Układ krwiotwórczy Flashcards
Żelazo - fizjologia.
- Fe++ wchłania się w dwunastnicy i jelicie czczym
- fizjologicznie pokarm pokrywa zapotrzebowanie
- po wchłonięciu do nabłonka jelitowego łączy się z apoferrytyną = ferrytyna (magazyn wewnątrzkomórkowy)
- w krwi transportowana z transferryna jako Fe+++ (1/3 jest prawidłowo związana z żelazem)
- nadmiar gromadzony jako hemosyderyna (nierozpuszczalna)
Niedokrwistość z niedoboru żelaza.
- mikrocytarna, niedobarwliwa
- złe odżywianie
- zespół upośledzonego wchłaniania
- przewlekłe krwawienia
- zwiększone zapotrzebowanie (ciąża)
- choroby przewlekłe
Żelazo jako lek - stopień utlenienia.
- suplementacja doustna Fe++ (często nawet czymś co redukuje, żeby zwiększyć wchłanianie)
- rzadko dożylnie Fe+++
Wymień doustne preparaty żelaza! (5)
Asparaginian Chlorek Fumaran Glukonian Bursztynian żelazawy (żelaza II)
Wymień dożylne preparaty żelaza! (3)
Glukonian żelazowy (żelaza III)
Kompleks żelazo + Sorbitol + Kwas cytrynowy
Ferumoksytol (tlenek żelaza + dekstran)
Dodatki do doustnych preparatów żelaza.
Kwas askorbinowy (stabilizuje żelazo na II stopniu utlenienia) Kwas bursztynowy (zwiększa wchłanianie)
Warunki terapii żelazem.
Test na krew utajoną.
- długotrwała (kilka miesięcy)
- musi się wyrównać zarówno ostry niedobór, jak i braki w magazynach
- test na krew utajoną wychodzi fałszywie dodatnio podczas terapii
Preparaty żelaza - DN.
- pp (wymioty, biegunka, zaparcia)
- drgawki
- uszkodzenie ściany naczynia w miejscu podania
- dolegliwości mięśniowo-stawowe
- alergia
- przedawkowanie żelaza
Przedawkowanie żelaza
- przewlekłe powikłanie
- > odkładanie w układzie siateczkowato-śródbłonkowym (hemosyderoza)
- > dożylne podanie testowe
- ostre powikłanie
- > szczególnie groźne u dzieci (hipotonia, wstrząs, wysoka śmiertelność)
- Deferoksamina (zapobiega wchłanianiu, ułatwia wydalanie)
Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego.
- makrocytarna nadbarwliwa
- powstawanie erytrocytów jest upośledzone bardziej niż powstawanie hemoglobiny
- nieprawidłowa synteza DNA
Niedobór witaminy B12 - patofizjologia.
- spowodowane niedoborem B12 lub niedoborem czynnika wewnętrznego Castle’a
- znaczne zapasy wątrobowe (ujawnia się po 2-5 latach)
- występuje anemia, objawy neurologiczne (powrózkowe zwyrodnienie rdzenia) i atrofia śluzówki żołądka
Leczenie niedoboru witaminy B12.
- domięśniowo lub dożylnie (rzadko doustnie)
- Cyjankobalaminy lub Hydroksokobalamina
- stosowane minimum do momentu wyrównania hematokrytu,
- nie ma ryzyka przedawkowania
Kwas foliowy - fizjologia i patofizjologia.
- nośnik grup metylowych i formylowych
- konieczny do syntezy DNA
- zapasy wystarczają na kilka miesięcy
- niedobór w przypadku zaburzeń trawienia i wchłaniania
- może wystąpić niedobór podczas stosowania Metotreksatu
Kwas foliowy - zastosowanie.
- stosowany w stanie niedoboru oraz u osób ze zwiększonym zapotrzebowaniem
- > przed oraz w trakcie ciąży obowiązkowy (szczególnie u matek z padaczką)
Przedawkowanie kwasu foliowego.
- niegroźne
- ale może osłabiać działanie leków (przeciwpadaczkowych)
Kwas folinowy.
- zredukowany czynny metabolit kwasu foliowego
- stosowany w zatruciu Metotreksatem
Erytropoetyna - fizjologia.
- białko 193 aa
- wytwarzana w aparacie przykłębuszkowym w odpowiedzi na hipoksję
- > spadek O2 -> czynnik indukowany hipoksją (HIF-1) -> wzrost ekspresji VEGF i EPO
Wymień stosowane postaci EPO! (5)
Erytropoetyna a Erytropoetyna B Darbepoetyna a Metoksypolietylenoglikol-Epoetyna B Peginesatyd
Erytropoetyna a i B.
- rekombinowane postaci EPO
- taka sama sekwencja białkowa
- różnią się glikozylacją
Darpoetyna a.
- rekombinowana EPO
- dłuższy okres półtrwania (25h)
- podawana raz w tygodniu
Metoksypolietylenoglikol-Epoetyna B.
-długo działający stymulator receptorów dla EPO
Peginesatyd.
-pegylowany analog EPO
EPO - zastosowanie.
Stosowany w terapii niedokrwistości u pacjentów:
- z PChN (szczególnie dializowanych)
- z AIDS (też podczas leczenia Zydowudyną)
- z przewlekłymi chorobami zapalnymi i nowotworami
- z aplazją szpiku
- u wcześniaków
Podawany dawcom krwi, u pacjentów przed planowaną autotransfuzją, u pacjentów z niedokrwistością przed operacjami.
EPO - DN.
- nadciśnienie tętnicze
- zespół nadlepkości krwi (powikłania zakrzepowo-zatorowe)
- zespół grypopodobny
Wymień preparaty G-CSF! (2)
Mechanizm działania.
Filgrastym (Pegfilgrastym)
Lenograstym
-analogi G-CSF -> stymulują powstawanie, dojrzewanie i uwalnianie neutrofilii
Wymień preparaty GM-CSF! (2)
Mechanizm działania.
Sargramostym
Molgramostym
-analogi GM-CSF -> stymulują rozwój eozynofilii, makrofagów, i słabiej płytek krwi i erytrocytów
G-CSF, GM-CSF - zastosowanie.
- leczenie neutropenii po chemioterapii
- aplazja szpiku
- izolacja komórek macierzystych szpiku przed przeszczepem
G-CSF, GM-CSF - DN.
- bóle kości, gorączka, hipotonia tachykardia
- obniżenie saturacji
- wysięki opłucnowe i osierdziowe
- powikłania zakrzepowe
- vasculitis (przy długim używaniu)
Pegfilgrastym.
- pegylowany
- zmniejszenie klirens nerkowego
- wydłużenie T1/2
Zalety pegylacji.
- nietoksyczny
- nie wywołuje reakcji immunologicznej
- dobrze rozpuszczalny
- przewidywalnie i prosto wydalany przez nerki
- większa oporność na proteolizę
IL-11 i Trombopoetyna - zastosowanie.
DN.
- stymulacja powstawania i uwalniania płytek krwi
- stosowane w leczeniu ciężkich małopłytkowości
DN: nadciśnienie, hipokaliemia
Oprelwekina - mechanizm działania
- rekombinowana IL-11
- przyśpiesza dojrzewanie megakariocytów
- nasila hematopoezę
- powoduj wzrost śródbłonka pp i osteoklastów
-stosowana w małopłytkowości związanej z terapią nowotworów
Trombopoetyna.
- ludzki czynnik wzrostowy i rozwoju megakariocytów / ludzka trombopoetyna
- wspomagają produkcje megakariocytów
- stosowana w małopłytkowości związanej z radioterapią i chemioterapią
- zwiększenie liczby płytek u dawców
Romiplosym.
- mimetyk trombopoetyny
- stosowany w małopłytkowości immunologicznej
Eltrombopag.
- NIEbiałkowy agonista receptora dla trombopoetyny
- w immunologicznej plamicy małopłytkowej, w małopłytkowości w marskości wątroby związanej z HCV
Wymień preparaty krystoidalne.
0,45% NaCl
0,9% NaCl
Płyn wieloelektorlitowy (PWE)
Roztwór Ringera
Krystaloidy - mechanizm działania i zastosowanie.
- roztwory izotoniczne
- szybkie uzupełnienie niedoborów płynowych
- skłąd, osmolarność, pH zbliżone do płynu śródmiąższowego
- szybka dystrybucja do przestrzeni pozanaczyniowej i eliminacja nerkowa
Krystaloidy - DN.
- ryzyko przewodnienia
- nasilenie zaburzeń elektrolitowych
- zwiększenie gotowości prozakrzepowej?
-NIE ma na nie alergii !!!
Wymień preparaty koloidalne
Dekstrany 70 000, 60 000, 40 000,
1000 - haptenowy
Skrobia hydroksyetylowa 450 000, 200 000, 70 000
Preparaty żelatyny - Oksypoliżelatyny, Żelatyny usieciowane, Żelatyny modyfikowane
Dekstrany - mechanizm działania.
- trudno rozkładane (wiązania a-1,6) polisacharydy, zwiększają objętość wewnątrznaczyniową
- roztwory hiperosmotyczne (efekt objętościowy 130-175%) 3-6h
- podawane razem z krystaloidami, żeby nie odwodnić tkanek
- poprawiają własności reologiczne krwi
- działanie przeciwagregacyjne (spadek vWF, V, VIII, PAI-1)
- poprawa mikrokrążenia
Dekstrany -DN.
- zaburzenia hemostazy (spadek vWF, V, VIII, PAI-1)
- nie istnieje antidotum
- fałszują oznaczenia grup krwi
- reakcje anafialktyczne
Dekastran haptenowy.
- 1000
- monowalentny
- podany przed właściwym preparatem łączy się z przeciwciałami, zapobiega tworzeniu kompleksów z dużymi dekstranami (poliwalentnymi)
- podawany przed każdą pierwszą infuzją w ciągu ostatnich 48h
Skrobia hydroksyetylowa - mechanizm działania.
- struktura amylopektyny z licznymi wiązaniami a-glikozydowymi
- niewielki wpływ na układ krzepnięcia
Skrobia hydroksyetylowa - DN.
- reakcje uczuleniowe
- świąd skóry (często)
Preparaty żelatyny - mechanizm działania.
- najmniejszy i najkrótszy efekt działania z pośród koloidów
- nasilają diurezę
- minimalny wpływ na układ krzepnięcia
Preparaty żelatyny - DN.
- reakcje uczuleniowe
- hiperonkotyczne uszkodzenie nerek (dotyczy wszystkich koloidów, zmniejsza podanie wcześniej krystaloidów)
