ONN w fazie skąpomoczu ‘otwiera’ kanalika na pierwotny ultrafiltrat i umożliwia dostanie się innych diuretyków do miejsca działania
- w chemioterapii razem z płynoterapią stosowany osłonowo w zapobieganiu nefrotoksyczności po Cisplatynie
Diuretyki osmotyczne - DN.
-zwiększenie objętości krwi -> NS, obrzęk płuc i obrzęki obwodowe gdy podany szybko i w dużej dawce
Wymień inhibitory anhydrazy węglanowej! (2)
Acetazolamid
Dorzolamid
Inhibitory anhydrazy węglanowej - zastosowanie.
- padaczka
- jaskra
- choroba wysokościowa
- dna moczanowa (alkalizacja moczu zwiększa wydalanie kwasu)
Inhibitory anhydrazy węglanowe - ogólny mechanizm działania.
- hamują anhydrazę węglanową w kanaliku proksymalnym (izoforma IV w błonie komórkowej i II w cytozolu)
- zhamowanie resorpcji HCO3- z moczu = alkalizacja moczu, kwasica metaboliczna
- wodorowęglany posiadają ładunek osmotyczny (pociągają niewielką ilość wody)
- brak resorpcji wodorowęglanów hamuje kotransporter sodowo wodorowęglanowy (natriureza)
- efekt diuretyczny jest samoograniczający (spadek HCO3- w krwi i niewyjaśniony wzrost resorpcji w cewce)
Inhibitory anhydrazy węglanowej w jaskrze - mechanizm działania.
- doustnie Acetazolamid, w kroplach Dorzolamid
- hamuje anhydrazę w nabłonku rzęskowym w komorze przedniej oka
- > hamuje wymianę HCO3- za Cl-
- > hamuje wydzielanie NaCl do płynu
- > zmniejsza ilość wody w płynie wewnątrzgałkowy i obniża ciśnienie
Inhibitory anhydrazy węglanowej w chorobie wysokościowej - mechanizm działania.
- powodują kwasicę metaboliczną która przeciwdziała alkalozie oddechowej
- przyśpiesza aklimatyzacje i ułatwia prawidlowa wymianę oddechową podczas snu
Inhibitory anhydrazy węglanowej w padaczce.
- Acetazolamid zmniejsza wydzielanie HCO3- i Cl- do CSF
- zwiększa próg drgawkowy dla padaczki typu ‘petit mal’
Inhibitory anhydrazy węglanowej - DN.
Dorzolamid - miejscowe podrażnienie, świąd, łzawienie
Acetazolamid - kwasica metaboliczna, hiperglikemia, zaburzenia elektrolitowe
-rzadko senność, bezsenność, zaburzenia słuchu
Wymień diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne! (3+4)
Chlorotiazyd
Hydrochlorotiazyd
Metyklotiazyd
Klopamid
Indapamid
Metolazon
Chlortalidon
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne - zastosowanie.
- marskość wątroby
- zastoinowa niewydolność serca
- moczówka prosta*
- nadciśnienie
- kamica moczowa
- zespół nerczycowy
- obrzęk płuc
- niewydolność nerek
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne - ogólny mechanizm działania.
- miejsce działania to cewka DYSTALNA
- aktywnie wydzielane do światła w cewce proksymalnej
- hamuję resorpcję jonów sodu przez kompetytywną inhibicję kotransportera sodowo-chlorkowego (odpowiedzialny za resorpcję 10% sodu niezależnie od stężenia potasu)
- sód zostający w moczu pociąga za sobą wodę - średnie silny efekt diuretyczny
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne a wapń.
- paradoksalnie zwiększają resorpcję wapnia (jako jedyne diuretyki)
- wapń jest wchłaniany w cewce proksymalnej jako pasażer na gapę razem z wodą i sodem (one są resorbowane z powodu zmniejszenia objętości osocza) = bierny transport okołokomórkowy
- ważne bo są używane do leczenia kamicy
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne w moczówce prostej.
- paradoksalny mechanizm działania
- efekt diuretyczny powoduje zmniejszenie objętości osocza i większą resorpcję w kanaliku proksymalnym (niezależną od wazopresyny) co zmniejsza utratę wodu
Tiazydy - farmakokinetyka.
- Hydrochlorotiazyd doustnie 1-2/dobę
- Indapamid -stosowany raz dziennie w nadciśnieniu i NS (ma dodatkowy efekt rozszerzający naczynia)
- Metolazon stosowany w PChN
- Chlortalidon - raz na dwa dni
Tiazydy -politerapia.
- często podawane w jednej tabletce z ACEI, ARB, B-blokerami.
- korzystne szczególnie z B-blokerami bo znoszą tachykardie spowodowaną hipowolemią, i bo B-blokery zmniejszają kurczliwość serca, a tiazydy ułatwiają mu pracę zmniejszając objętość krwi
-z diuretykami pętlowymi u osób opornych na diuretyki -> przełamanie oporności = sekwencyjna blkada nefronu
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne - DN.
- hipokaliemia
- hiponatriemia
- alkaloza hipochloremiczna
- hipomagnezemia
- hipotonia ortostatyczna
- HIPERkalcemia
- HIPERurykemia (zakwaszenie moczu)
- HIPERglikemia
- HIPERlipidemia
Objawy hipokaliemii!
- zaburzenia rytmu serca (pobudzenia przedwczesne częstoskurcze nadkomorowe, komorowe, migotanie komór, blok p-k)
- osłabienie siły mięśniowej (od kończyn dolnych)
- zaburzenia neurologiczne (parastezje, nadpobudliwość mięśniowa)
- osłabienie mięśni jelit i pęcherza (niedrożność porażenna)
- rabdomioliza
Wymień diuretyki pętlowe! (4)
Furosemid
Bumetanid (40 razy silniejszy niż Furosemid)
Torazemid
Kwas etakrynowy
Diuretyki pętlowe - zastosowanie. (7)
- marskość wątroby
- zastoinowa NS
- hiperkalcemia
- nadciśnienie (w przełomie nadciśnieniowym, normalnie nie są 1 rzutem))
- zespół nerczycowy
- obrzęk płuc
- niewydolność nerek
Diuretyki pętlowe - ogólny mechanizm działania.
- miejsce działania to część gruba ramienia wstępującego pętli Henlego
- są inhibitorami kotransportera Na+ K+ 2Cl- (działanie zależne od stężenia potasu) = warunkuje resorpcję 25-35% jonów sodu
- silny efekt diuretyczny wzrasta dodatkowa wraz ze zwiększeniem dawki aż do maksymalnej dawki nietoksycznej
Diuretyki pętlowe - DN.
- hipokaliemia!!! (K+ wymieniane za Na+ pod wpływem aldosteronu, a przez diuretyki jest więcej Na+ na wymianę)
- hiponatremia
- zakwaszenie moczu, alkaloza metaboliczna
- hipokalcemia
- hipomagnezemia
- HIPERglikemia (hipokaliemie zmniejsza wyrzut insuliny)
- HIPERurykemia
- ototoksyczność
Wymień diuretyki oszczędzające potas! (2+3)
-Antagoniści kanału ENaC
Amiloryd
Triamteren
-Antagoniści receptora dla Aldosteronu
Spironolakton
Kanrenon
Eplerenon
Diuretyki oszczędzające potas - zastosowanie.
- marskość wątroby
- zastoinowa NS
- hiperaldosteronizm (antagoniści aldosteronu)
- nadciśnienie (tylko razem z tiazdyowymi lub pętlowymi)
- hipokaliemia
- zespół nerczycowy
- obrzęk płuc
Diuretyki oszczędzające potas - ogólny mechanizm działania.
- działają w kanaliku zbiorczym (resorpcji ulega tu tylko 3 % jonów sodu)
- są słabymi diuretykami, stosowane zwykle z innymi w celu zachowania równowagi potasowej
Antagoniści kanału ENaC - mechanizm działania.
- blokuje resorpcje Na+ w kanaliku zbiorczym
- zahamowanie wnikania jonów sodu do komórki cewki hamuje wymianę K+ na Na+ przez ATP-azę na boczno-podstawnej ścianie
- zahamowanie wymiany jonów potasu hamuje ich wypływ do moczu i powoduje efekt oszczędzający potas
Antagoniści receptora aldosteronu - mechanizm działania.
- hamuję receptor dla aldosteronu, hamują jego translokację do jądra
- uniemożliwiają zwiększenie ekspresji genów dla ENaC i Na+/K+/ATP-azy
Spironolakton - dodatkowe działania.
- właściwości antyandrogenowe
- wykorzystywane u kobiet w hizsutyzmie i PCOS
- u mężczyzn powoduje ginekomastię i impotencję
Leczenie hiperkaliemii.
- wapń, insulina z glukozą i hemodializy w stanach nagłych
- Patiromer - wiąże K+ w jelitach
- Resonium A - doustnie lub doodbytniczo, żywica jonowymienna, wiąże jony K+ w całym przewodzie pokarmowym
DN: wymioty, biegunka, hipokaliemia
Peptydy natriuretyczny - charakterystyka.
- endogenne hormony, uwalniane z mięśnia sercowego i śródbłonka pod wpływem hiperwolemi rozciągającej przedsionek serca
- ANP,BNP,CNP (jad mamby pospolitej, Urodylatyna*)
Peptydy natriuretyczny - mechanizm działania.
- receptory NPR-A (ANP i BNP), NPR-B (CNP), NPR-C (wiąże i degraduje wszystkie peptydy natriuretyczny)
- NPR-A i NPR-B pobudzają błonową cyklazę guanylową, zwiększają stężenie cGMP
- > spadek pragnienia
- > cGMP->defosforylacja łańcuchów lekkich miozyny-> wazorelaksacja
- > wzrost przepuszczalności naczyń (spadek wolemii)
- > rozszerzenie t. doprowadzającej, skurcz t. odprowadzającej = hiperfiltracja
- > wzrost wydalania sodu z moczem (zahamowanie reniny i aldosteronu)
Peptydy natriuretyczne - zastosowanie i DN.
- diagnostyka NS
- Nezyrytyd - rekombinowany BNP - leczenie NS (ale mało skuteczne)
-DN: hipotonia ortostatyczna
Wazopresyna - fizjologia i mechanizm działania.
-9aa, uwalniana z przysadki przy zwiększonej osmolarności osocza lub hipowolemii
-przez receptor V1a kurczy mięśnie gładkie naczyń,
-przez receptor V1b zwiększa wydzielanie ACTH,
-przez receptor V2 zwiększa wchłanianie wody w kanalikach zbiorczych
=wzrost oporu obwodowego, wzrost CTK, wzrost GKS, wzrost wolemii, spadek moczu
-jej poziom jest patologicznie podniesiony w NS, marskości wątroby, SiADH = normo/hiperwolemiczna hiponatremia
Wymień antagonistów receptorów dla ADH! (1+3)
Koniwaptan (V1a i V2 - dożylnie)
Tolwaptan, Satawaptan, Liksiwaptan (V2 - dożylnie lub doustnie)
Antagoniści receptora ADH - zastosowanie.
- leczenie hiponatriemii (ale NIE hipowolemicznej)
- moczówka prosta nerkowa
Antagoniści receptora ADH - ogólny mechanizm działania.
- istotne zablokowanie receptora V2 w cewkach zbiorczych
- hamują cyklazę adenylową co powoduje spadek cAMP
- spadek aktywacji PKA i fosforylacji białek transportowych
- zahamowanie przemieszczania pęcherzyków z akwaporyną 2 do błony
- brak resorpcji wolnej wody = efekt diuretyczny, spadek wolemii
Antagoniści receptora ADH w moczówce prostej - mechanizm działania.
- paradoksalne działanie antagonistów V2 w moczówce prostej pochodzenia nerkowego (mutacje receptora uniemożliwiają działanie ADH)
- większość mutacji nie wpływa na funkcję receptora, ale powoduje nieprawidłowe fałdowanie i degradację
- antagoniści V2 wnikający do komórki i o niewielkim powinowactwie do receptora mogą być stosowani w leczeniu
- łączą się ze zmutowanymi receptorami i chronią przed degradacją, a gdy dotrą do błony wazopresyna wypiera ich (bo są słabi) i może działać
- terapia eksperymentalna
Wymień antagonistów receptora adenozynowego! (4)
Teofilina
Kofeina*
Rolofilina, Tonapofilina (czyści antagoniści A1)
Teofilina - mechanizm działania i DN.
- wzrost diurezy spowodowany hamowaniem receptora A1, (ale hamuje też pozostałe A2a, A2b, A3
- hamowanie skurczu t. doprowadzającej = hiperfiltracja
- hamowanie resorpcji Na+ w kanalikach proksymalnych i dystalnych
DN: pobudzenie OUN, drżenia mięśniowe
Rolofilina, Tonapolifilina - mechanizm działania i zastosowanie.
- wybiórczy antagoniści A1 bez klasycznych DN
- zwiększają diurezę i natriureza, zmniejszają obrzęki i wolemii
- stosowani byli dożylnie w ostrej niewydolności krążenia (nieskuteczni)
Wymień leki hamujące diurezę! (2)
Wazopresyna
Desmopresyna
Wazopresyna - mechanizm działania i zastosowanie.
- substytucja w przypadku ośrodkowej moczówki prostej
- dzięki działaniu na V1a kurczy naczynia i stosowana jest do hamowania krwawień np. z żylaków przełyku
- większa uwalnianie czynnika VIII i vWF = stosowana w profilaktyce i leczeniu hemofilii i choroby vWilebranda
Desmopresyna - mechanizm działania i zastosowanie.
- wybiórczy agonista V2
- stosowany w moczówce prostej ośrodkowej, hemofilii i chorobie vWilebranda
- stosowana w moczeniu nocnym u dzieci
Wazopresyna i Desmopresyna - DN.
- wzrost CTK
- hiponatremia
- kolki jelitowe
Terlipresyna - mechanizm działania.
- wybiórczy agonista V1a
- stosowany w celu obkurczenia naczyń w trudnych krwotokach
Wymień leki stosowane w leczeniu łagodnego przerostu prostaty! (2+4+3)
Inhibitory 5-a reduktazy steroidowej:
- Finasteryd
- Dutasteryd
Antagoniści receptorów a1-adrenergicznych:
- Prazosyna
- Terazosyna
- Doksazosyna
- Alfuzosyna
Antagoniści receptorów a1a-adrenejgicznych:
- Tamsulozyna
- Naftopidyl (a1d)
- Silodosin
Inhibitory 5-a reduktazy steroidowej - mechanizm działania.
- hamują metabolizm testosteronu do DHT
- zmniejszają proliferację nabłonka prostaty i przerost podścieliska
- 3 izoformy reduktazy
- > 1 w wielu taknkach też w nabłonku prostaty
- > 2 w podścielisku prostaty
- > 3 w raku prostaty
Finasteryd.
- niekompetytywny inhibitor
- hamuje izoformę 2 ale jest zbyt słaby żeby zahamować 1 (w stosowanych dawkach)
Dutasteryd.
- inhibitor kompetytywny
- silniejszy od Finasterydu
- hamuje izoformę 1 i 2
Antagoniści receptora a1-adrenergicznego - mechanizm działania i DN.
- hamują receptory postsynaptczne a1 (selektywnie a1 ale bez rozróżnienia na podtypy)
- hamują aktywację białka Gq i aktywację fosfolipazy C
- powodują rozkurcz naczyń (leczenie nadciśnienia)
- powodują relaksację mięśni gładkich i ułatwia oddawanie moczu
DN: spadki ciśnienia
Wybiórczy antagoniści a1a/d-adrenergiczncyh - mechanizm działania i DN.
- Tamsulozyna - niewielka wybiórczość
- Naftopidyl - zmniejsza częstość oddawania moczu, zwiększa pojemność pęcherza (preferencja do a1d w pęcherzu)
- Silodosin - silnie selektywny a1a
DN: zaburzenia ejakulacji
Mirabegron - mechanizm działania i zastosowanie.
- agonista receptorów B-adrenergicznych
- zwiększa stężenie cAMP w mięśniach pęcherza rozluźniając je
- zmniejsza nadmierne napięcie mięśni będące przyczyną nietrzymania moczu
- nie ma wpływu na mikcję (pozostaje ona pod wpływem układu przywspółczulnego)
