Leki przeciwwirusowe 2 Flashcards
Leczenia przeciwwirusowe w AIDS.
- wskazanie do leczenia TCD4+ <350
- stosowanie 3-4 leków jednocześnie (zmniejsza tworzenie oporności)
- podatność na leczenie zależy od pochodzenia wirusa
HIV - 2 - oporność.
- pierwotnie oporny na nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
- mniej podatny na leczenie Enfuwirtydem
Punkty uchwytu dla leczenia przeciwretrowirusowego.
- wnikanie do komórek
- replikacja materiału genetycznego
- obróbka białek
- integracja z materiałem genetycznym gospodarza
Wymień inhibitory wejścia HIV do komórki! (5)
(WIPEM)
Enfuwirtyd
Marawirok, Wikriwirok
Pleryksafor
Ibalizumab
Enfuwirtyd - mechanizm działania.
Mechanizm oporności.
Zastosowanie.
- 36aa peptyd
- łączy się z białkiem gp41
- stabilizuje je i zapobiega zmianom konformacji i wnikaniu do komórki
Oporność zależy od mutacji gp41, nie ma charakteru krzyżowego.
Stosowany w wstrzyknięciach podskórnych w zaawansowanym AIDS.
Enfuwirtyd - DN.
- reakcje w miejscu wstrzyknięcia (99%)
- neuropatia obwodowa
- zaburzenia snu
- gorączka, bóle stawów, eozynofilia
- zapalenie płuc i objawy infekcyjne
Marawirok, Wikriwirok - mechanizm działania.
- antagonista receptora CCR5 (z którym powinna połączyć się gp120)
- interakcja gp120 z CCR5 jest konieczna do wniknięcia (poprzedza połączenie gp120 z CD4)
Marawirok, Wikriwirok - mechanizm oporności.
- przestawienie się wirusa z CCR5 na CXCR4
- przed zastosowaniem należy wykonać test tropizmu
Marawirok - DN.
- pp (wymioty, zaparcie, wzdęcie)
- parastezje, skurcze mięśniowe
- bezsenność
- zaburzenia smaku
- rzadko drgawki niedokrwienie mięśnia sercowego
Pleryksafor.
- antagonista CXCR4
- nie działa w leczeniu HIV
Stosowany do uwalniania komórek macierzystych ze szpiku do krwi, skąd są pobierane np. do autoprzeszczepu
Ibalizumab.
- przeciwciało przeciwko CD4
- nie upośledza odporności
- blokuje połączenie CD4 z gp120
Wymień nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI)! (8)
LEDZ SZAT
Zydowudyna Stawudyna Lamiwudyna Dydanozyna Zalcytabina Abakawir Tenofowir Emtrycytabina
NRTI - ogólny mechanizm działania.
- ulegają potrójnej fosforylacji
- kompetencyjnie hamują odwrotną transkryptazę
- wbudowują się w DNA - przedwczesna terminacja
- większość działa też na HIV-2, niektóre na HBV
NRTI - interakcje wewnątrz grupy.
Wzajemne antagonizowanie swojego działania.
- Stawudyna + Zydowudyna
- Stawudyna + Dydanozyna
- Lamiwudyna + Zalcytabina
- Dydanozyna + Tenofowir
NRTI - DN.
- toksyczność mitochondrialna (hamowanie polimerazy DNA typu y)
- > kwasica mleczanowa
- > stłuszczenie wątroby
- > dyslipidemia
Zydowudyna - charakterystyka.
Oporność.
- analog deoksytymidyny
- zalecany u kobiet w ciąży i noworodków
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do tkanek i OUN
O: u wirusów z min. 3 typowymi mutacjami (może zanikac bo przerwie w podawaniu leku)
Zydowudyna - DN.
- mielosupresja (anemia makrocytarna + neutropenia) 2-8%
- pp
- przebarwienie paznokci
- miopatia
Nie stosować ze Stawudyną.
Stawudyna - charakterystyka.
- analog tymidyny
- długi czas działania
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do OUN (55%)
Oporność: typowe mutacje
Stawudyna DN.
- neuropatia czuciowa (częściej razem z Zalcytabiną i Dydanozyną)
- zapalenie trzustki (z Dydanozyną)
- paraliż mięśni (przypomina Guillain-Barre)
- najczęściej wywołuje toksyczność mitochondrialną
Nie stosować z Zydowudyną i Dydanozyną.
Lamiwudyna - charakterystyka.
Oporność.
- analog cytozyny
- działa synergistycznie z niektórymi NRTI
- działa na HIV-1 oporne na Zydowudynę
- hamuje polimerazę DNA HBV
- dobrze wchłania się z pp (lepiej z Kotrimoksazolem)
- penetruje do OUN (20%)
Oporność krzyżowa z: Abakawir, Dydanozyna, Zalcytabina.
Lamiwudyna - DN.
- bezsenność, zmęczenie
- bóle głowy
Nie stosować z Zalcytabiną
Dydanozyna - charakterystyka.
Oporność.
- analog deoksyadenozyny
- wchłania się z pp (40%) -> podawany na pusty żołądek
- penetruje do OUN (20%)
Oporność krzyżowa z: Abakawir, Zalcytabina, Lamiwudyna
Dydanozyna - DN.
- zapalenie trzustki (alkoholizm, hiperlipidemia - przeciwskazania)
- neuropatia obwodowa (z Zalcytabina, Stawudyna, Izoniazyd)
- biegunka, zapalenie wątroby, owrzodzenie przełyku
- kardiomiopatia
- hiperurykemia (napady dny moczanowej)
- zapalenie n. II
Nie podawać z Fluorochinolonami i Tetracyklinami)
Zalcytabina - charakterystyka.
- analog cytozyny
- długi czas działania
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do OUN (20%)
Zalcytabina - DN.
- obwodowa neuropatia
- zapalenie trzustki
- owrzodzenie jamy ustnej i przełyku
- kardiomiopatia
Nie stosować z Lamiwudyną.
Abakawir - charakterystyka.
- analog guanozyny
- długi czas działania wewnątrz komórek
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do OUN (30%)
Oporność krzyżowa z: Lamiwudyna, Tenofoeir, Emtrycytabina)
Abakawir - DN.
- alergie 5%
- gorączka, biegunka
- jadłowstręt
- skurcz oskrzeli
- rzadko zapalenie trzustki, AlAT, AspAT
Tenofowir - charakterystyka.
- analog adenozyny
- wchłanianie z pp(35%), lepiej z tłustym posiłkiem
- hamuje polimerazę DNA HBV
- dostępny jako prolek Alafenamid Tenofowiru (uwalnia Tenofowir pod wpływem katepsyny A)
Tenofowir - DN.
- pp (wymioty, biegunka)
- zespół Fanconiego (uszkodzenie cewek nerkowych)
Tenofowir + Dydanozyna - wzajemnie się osłabiają, nasila DN Dydanozyny
Emtrycytabina - charakterystyka.
- fluorowana pochodna Lamiwudyny
- długi czas działania
- dobrze wchłania się z pp
- słabo penetruje do OUN
- hamuje polimerazę DNA HBV
Oporność krzyżowa z Lamiwudyną
Emtrycytabina - DN.
- bóle głowy
- biegunka, wymioty
- przebarwienia dłoni
- stosowany w roztworze z glikolem etylenowym - przeciwskazany w ciąży i u dzieci (lub przyjmujących Disulfiram, Metronidazol)
Wymień nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazę (NNRTI)! (5)
(EN ER D)
Delawirdyna Efawirenz Newirapina Etrawiryna Rilpiwiryna
NNRTI - mechanizm działania.
- łączą się bezpośrednio z odwrotną transkryptazę
- allosterycznie hamują jej aktywnoąć
- nie wymagają aktywacji w postaci fosforylacji
- nie działają na HIV-2 (w stężeniu terapeutycznym)
NNRTI - DN.
- pp
- skóra (wysypki, z. Stevensa-Johnsona)
- liczne interakcje (metabolizowane przez CYP3A4)
- > Delawirdyna hamuje CYP
- > Newirapina indukuje CYP
- > Efawirenz działanie mieszane
Delawirdyna - charakterystyka.
- dobrze wchłania się z pp
- słabo penetruje do OUN
- wiąże się z białkami osocza
Delawirdyna - DN.
- zaczerwienienie skóry 18%
- rumień wielopostaciowy, z. Stevensa-Johnsona
- wymioty, AlAT, AspAT
-hamuje CYP3A4, 2C9, 2D6 (Indynawir, Sakwinawir stosowane 2 zamiast 3/dobę)
Efawirenz - charakterystyka.
- wchłania się z pp 45% (tłusty pokarm nasila - zatrucie)
- słabo penetruje do OUN
- wiąże się z białkami
- sługi czas działania
Efawirenz - DN.
- OUN (zawroty, bezsenność, niepamięć, omamy) 50% - ustępują po miesiącu
- skóra 30%
- wymioty, biegunka,
- krystaluria
- AlAT, AspAT
- teratogenny
Induktor i inhibitor CYP3A4.
Newirapina - charakterystyka.
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do OUN 45%
- długi czas działania
Pojedyncza dawka matce na początku porodu + 3 dniowa terapia noworodka.
Newirapina - DN.
- zmiany skórne 17% (rzadko z. Stevensa-Johnsona, toksyczna nekroliza naskórka) zapobiega stopniowe zwiększanie dawki przez 2 tygodnie
- uszkodzenie wątroby 4%
Induktor CYP3A4 (nasila metabolizm Amprenawir, Lopinawir, Sakwinawir, Efawirenz)
Etrawiryna - charakterystyka.
- nowy lek
- działa na wirusy oporne na Efawirenz i Newirapinę
- bo jej połącznie z RT jest bardziej elastyczne i mutacje mniej je osłabiają
Etrawiryna - DN.
- zmiany skórne
- małopłytkowość, anemia
- neuropatia obwodowa
- dyslipidemia
- pp (wymioty, biegunka)
Rilpiwirina - charakterystyka.
- nowy lek
- silniejsze i dłuższe działanie
- mniej DN niż Efawirenz i Newirapina
Rilpiwirina - DN.
- zaburzenia nastroju (depresja, myśli samobójcze)
- bezsenność
- AlAT, AspAT
- zaczerwienienie skóry
Wymień inhibitory proteazy! (10)
(DRIFT NA LAS) Amprenawir Fosamprenawir Indynawir Sakwinawir Atazanawir Lopinawir/Rytonawir Nelfinawir Typranawir Darunawir
Inhibitory proteazy - mechanizm działania.
- hamowanie proteazy odpowiedzialnej za rozdzielenie poliproteiny na białka wirusa
- hamuje to powstanie wirionów potomnych
- działają na HIV-1 i słabiej na HIV-2
Inhibitory proteazy - DN.
- zaburzenia metabolizmu tkanki tłuszczowej (redystrybucja do karku, brzucha i piersi, dyslipidemia, insulinooporność)
- > najsłabiej DN wykazuje Atazanawir
- > przyczyną lipodystrofii może być ?zahamownie lamin
Zapobieganie - podanie analogu GHRH - Tesamorelina
-zwiększone ryzyko krwawień w hemofilii
Inhibitory proteaz - interakcje.
- substraty i inhibitory CYP3A4 (najbardziej Rytonawir, najmniej Sakwinawir)
- niektóre są też induktorami cytochromu p450 (Amprenawir, Rytonawir)
Kobicystat - inhibitor CYP3A - stosowany z inhibitorami proteazy by zwiększyć biodostępność
Amprenawir - charakterystyka.
- dobrze wchłania się z pp
- oporność rzadziej niż u innych
- inhibitor i induktor CYP3A4
Amprenawir - DN
Przeciwwskazania.
- parestezje okolicy ust
- reakcje skórne
- reakcje nadwrażliwości (budowa sulfonamidowa)
Roztwory zawierają wit. E i glikol polietylenowy - nie stosować w ciąży i leczonych ~Disulfiramem.
Fosamprenawir.
- prolek
- przekształcany do Amprenawiru w rąbku szczoteczkowym
- lepsza biodostępność
Indynawir - charakterystyka.
- wchłania się z pp 65% (pokarm osłabia)
- dobrze penetruje do OUN
- hamuje CYP3A4
- oporność krzyżowa z Rytonawirem
Indynawir - DN.
- hiperbilirubinemia
- kamica moczowa (zapobieganie - nawodnienie)
- AlAT, AspAT
- małopłytkowość
- insulinooporność 3-5%
Sakwinawir - chakterystyka.
DN.
- podawany w kapsułach
- słabo się wchłania z pp (tłusty pokarm i Rytonawir polepsza)
- induktor i inhibitor (najsłabszy) CYP3A4
DN: wymioty, ból brzucha , nieżyt nosa.
Atazanawir - charakterystyka.
- długie działanie (raz dziennie)
- dobrze wchłania się z pp (pokarm polepsza)
- wchłąnienie hamują leki alkalizujące (IPP)
- dobrze penetruje do OUN
- inhibitor CYP3A4 i CYP2C9
Atazanawir - mechanizm oporność.
- mutacja I50L
- powoduje jednoczesne zwiększenie wrażliwości na inne inhibitory proteazy
Atazanawir - DN.
Jedyny inhibitor proteazy NIE POWODUJĄCY istotnej lipodystrofii.
- wymioty, biegunka, ból głowy
- neuropatia obwodowa
- żółtaczka (hamuje transferazę glukuronidową)
- wydłuża odstęp PR i QT
Lopinawir + Rytonawir.
- lek złożony
- mała dawka Rytonawiru hamuje CYP3A4
- nasila aktywność Lopinawiru
DN: wymioty, biegunka, zmęczenie
Nelfinawir.
- wchłania się z pp (pokarm bardzo zwiększa)
- hamuje CYP3A4
- rzadziej DN - podawany w ciąży
Typranawir - charakterystyka.
- słabo wchłania się z pp (tłusty pokarm znacznie zwiększa)
- stosowany zawsze z Rytonawirem (hamuje metabolizm)
- induktor i inhibitor CYP3A4
- induktor glikoproteiny P (usuwa leki z komórek)
Typranawir - DN.
- wymioty, biegunka
- zaczerwienienie skóry
- leukopenia
- krwawienie śródczaszkowe
- reakcje nadwrażliwości (budowa sulfonamidowa)
Darunawir - charakterystyka.
- dobrze wchłania się z pp (pokarm nasila)
- stosowany z Rytonawirem u pacjentów u których nie było rezultatu
- hamuje CYP3A4
Darunawir - DN.
- wymioty, biegunka
- osutka grudkowa i grudkowo-plamista
Wymień inhibitory integrazy.
Raltegrawir
Elwitegrawir
Dolutegrawir
Inhibitory integrazy - mechanizm działania.
- hamują integrazę
- blokują łączenie DNA wirusa z genomem gospodarza
- zapobiega namnażaniu HIV-1 (HIV-2?)
- hamują terminazę herpeswirusów?
- stosowane w leczeniu skojarzonym
Inhibitory integrazy - oporność.
- zależy od mutacji integrazy
- opisana dla Raltegrawiru
Inhibitory integrazy - DN.
Interakcje.
- pp (wymioty, biegunka), gorączka
- świąd skóry
Induktory glukuronidazy nasilają ich metabolizm (Ryfampicyna, Fenobarbital)
Inhibitory pozwalają na zmniejszenie dawki (Rytonawir, Kobicystat)
