Gruźlica i trąd Flashcards
Problemy terapeutyczne w leczeniu gruźlicy
Prątki
- pierwotnie oporne na wiele antybiotyków
- wolno rosnące
- wewnątrzkomórkowe pasożyty
- otoczka utrudnia penetrację leków
- skutecznie rozwijają oporność
- miejsca bytowania są ciężko dostępne dla antybiotyków
Bakteriobójcze w terapii gruźlicy (7)
Ryfampicyna Izoniazyd Pirazynamid Streptomycyna Etionamid Kapreomycyna fluorochinolony
Bakteriostatyczne w terapii gruźlicy (3)
Etambutol
Kwas para-aminosalicylowy
Cykloseryna
Pierwszy rzut w terapii gruźlicy (5)
Izoniazyd Ryfampicyna Pirazynamid Etambutol Streptomycyna
Drugi rzut w terapii gruźlicy
Etionamid Kapreomycyna Cykloseryna Kwas para-aminosalicylowy Kanamycyna, Amikacyna Fluorochinolony Ryfabutyna, Ryfapentyna Klofazymina Klarytromycyna Delamanid Bedakilina
Izoniazyd - mechanizm działania
- strukturalnie podobny do Pirydoksyny
- bakteriobójczy dla dzielących się prątków
- działa na prątki wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe
Nieodwracalnie hamuje enzymy syntezujące kwas mykolowy (aktywny metabolit przy udziale katalazy-peroksydazy KatG)
Izoniazyd - mechanizm oporności
- nadekspresja reduktazy (gen inhA) -> chroni przed działaniem metabolitu Izoniazydu
- nadekspresja antyoksydacyjnego białka (gen ahpC)
- mutacja lub delecja KatG
- mutacja enzymów syntezujących kwas mykolowy
Mutacja związana z inhA jest krzyżowa z Etionamidem.
Izoniazyd - DN
- reakcje immunologiczne (wysypki, toczeń polekowy)
- hepatotoksyczność (20% AlAT, AspAT, 1% ciężkie uszkodznie z martwicą)
- neurotoksyczność (10-20% neuropatia obwodowa, zapobieganie wit. B6)
- niedokrwistość (wit. B6)
- szum w uszach
Ryfampicyna - mechanizm działania
- bakteriobójcza dla prątków wewnątrz komórkowych
- łączy się z podjednostką B bakteryjnej polimerazy RNA
- nie wykazuje powinowactwa do polimerazy RNA ludzkiej
Ryfampicyna - mechanizm oporności
- mutacja genu rpoB
- podjednostka B wykazuje nizsze powinowactwo do leku
Ryfampicyna - penetracja i zastosowanie
- dobrze wchłania się z pp
- penetruje do tkanek trudno dostępnych (ropni, jam gruźliczych)
- do OUN przenika tylko w przypadku ZOMR
Z:
- wszystkie postaci gruźlicy
- trąd
- zakażenia gronkowcami, legionelloza
- ZOMR (N. meningotidis, H. influenzae)
Ryfampicycna - DN
- małopłytkowość
- pp (wymioty, wzdęcia)
- rzekomobłoniaste zapalenie jelit
- żółtaczka cholestatyczna i zapalenie wątroby
- śródmiąższowe zapalenie nerek (rzadko)
- pomarańczowe pot, łzy, mocz i sperma
Ryfampicyna - interakcje
- silny induktor P450
- nasila metabolizm Metadonu, doustnych antykoagulantów, leków przeciwpadaczkowych, inhibitorów proteaz HIV, cyklosporyny, środków antykoncepcyjnych
Etambutol - mechanizm działania
-hamuje arabinozylotransferazy (gen embCAB)
-hamuje polimeryzację arabinoglikanu - powstawanie ściany bakterii
Działanie bakteriostatyczne na szybko dzielące się prątki wewnątrz i zewnątrzkomórkowe.
Etambutol - mechanizm oporności
- mutacja genu embCAB
- zwiększenie ekspresji transferazy
- w monoterapii bardzo szybko narasta
Etambutol - penetracja i metabolizm
- dobrze wchłania się z pp
- do OUN penetruje tylko w przypadku ZOMR
- wydalany w 50% przez nerki
Etambutol - DN
- pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (spadek ostrości widzenia, zaburzenia widzenia czerwonego i zielonego)
- reakcje uczuleniowe
Pirazynamid - mechanizm działania
- bakteriobójczy wobec WOLNO dzielących się prątków
- w kwaśnym pH (w lizosomach makrofagów)
- mechanizm niejasny (zależy od amidazy nikotynowej - powstaje aktywny metabolit)
- dobrze wchłania się z pp
- do OUN penetruje tylko w ZOMR
Pirazynamid - spektrum i mechanizm oporności
-nie działa na pratki atypowe
O:
- mutacja pncA (amidazy nikotynowej)
- zmniejszenie przenikania do komórki
Pirazynamid - DN
- hepatotoksyczność
- hiperurykemia (napad dny moczanowej)
- dolegliwości pp
Wymień aminoglikozydy stosowane w gruźlicy
Streptomycyna
Kanamycyna
Kapreomycyna
Amikacyna
Streptomycyna.
- bakteriobójczo na prątki pozakomórkowe
- do OUN przenika tylko w ZOMR
- stosowany w ciężkich postaciach gruźlicy
DN: nefrotoksyczność i ototoksyczność
Kapreomycyna
- hamuje syntezę białka
- aktywna wobec szczepów opornych na Streptomycynę i Amikacynę
- domięśniowo
DN: nefrotoksyczność, ototoksyczność, reakcja w miejscu podania
Etionamid
-działa jak Izoniazyd
-działa bójczo na dzielące się prątki wewnątrz i zewnątrzkomórkowe
-niewielka oporność krzyżowa z Izoniazydem
-stosowany doustnie, penetruje do OUN
DN: neuropatia (zapobiega wit. B6), hepatotoksyczność
Kwas para-aminosalicylowy
- antagonista kwasu foliowego
- względnie wybiórczy wobec prątków, rzadko stosowany
DN: owrzodzenia żołądka i krwawienia z pp, reakcje nadwrażliwości, krystalizacja w moczu = kamica moczowa
Wymień Fluorochinolony stosowane w gruźlicy
Cyprofloksacyna
Lewofloksacyna
Gatyfloksacyna
Moksyfloksacyna
Aktywne wobec prątków gruźlicy i prątków atypowych.
Linezolid
- hamuje wzrost prątków wewnątrzkomórkowych
- bardzo rzadko (III rzut) - gruźlica wielolekooporna
Klarytromycyna i Azytromycyna
-stosowane w zakażeniach prątkami atypowymi
Delamanid - mechanizm działania
- hamuje syntezę kwasów mykolowych
- leczenie skojarzone gruźlicy wielolekoopornej
Delamanid - DN
- przedłużenie odstępu QTc
- dyspepsja
- bóle głowy
- bezsenność
- hipokaliemia
- retikulocytoza
Bedakilina - mechanizm działania
- hamuje syntetazę ATP prątków
- bakteriobójczo na dzielące się i niedzielące się prątki
- działa na wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe prątki
- leczenie skojarzone gruźlicy wielolekoopornej
Bedakilina - DN
- wymioty
- bóle stawów
- ALAT ASPAT
- blokowanie kanału potasowego hERG → wydłużenie odstępu QT
Ogólne zasady leczenia gruźlicy
- politerapia
- wszystkie postaci tymi samymi lekami
- leczenie nadzorowane (pielęgniarka sprawdza czy pacjent zażywa leki)
- ocena nerek, wątroby, AIDS, immunosupresji
- monitorować skuteczność i DN
- leczenie profilaktyczne
Leczenie profilaktyczne gruźlicy
- osoby nieszczepione i małe dzieci mające kontakt z chorym i dodatni odczyn tuberkulinowy
- chorzy z HIV
- Izoniazyd 6-9 msc (9-12 msc HIV)
- Ryfampicyna 4 msc
- oba 3msc
Wymień leki stosowane w leczeniu trądu
- sulfon Dapson
- Ryfampicyna
- Klofazymina
Sulfony w leczeniu trądu
- Dapson
- dobrze wchłaniają się z pp
- kumulacja w skórze, nerkach, wątrobie, mięśniach
DN: anemia hemolityczna, rumień guzowaty (leczenie GKS i Talidomid)
Klofazymina w leczeniu trądu
- barwnik
- łączy się z DNA i hamuje replikację
- kumulacja w skórze (uwalniany przez kilka miesięcy)
- w ciężkich przypadkach razem z Dapsonem i Ryfampicyną
DN: przebarwienia skóry, podrażnienie pp
Schemat leczenia gruźlicy grupa I
- nowy przypadek gruźlicy płucnej z dodatnim rozmazem
- nowy przypadek gruźlicy płucnej z ujemnym rozmazem (ciężki stan)
- ciężka gruźlica pozapłucna
2 msc: Etambutol/Streptomycyna + Izoniazyd + Ryfampicyna +Pirazynamid
potem 4 msc: Izoniazyd + Ryfampicycna
Schemat leczenia gruźlicy grupa II
- wznowa z dodatnim rozmazem
- niepowodzenie leczenia
- leczenie po przerwie z rozmazem dodatnim
2msc: Streptomycyna + Izoniazyd + Ryfampicyna + Pirazynamid + Etambutol
1msc: Izoniazyd + Ryfampicyna + Pirazynamid + Etambutol
5msc: Izoniazyd + Ryfampicyna + Etambutol
Schemat leczenia gruźlicy grupa III
- nowe przypadki gruźlicy płuc z ujemnym rozmazem
- lekka postać gruźlicy pozapłucnej
2msc: Izoniazyd + Ryfampicyna + Pirazynamid
4msc: Izoniazyd + Ryfampicyna
